-
OłtarzWnikliwe poznawanie Pism, tom 2: Mądrość-Żywopłot
-
-
Zamiast mnóstwa ołtarzy Izraelici mieli posiadać tylko jeden ołtarz służący wielbieniu prawdziwego Boga, i to w miejscu, które wybierze Jehowa (Pwt 12:2-6, 13, 14, 27; dla porównania, w Babilonie istniało 180 ołtarzy samej bogini Isztar). Najpierw po przejściu przez Jordan mieli postawić ołtarz z nieociosanych kamieni (Pwt 27:4-8); wybudował go Jozue na górze Ebal (Joz 8:30-32). Po podziale podbitych ziem plemiona Rubena i Gada oraz połowa plemienia Manassesa wzniosły okazały ołtarz nad Jordanem, co wywołało gwałtowną reakcję innych plemion. Później jednak wyjaśniło się, że ołtarz ten nie świadczył o odstępstwie, lecz miał jedynie przypominać o wierności wobec Jehowy jako prawdziwego Boga (Joz 22:10-34).
Budowano też inne ołtarze, ale wydaje się, że czyniono to tylko w szczególnych okolicznościach i nie były one przeznaczone do stałego użytku; zazwyczaj wznoszono je w związku z ukazaniem się anioła lub na jego polecenie. Tak było w wypadku ołtarza wzniesionego w Bochim oraz ołtarzy wybudowanych przez Gedeona i Manoacha (Sdz 2:1-5; 6:24-32; 13:15-23). Relacja o ołtarzu postawionym w Betel przez Izraelitów zastanawiających się, jak nie dopuścić do wymarcia plemienia Beniamina, nie wyjaśnia, czy ołtarz ten cieszył się uznaniem Bożym, czy był tylko przykładem ‛czynienia tego, co było słuszne w ich własnych oczach’ (Sdz 21:4, 25). Samuel, jako przedstawiciel Boga, złożył ofiarę w Micpie i zbudował ołtarz w Ramie (1Sm 7:5, 9, 10, 17). Być może uczynił tak dlatego, że po zabraniu Arki z przybytku w Szilo nie było już dowodów na obecność Jehowy w tym miejscu (1Sm 4:4, 11; 6:19-21; 7:1, 2; por. Ps 78:59-64).
Tymczasowe ołtarze. Przy różnych okazjach wznoszono tymczasowe ołtarze. Na przykład Saul złożył ofiary w Gilgal i zbudował ołtarz w Ajjalonie (1Sm 13:7-12; 14:33-35). W tym pierwszym wypadku potępiono go za to, że nie zaczekał ze składaniem ofiar na Samuela, nie oceniono natomiast stosowności samych miejsc składania ofiar.
Dawid prosił Jonatana, by usprawiedliwił jego nieobecność przy stole Saula w dniu nowiu, mówiąc, że Dawid uczestniczy w składaniu corocznej rodzinnej ofiary w Betlejem; był to jednak tylko fortel, więc nie ma pewności, czy taką ofiarę rzeczywiście składano (1Sm 20:6, 28, 29). Gdy później Dawid został królem, na polecenie Boga zbudował ołtarz na klepisku Arawny (Ornana) (2Sm 24:18-25; 1Kn 21:18-26; 22:1). Wypowiedź z 1 Królów 9:25, że Salomon ‛składał ofiary na ołtarzu’, wskazuje, iż na polecenie króla składali je upoważnieni do tego kapłani (por. 2Kn 8:12-15).
Po wybudowaniu świątyni jerozolimskiej jej ołtarz z pewnością był miejscem, które wybrał Jehowa, i właśnie tam mieli przychodzić Izraelici (Pwt 12:5). Z wyjątkiem ołtarza wzniesionego przez Eliasza na górze Karmel podczas próby ognia, w której uczestniczyli kapłani Baala (1Kl 18:26-35), wszystkie inne ówczesne ołtarze powstały na skutek odstępstwa. Jako pierwszy dopuścił się go Salomon pod wpływem swych cudzoziemskich żon (1Kl 11:3-8). Jeroboam, władca nowo utworzonego królestwa północnego, próbował powstrzymać swych poddanych od chodzenia do świątyni w Jerozolimie i wzniósł ołtarze w Betel i Dan (1Kl 12:28-33). Prorok Boży przepowiedział potem, że za panowania judzkiego króla Jozjasza kapłani usługujący przy ołtarzu w Betel zostaną zgładzeni, a na ołtarzu będą spalone ludzkie kości. Ołtarz się rozpadł, co stanowiło proroczy znak, a później zapowiedź ta spełniła się całkowicie (1Kl 13:1-5; 2Kl 23:15-20; por. Am 3:14).
Pogańskie ołtarze budowano też za panowania izraelskiego króla Achaba (1Kl 16:31-33). W czasach judzkiego króla Achaza ołtarze istniały „w każdym kącie Jerozolimy” i na wielu „wyżynach” (2Kn 28:24, 25). Manasses posunął się nawet do tego, że poustawiał ołtarze w domu Jehowy, a na dziedzińcach świątyni wzniósł ołtarze dla „zastępu niebios” (2Kl 21:3-5).
Chociaż wierni królowie co jakiś czas burzyli te bałwochwalcze ołtarze (2Kl 11:18; 23:12, 20; 2Kn 14:3; 30:14; 31:1; 34:4-7), Jeremiasz oznajmił przed upadkiem Jerozolimy: „Twych bogów jest tyle, ile twoich miast, Judo; a ile ulic Jerozolimy, tyle postawiliście ołtarzy dla rzeczy haniebnej, ołtarzy, z których wznosi się dym ofiarny dla Baala” (Jer 11:13).
-
-
OłtarzWnikliwe poznawanie Pism, tom 2: Mądrość-Żywopłot
-
-
Okoliczność, iż miał istnieć tylko jeden ołtarz do składania ofiar, harmonizuje ze słowami Chrystusa: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przeze mnie”, a także z wieloma wersetami opisującymi jedność w chrześcijańskiej wierze (Jn 14:6; Mt 7:13, 14; 1Ko 1:10-13; Ef 4:3-6; warto też zauważyć, że w Iz 56:7 i 60:7 zapowiedziano, iż do ołtarza Bożego przyjdą ludzie ze wszystkich narodów).
-