DEBIR

(„najgłębszy; najdalszy”).

1. Władca Eglonu, jednego z czterech niewielkich państw, które sprzymierzyły się z królem Jerozolimy przeciwko Gibeonowi, gdy jego mieszkańcy zawarli pokój z Jozuem (Joz 10:1-5). Poddanie się Gibeonitów Jozuemu wywołało strach, gdyż prawdopodobnie osłabiło powszechną koalicję antyizraelską (Joz 9:1, 2) i najwyraźniej umożliwiło Jozuemu swobodniejsze przemieszczanie się między pn. a pd. częścią Ziemi Obiecanej oraz stopniowy podbój kraju. Kiedy Gibeon został oblężony, wojska Jozuego przybyły na ratunek i wspomagane cudami, rozgromiły siły kananejskie, zmuszając Debira i pozostałych królów do ukrycia się w jaskini. Zostali oni tam uwięzieni do czasu egzekucji (Joz 10:6-27).

2. Kananejskie miasto królewskie (Joz 10:38, 39), znane także jako Kiriat-Sefer i Kiriat-Sanna (Joz 15:15, 49; Sdz 1:11). Leżało na terytorium Judy, ale przypadło Lewitom z rodziny Kehatytów (Joz 21:9, 15; 1Kn 6:54, 58).

Podbój Debiru podczas początkowej kampanii prowadzonej przez Jozuego najwyraźniej został opisany dwukrotnie. Pierwsza relacja wspomina jedynie o tym, że mieszkańców Debiru wydano na zagładę (Joz 10:38, 39). Druga, z Jozuego 11:21-23, najpewniej dotyczy tego samego wydarzenia (gdyż w 18 w. czytamy o ‛wielu dniach, w których Jozue toczył wojnę ze wszystkimi tymi królami’), ale dopowiada, że Jozue „wytracił Anakitów (...) z Debiru” i innych miast. Ta dodatkowa informacja mogła zostać podana w celu ukazania, iż nawet rośli Anakici, których przeszło 40 lat wcześniej izraelscy zwiadowcy tak bardzo się przestraszyli (Lb 13:28, 31-33; Pwt 9:2), wcale nie byli niezwyciężeni.

Jak się jednak wydaje, Anakici ponownie zajęli Debir; prawdopodobnie przybyli tam z wybrzeża filistyńskiego (Joz 11:22) w czasie, gdy Izraelici obozowali chwilowo w Gilgal lub walczyli na pn. (Joz 10:43 do 11:15). Choć podczas początkowych kampanii Jozuemu udało się pokonać zjednoczone siły wrogich Kananejczyków i w szybkim tempie zdobyć wszystkie główne warowne miasta, ten rodzaj wojny najwyraźniej nie pozwalał na umieszczenie w każdym z nich własnych oddziałów, by mogły ich bronić. Dlatego Debir znów trzeba było zdobywać — tym razem zrobił to Otniel, który odznaczył się w tej bitwie i otrzymał za żonę Achsę, córkę walecznego Kaleba (Joz 15:13-19; Sdz 1:11-15).

Trudno dokładnie określić, w którym momencie dziejów Izraela zdobyto Debir po raz drugi. Księga Sędziów rozpoczyna się słowami „po śmierci Jozuego”, a w dalszej części opisuje wyprawę Kaleba na Debir (Sdz 1:11-15). Zdaniem niektórych znaczy to, że plemię Judy zajęło Debir po śmierci Jozuego, a analogiczna relacja zawarta w Jozuego 15:13-19 została dołączona do tej księgi w późniejszym okresie. Z kolei inni uznają pierwszy werset Księgi Sędziów jedynie za formalne wprowadzenie, mające łączyć ją z Księgą Jozuego; argumentują, że Kaleb z pewnością nie zwlekałby z wypędzeniem Anakitów z obiecanej mu ziemi aż do śmierci Jozuego. Dlatego uważają, iż w Księdze Sędziów powtórzono relację z Księgi Jozuego.

Wśród biblistów panują różne poglądy na temat położenia Debiru w górzystym regionie Judy. W przeszłości identyfikowano go z Tall Bajt Mirsim, umiejscowionym ok. 20 km na zach. pd. zach. od Hebronu. Jednakże obecnie utożsamia się go z Chirbat Rabud, leżącym jakieś 13 km na pd. zach. od Hebronu.

Wcześniejsza nazwa Debiru, Kiriat-Sefer (Joz 15:15; Sdz 1:11), znaczy „miasto księgi”. Na tej podstawie niektórzy przypuszczają, że Debir był ośrodkiem nauczania kananejskiej religii i prawa oraz że przechowywano tam urzędowe dokumenty.

3. Miejsce „na nizinie Achor”, występujące w opisie granicy Judy (Joz 15:7). Choć dokładna lokalizacja nie jest znana, zdaniem części geografów nazwa przetrwała w nazwie przełęczy Thogharat ad-Dabr, leżącej na pd. zach. od Jerycha, oraz w nazwie Wadi Debr, znajdującego się bliżej przypuszczalnego położenia niziny Achor.

4. Miejsce na granicy terytorium Gada w Gileadzie (Joz 13:26). Ten Debir jest zazwyczaj utożsamiany z Lo-Debar, gdzie był dom Machira (który gościł Mefiboszeta, a później Dawida) (2Sm 9:4-6; 17:27-29). Niektórzy lokalizują go w miejscu obecnego Umm ad-Dabar, 16 km na pd. od Jeziora Galilejskiego.