WĘGIEL DRZEWNY

Czarna, krucha, porowata substancja otrzymywana przez suchą destylację drewna. W starożytności węgiel drzewny uzyskiwano w następujący sposób: stertę drzewa przykrywano ziemią i podpalano, ale tak ograniczano dostęp powietrza, by spalały się jedynie wydzielające się gazy. Po kilku dniach otrzymywano substancję o dużej zawartości węgla pierwiastkowego. Był to czasochłonny proces wymagający starannego nadzoru, ale węgiel drzewny stanowił cenny materiał opałowy, gdyż pozwalał przez długi czas utrzymać wysoką temperaturę i nie dymił. Nic nie wskazuje na to, by w starożytnym Izraelu używano węgla kopalnego.

Węglem drzewnym palono w ognisku lub specjalnym koszu, by się ogrzać (Iz 47:14; Jer 36:22; Jn 18:18). Ponieważ zapewniał dość stałą ilość ciepła bez płomieni i dymu, dobrze się nadawał do gotowania (Jn 21:9). Był też nieodzowny do wytapiania i rafinacji metali; bez niego wytworzenie i podtrzymanie wysokiej temperatury potrzebnej do pozyskania metalu z rudy byłoby praktycznie niemożliwe (Iz 44:12; 54:16; zob. RAFINACJA, RAFINER). W piecach hutniczych, służących do wytopu żelaza, rudę przekładano warstwami węgla drzewnego, podobnie jak to się robi obecnie. Stąd prawdopodobnie wzięło się powiedzenie, że życzliwość wobec wroga jest jak ogniste węgle na jego głowę: łagodzi jego gniew i wydobywa z niego dobro (Prz 25:22; Rz 12:20). Do żaru wolno palących się węgli pewna „mądra kobieta” z Tekoi przyrównała swego żyjącego potomka (2Sm 14:1-7).

Jednak hebrajskie słowa gachélet i pechám nie zawsze tłumaczy się na „węgiel drzewny”, gdyż często oznaczają one po prostu węgle, żarzące się węgle lub żar. Na przykład ogień na ołtarzu przed przybytkiem podtrzymywano drewnem (Kpł 1:7, 8; 3:5), a w opisie Dnia Przebłagania powiedziano, że na „żarzące się ogniste węgle z ołtarza” należało nasypać kadzidła, by dym z niego niczym obłok okrył Arkę Przymierza (Kpł 16:12, 13). Z kolei Izajasz opisał bałwochwalcę, który z jednej części drzewa zrobił sobie boga, a z drugiej rozpalił ognisko i na węglach upiekł chleb (Iz 44:14, 15, 19).

W wielu wersetach biblijnych „węgle” występują w znaczeniu symbolicznym i wskazują na coś, co jest gorące lub płonie (2Sm 22:9; Hi 41:21; Ps 18:8, 12, 13; 140:10; Iz 6:6; Eze 1:13; 10:2; 24:11). „Żarzące się węgle z janowców” symbolizują odpłatę dla tych, którzy mają „język oszukańczy” (Ps 120:2-4).