GAT

(„winna tłocznia”).

Jedno z miast filistyńskich władców sojuszniczych (1Sm 6:17, 18). Ponieważ leżało na wsch. od Równiny Filistyńskiej, odgrywało znaczącą rolę podczas wojen izraelsko-filistyńskich. Z Gat pochodził Goliat oraz inni olbrzymi wojownicy, a gdy Izraelici wkroczyli przez Jordan do Ziemi Obiecanej, mieszkali w nim Anakici (Joz 11:22; 1Sm 17:4; 2Sm 21:15-22; 1Kn 20:4-8). Mieszkańców Gat nazywano Gittytami (Joz 13:3).

Podczas podboju Ziemi Obiecanej za dni Jozuego terytorium Filistynów nie zostało zajęte. Izraelici mieli tego dokonać później. Niemniej gdy Jehowa polecił Jozuemu przydzielić ziemię poszczególnym plemionom, region, w którym leżało Gat, przypadł potomkom Judy (Joz 13:2, 3; 15:1, 5, 12).

W bliżej nieokreślonym czasie potyczki z Gittytami toczyli Efraimici i Beniaminici, co wynika z pewnych wzmianek w rodowodach (1Kn 7:20, 21; 8:13).

Za życia Samuela do Gat przyniesiono odebraną Izraelitom Arkę Przymierza, co miało tragiczne skutki dla mieszkańców tego miasta (1Sm 5:8, 9). Wkrótce potem Izraelici podporządkowali sobie Filistynów i pewne utracone wcześniej miasta „wracały do Izraela, od Ekronu po Gat” (1Sm 7:14). W późniejszym okresie, gdy Dawid zabił Gittyjczyka Goliata, Izraelici ścigali Filistynów aż do Ekronu i Gat (1Sm 17:23, 48-53).

Po jakimś czasie Dawid musiał uciekać przed Saulem i szukał schronienia w Gat. Ale gdy słudzy Achisza, króla Gat, zaczęli mówić „Czyż to nie Dawid, król tej ziemi?”, przestraszył się i udał obłąkanego, by pozwolono mu odejść (1Sm 21:10-15). Do swoich przeżyć w Gat Dawid nawiązał w dwóch psalmach (Ps 34, nagł.; 56, nagł.). Natomiast kolejnym razem przybył do tego miasta nie sam, lecz z 600 wojownikami i ich rodzinami. Achisz zapewne chciał zyskać poparcie Dawida w walce z Saulem i dlatego pozwolił jemu oraz towarzyszącym mu ludziom schronić się w mieście Ciklag, z którego Dawid przeniósł się do Hebronu 16 miesięcy później, po śmierci Saula (1Sm 27:2 do 28:2; 29:1-11; 2Sm 1:1; 2:1-3). W pieśni żałobnej nad Saulem i Jonatanem Dawid nadmienił, iż wiadomość o śmierci Saula wzbudziłaby wielką radość wśród Filistynów z Gat i Aszkelonu (2Sm 1:20).

Za panowania Dawida Izraelici zajęli Gat i jego zależne miejscowości (1Kn 18:1). Niektórzy Gittyci lojalnie popierali Dawida — 600 z nich towarzyszyło mu, gdy musiał uciekać przed Absalomem (2Sm 15:18). Co ciekawe, relacja z czasów Salomona wspomina o Achiszu jako królu Gat (1Kl 2:39-41). Prawdopodobnie jednak był on księciem lennym, a nie suwerennym władcą (zob. WŁADCY SOJUSZNICZY). Następca Salomona, Rechoboam, odbudował i umocnił Gat (2Kn 11:5-8).

Jakiś czas po upływie 23 roku panowania judzkiego króla Jehoasza (876 p.n.e.) Gat zostało zdobyte przez syryjskiego króla Chazaela (2Kl 12:6, 17). Potem miasto niewątpliwie odzyskali Filistyni, gdyż podczas wojny z nimi zdobył je Uzzjasz (2Kn 26:3, 6). W proroctwie Amosa oraz Micheasza Gat występuje jako miasto cudzoziemskie (Am 6:2; Mi 1:10). Krótko po r. 740 p.n.e. asyryjski król Sargon chełpił się, iż zdobył Gat, i jest to ostatnia wzmianka historyczna o tym mieście; późniejsze fragmenty Biblii wymieniające miasta filistyńskie nie wspominają o Gat (Jer 25:17, 20; Sof 2:4; Za 9:5, 6).

Dokładne położenie Gat jest nieznane. Choć sugerowano kilka miejsc, odkrycia archeologiczne w większości z nich nie pasują do tego, co wiemy o Gat z opisów historycznych. Obecnie część uczonych opowiada się za Tall as-Safi (Tel Cafit), leżącym 18,5 km na wsch. pd. wsch. od Aszdodu. Yohanan Aharoni napisał: „Ponieważ w tym południowym regionie żaden inny tell nie spełnia warunków, powinniśmy ponownie wziąć pod uwagę wcześniejszą identyfikację Gat z Tall as-Safi. Jest to imponujące, rozległe stanowisko, obejmujące też położone niżej ówczesne dolne miasto, w którym znaleziono dużo ceramiki filistyńskiej. Leży w miejscu, gdzie Wadi as-Sant (dolina Ela) wrzyna się w zach. Szefelę, co pasuje do relacji o zwycięstwie Dawida nad Gittytą Goliatem. Po walce między nimi, która rozegrała się dalej na wsch. między Socho a Azeką (1 Sam. 17.1), Izraelici ścigali Filistynów ‚aż do Gat (...) i bram Ekronu, tak iż ranni Filistyni padali na drodze od Szaaraim aż do Gat i Ekronu’ (w. 52)” (The Land of the Bible, red. i tłum. na ang. A. Rainey, 1979, s. 271).