TKANINA

Wyrób uzyskany w procesie tkania. Chociaż niewiele wiadomo o tym, w jaki sposób Izraelici przędli nici i tkali, umiejętności te najwyraźniej nie były im obce. W Egipcie archeolodzy odkryli malowidła ścienne ukazujące kobiety podczas przędzenia i tkania; widać na nich krosna. W Górnym Egipcie, niedaleko miasta Dżirdża, odnaleziono model warsztatu tkackiego z poziomym krosnem (zob. TKACTWO).

Szata z delikatnego lnu, którą nosił arcykapłan, miała być utkana w kratę, co świadczy o tym, że Izraelici dobrze znali to rzemiosło i potrafili wytwarzać tkaniny deseniowe (Wj 28:39).

Podczas budowy przybytku wszelkie prace nadzorowali zdolni rzemieślnicy Becalel i Oholiab, którzy dzięki świętemu duchowi Bożemu zdołali wykonać wszystko dokładnie według wzoru otrzymanego od Jehowy (Wj 35:30-35). Również niektóre kobiety odznaczały się zdolnościami w tej dziedzinie i przędły nici z lnu i wełny (Wj 35:25, 26). Przygotowując materiał na efod dla arcykapłana Aarona, rzemieślnicy ‛rozklepali złote płytki na cienkie arkusze i nacięli nitek, by robotą hafciarską wpleść je w niebieskie włókno i wełnę barwioną czerwonawą purpurą, i przędzę barwioną szkarłatem z czerwców oraz w delikatny len’ (Wj 39:2, 3).

W Chrześcijańskich Pismach Greckich jest mowa o szatach wykonanych z sierści wielbłądziej i z jedwabiu (Mt 3:4; Obj 18:12). Nie wiadomo, czy Hebrajczycy tkali z bawełny. O tkaninie bawełnianej wspomniano w Estery 1:6 w opisie perskiego pałacu w Suzie. Bawełnę znano w Indiach co najmniej od 800 r. p.n.e., a według historyka Pliniusza używano jej także w Egipcie. Obecnie w Izraelu uprawia się krzewy bawełniane. Ale nawet jeśli starożytni Hebrajczycy nie wyrabiali pewnych materiałów, mogli je nabywać od podróżujących przez ich kraj kupców ze Wschodu lub z Zachodu.

Innym materiałem na tkaniny był len, którego włókna w porównaniu z bawełnianymi są dłuższe i łatwiejsze do przędzenia, ale trudniejsze do barwienia. Lniane szaty chętnie nosili królowie i wysocy urzędnicy. Jako zarządca Egiptu Józef nosił „szaty z delikatnego lnu” (Rdz 41:42). Również Mardocheusz otrzymał od perskiego władcy królewską szatę „z tkaniny błękitnej i lnu” (Est 8:15). Odzież lnianą lubiły kobiety (Prz 31:22).

Ponadto do wyrobu ubrań stosowano skóry i sierść. Ze skór i koziej sierści wytwarzano namioty (Wj 26:7, 14). Jak wynika z odkryć archeologicznych, w użyciu był też wełniany filc. A w 1 Samuela 19:13 jest wzmianka o siatce z koziej sierści.

Kolory. Ludzie żyjący w krajach biblijnych umieli wyrabiać tkaniny w różnych kolorach. Opisując płótna namiotowe przybytku oraz szaty mężczyzn pełniących w nim służbę, Biblia wymienia kolor niebieski, szkarłat i czerwonawą purpurę (Wj 26:1; 28:31, 33). Korzystając z tych trzech barwników oraz materiałów o różnych naturalnych kolorach i odcieniach, można było uzyskać szeroką gamę barw. Jakub podarował swemu synowi Józefowi pasiastą szatę (Rdz 37:3, 32). Pasiastą szatę nosiła też córka Dawida Tamar, „bo tak ubierały się córki królewskie, dziewice, nosząc płaszcze bez rękawów” (2Sm 13:18). Jeśli do tkania użyto wątku i osnowy w innych kolorach, uzyskiwano barwny wzór (zob. BARWNIKI, FARBOWANIE).

Przybytek. Szkielet przybytku był przykryty dziesięcioma „płótnami namiotowymi” (hebr. jeriʽòt) z delikatnego skręconego lnu i z wełny. Kapłani usługujący wewnątrz przybytku mogli podziwiać wyhaftowane na nich cheruby (Wj 26:1, 2). Następną warstwę okrycia stanowiły tkaniny z koziej sierści (Wj 26:7, 8). Chroniły one haftowaną tkaninę lnianą. Poza tym z lnu i wełny była wykonana kotara wisząca u wejścia do Miejsca Świętego oraz zasłona oddzielająca Miejsce Najświętsze, dodatkowo przyozdobiona wyhaftowanymi postaciami cherubów (Wj 26:31-37). Lniane płótna namiotowe miały szerokość 4 łokci (1,8 m) i długość 28 łokci (12,5 m), a zasłony znajdujące się po pn. i pd. stronie dziedzińca — po 100 łokci (44,5 m) długości (Wj 27:9-11).

Gdy przybytek przenoszono na inne miejsce, tkanina niebieska, tkanina barwiona szkarłatem z czerwców oraz tkanina z wełny barwionej czerwonawą purpurą służyły do przykrycia Arki Przymierza, stołu chlebów pokładnych, świecznika, ołtarza kadzielnego, ołtarza całopalnego i innych sprzętów (dla każdego przedmiotu określono rodzaj tkaniny, którą należało go przykryć) (Lb 4:4-14).

Inne zastosowania. Nowo narodzone dzieci zawijano w płócienne pasy (Łk 2:7). Wśród Żydów panował też zwyczaj, by przed pogrzebem ciało zmarłego wraz z wonnościami owijać w bandaże z czystej tkaniny lnianej (nie było to balsamowanie praktykowane w Egipcie) (Mt 27:59; Jn 19:40). Po zmartwychwstaniu Jezusa Jan i Piotr znaleźli w jego grobie bandaże i oddzielnie zwiniętą chustę, „która była na jego głowie” (Jn 20:5-7). Gdy wskrzeszony Łazarz wyszedł z grobowca, twarz miał wciąż owiniętą chustą; najwyraźniej był to długi kawałek tkaniny lnianej (Jn 11:44).

Czasami w chustę zawijano pieniądze. W przypowieści Jezusa niegodziwy niewolnik zamiast pomnożyć minę, przechował ją w chuście (Łk 19:20). Pieniądze często przenoszono w obszernych fałdach szat i zapewne wtedy też zawiązywano je w taką chustę.

Prawo Boże dane Izraelitom zawierało następujący zakaz: „Nie wolno ci nosić mieszanej tkaniny z wełny i lnu” (Pwt 22:11; zob. też Kpł 19:19). W związku z tym w dziele Encyclopaedia Judaica (Jerozolima 1973, t. 14, szp. 1213) napisano: „Zakaz dotyczący (...) [szaʽatnéz, „szaty z dwóch rodzajów włókna”, NŚ] nie odnosi się do ubrań kapłanów. Z Wyjścia 28:6, 8, 15 i 39:29 wynika, że różne elementy stroju kapłana należało wykonać z lnu tkanego z barwioną wełną. (...) Sugeruje to, iż taka mieszana tkanina została zastrzeżona wyłącznie do świętego użytku”.

Znaczenie przenośne. Biała tkanina lniana, ze względu na swą czystość, bywa w Biblii symbolem prawości. Z delikatnego białego lnu były wykonane te elementy ubioru arcykapłana i kapłanów, które dotykały bezpośrednio ciała, czyli bielizna dolna, długie szaty i nakrycia głowy (w przypadku arcykapłana — zawój) (Wj 28:39-42; por. Hi 29:14). Oblubienica Baranka jest przyobleczona w jasny, czysty, delikatny len, gdyż „delikatny len przedstawia prawe czyny świętych” (Obj 19:8). W biały, czysty, delikatny len są też odziane niebiańskie wojska podążające za Jezusem Chrystusem (Obj 19:14). Babilon Wielki otacza się zbytkiem, kupując m.in. delikatny len, oraz stwarza pozory prawości, gdyż ‛odziewa się w delikatny len’, choć jednocześnie dopuszcza się rozpusty (Obj 18:3, 12, 16; zob. BAWEŁNA; UBIÓR).