Rozdział 6

Co pomaga wybrnąć z kłopotów pieniężnych

Dlaczego potrzebujemy pomocy, gdy mamy kłopoty pieniężne? (1-3).

„UCZTĘ urządza się dla zabawy, a wino rozwesela życie, ale nie można tego mieć bez pieniędzy” (Eklezjastesa [Kaznodziei] 10:19, Good News Bible).

² W każdym kraju ludzie borykają się z kłopotami pieniężnymi. Powodem tego jest inflacja. Życie staje się z dnia na dzień coraz droższe. Niejednego nie stać nawet na kupno niezbędnej żywności. Rośnie liczba mężczyzn, którzy muszą pracować na dwa etaty, i coraz więcej kobiet idzie do pracy. Cierpią na tym rodziny. Cierpi zdrowie. Te kłopoty jeszcze narastają, gdy się kupuje na kredyt. Często ludzie już bardzo zadłużeni polegają na kredycie i nadal kupują przedmioty, których w gruncie rzeczy nie potrzebują. Widzi się to nie tylko w tak zwanych krajach rozwiniętych, lecz także tam, gdzie ludzie na ogół mają niewiele pieniędzy.

³ Jakiej praktycznej pomocy może pod tym względem udzielić Biblia? Czy ułatwia znalezienie lub utrzymanie pracy? Czy może pomóc twojej rodzinie wybrnąć z kłopotów spowodowanych brakiem pieniędzy i w ten sposób zapewnić jej szczęśliwsze życie?

CZY UCZCIWOŚĆ I CIĘŻKA PRACA STANOWIĄ JAKĄŚ POMOC?

Jaki praktyczny pogląd na pracę wyraża Biblia? (Kaznodziei 8:12, 13) (4-6).

⁴ „Ludzie, którzy ciężko pracują, do niczego nie dojdą. Czy pan lub pani podziela taki pogląd?” 85 procent ankietowanych odpowiedziało na to pytanie twierdząco. Często wydaje się, że powodzenie zależy od oszustwa, kradzieży, przekupstwa i wpływowych znajomości. Biblia natomiast kładzie silny nacisk na wartość uczciwości i pracowitości. Na przykład czytamy w niej:

„Kto kradł, niech już nie kradnie, lecz raczej niech ciężko pracuje, wykonując własnymi rękami dobrą pracę” (Efezjan 4:28).

„Leniwy wiele pożąda, a jednak nic nie ma, lecz dusza pilnych jest obficie nasycona”. „Widzisz biegłego w swoim zawodzie? Będzie on stał przed obliczem królów” (Przysłów 13:4, NP; 22:29, BT).

„Prosimy (...), abyście (...) starali się usilnie o zachowanie spokoju, pilnując własnych spraw i własnymi rękoma pracując, jakośmy to wam nakazali, tak aby postępowanie wasze godnie przedstawiało się oczom obcych i abyście od nikogo nie potrzebowali wsparcia” (1 Tesaloniczan 4:11, 12, Dąbrowski, wyd. II).

⁵ W miarę upływu czasu coraz więcej faktów dowodzi, że rada ta jest praktyczna. Co prawda niekiedy wygląda na to, że lenie osiągają więcej. Ale na ogół, dzięki stosowaniu się do tej rady biblijnej, na dalszą metę wychodzi się na tym lepiej niż na lekceważeniu tej rady.

⁶ Pracodawcy nieraz się skarżą, że pracownicy są niepunktualni, tracą mnóstwo czasu na wałęsanie się, są brudni i nie można na nich polegać. Nic więc dziwnego, że człowiek, który z uwagi na zasady biblijne unika spóźniania się, jest sumienny, czysty, pilny i godny zaufania, ma mniej trudności ze znalezieniem pracy. Prawdopodobnie będzie też więcej zarabiać, ponieważ pracodawcy zazwyczaj gotowi są lepiej zapłacić za dobrze wykonywaną pracę. Może to potwierdzić wielu Świadków Jehowy.

Ile jest warta uczciwość? (Rzymian 2:14, 15) (7, 8).

⁷ Czy jednak dopuszczanie się kłamstwa i oszustwa nie stało się dziś wręcz koniecznością? Chrześcijanie, którzy z szacunku dla zasad biblijnych nie chcą kraść, kłamać ani oszukiwać, nieraz już się przekonali, że rady biblijne są praktyczne.

Pewna firma w Johannesburgu (Republika Południowej Afryki) sprzedająca urządzenia elektryczne zaczęła podupadać. Jednym z powodów były częste kradzieże dokonywane przez pracowników. Pewnego dnia kierownik zwołał całą afrykańską załogę i wszystkich zwolnił. Następnego dnia jeden z pracowników jak zwykle jechał pociągiem do pracy i spotkał kolegę. „Jak to, jedziesz do pracy?” — zapytał. Jak się okazało, kierownik powiedział mu na osobności, że z uwagi na jego uczciwość postanowiono zrobić wyjątek. Pierwszy mężczyzna odrzekł, że z nim było tak samo. Po przybyciu na miejsce spotkali trzeciego pracownika, któremu także powiedziano w zaufaniu, żeby jak zwykle przyszedł do pracy. Wszyscy trzej byli prawdziwymi chrześcijanami.

Robert pracował w brytyjskim przedsiębiorstwie budowy dróg. Pewnego dnia jeden z dyrektorów powiedział mu, że gdyby ktoś dzwonił, ma poinformować, że dyrektora nie ma. Ale przyjmując telefon, Robert wytłumaczył, że dyrektor jest zajęty. Dyrektor zganił go za to. Umilkł jednak, gdy Robert wyjaśnił, że jako Świadek Jehowy nie może kłamać (Efezjan 4:25). Później, gdy Robert miał otrzymać awans, zazdrosny kolega próbował zakwestionować jego rzetelność. Wtedy dyrektor zaczął chwalić uczciwość Roberta i awans mu przyznano.

⁸ Czy można być uczciwym, gdy się kieruje własnym przedsiębiorstwem? Niekiedy uczciwość wydaje się wtedy niepraktyczna. A jednak jest to najlepsza droga. Pomaga zachować czyste sumienie wobec Boga oraz spokój wewnętrzny. Poza tym wiele ludzi woli prowadzić interesy z kimś, kto jest znany z tego, że nie oszukuje. Sprawa przedstawia się dokładnie tak, jak mówi Biblia — ‛postępowanie wasze będzie się godnie przedstawiało oczom obcych’.

POMOC W ZNALEZIENIU MIESZKANIA

Jak zastosowanie się do tego, co mówi Biblia, może pomóc w znalezieniu mieszkania? (9-11).

⁹ Innym poważnym problemem jest znalezienie odpowiedniego mieszkania. W niektórych krajach całe rodziny muszą się gnieździć w jednym pokoju. Niekiedy trudno jest znaleźć jakieś przyzwoite mieszkanie, na które można by sobie pozwolić. Czy Biblia może coś pomóc w takich sprawach?

¹⁰ Kto wynajmuje mieszkanie albo dzierżawi dom, ma do czynienia z cudzą własnością. Izraelitom Bóg nakazał szanować cudze mienie i dbać o nie (Powtórzonego Prawa [5 Mojżeszowa] 22:1-4). Żądał też od nich utrzymywania czystości (Powtórzonego Prawa [5 Mojżeszowa] 23:12-14; Wyjścia [2 Mojżeszowa] 30:18-21). Sumienni chrześcijanie starają się zatem nie uszkodzić cudzej własności i dbają o czystość wynajmowanego mieszkania. Z tego powodu, jak również dzięki temu, że ‛starają się usilnie o zachowanie spokoju’, są na ogół cenionymi lokatorami i łatwiej im jest znaleźć mieszkanie.

Chrześcijańska rodzina wynajmowała dom od byłego burmistrza pewnej afrykańskiej stolicy. Utrzymywała budynek w czystości i punktualnie płaciła czynsz (Rzymian 13:8). Kiedy się wyprowadzała, zapoznała właściciela z inną rodziną ze zboru. Właściciel powiedział, że w gruncie rzeczy powinien „podwyższyć czynsz”, to znaczy zażądać dwa razy więcej. Wiedział jednak, że ci chrześcijanie są godnymi zaufania, czystymi ludźmi, i nie zmienił czynszu, który był mniej więcej o połowę niższy niż w sąsiedztwie.

¹¹ Nawet gdy ktoś nie może znaleźć przyjemniejszego mieszkania z przyczyn od niego niezależnych, to i tak warto się kierować zasadami biblijnymi. Mieszkanie będzie wtedy czyste i miłe, co sprzyja zachowaniu zdrowia i pogody ducha.

MĄDRE WYDAWANIE PIENIĘDZY

Jakie praktyczne rady w sprawie wydawania pieniędzy można znaleźć w Biblii? (12-16).

¹² Bogaty król Salomon napisał: „Mądrość jest ochroną, tak jak i pieniądz jest ochroną; ale wiedza ma tę przewagę, że mądrość zachowuje przy życiu tych, którzy ją mają” (Kaznodziei 7:12).

¹³ Salomon rozumiał, i my też musimy to rozumieć, że pieniądze chronią przed kłopotami, jakie niesie ze sobą ubóstwo. Toteż nie powinno się trwonić pieniędzy, tylko wydawać je mądrze. A jakich praktycznych rad na temat gospodarzenia się udziela nam Biblia?

¹⁴ Pewnego razu Jezus zapytał: „Któż z was, chcąc zbudować wieżę, nie usiądzie najpierw i nie obliczy wydatków, żeby zobaczyć, czy ma na wykończenie? W przeciwnym razie mógłby założyć fundament, ale nie zdołałby jej wykończyć, a wszyscy, którzy by na to patrzyli, mogliby zacząć się z niego wyśmiewać” (Łukasza 14:28-30).

¹⁵ Można to również odnieść do wydatków domowych. Wiele małżeństw stwierdziło, że dobrze jest usiąść i spokojnie omówić budżet domowy, żeby się przekonać, czy możliwe i rozsądne byłoby zrobienie jakiegoś większego sprawunku. Niemałą pomocą była też dla nich zamieszczona w Biblii wzmianka, że zdarzają się nieprzewidziane wypadki (Kaznodziei 9:11, NW; BT). Wystrzegają się zatem nie przemyślanych zakupów i zaciągania długoterminowych pożyczek.

¹⁶ Zwróćmy też uwagę na następującą mądrą przestrogę: „Dłużnik jest niewolnikiem swego wierzyciela” (Przysłów 22:7, Biblia poznańska). Chociaż Biblia nie zabrania zaciągania i udzielania pożyczek, to jednak ostrzega, że przez niepotrzebne pożyczanie można się poniekąd stać niewolnikiem banku lub wierzyciela. Mądry jest ten, kto o tym pamięta w dzisiejszych czasach, kiedy niejeden człowiek ulega pokusie kupowania na kredyt, wskutek czego brnie w długi i musi płacić wysokie odsetki.

Jak niektórzy z powodzeniem zastosowali się do rad biblijnych? (17-19).

¹⁷ Biblia pomogła wielu rodzinom wybrnąć z kłopotów pieniężnych przez powściąganie rozrzutności. Piękny przykład dał pod tym względem Jezus. Kiedy pewnego razu nakarmił wielką rzeszę ludzi, kazał pozbierać resztki (Jana 6:10-13). Z tego wynika, że zarówno starsi, jak i młodsi chrześcijanie powinni sumiennie wystrzegać się marnotrawstwa.

¹⁸ Stosowanie się do rad biblijnych może wymagać poważnej zmiany poglądu na pieniądze. Daje to jednak dobre rezultaty, co ilustruje następujący przykład:

Wkrótce po ślubie młode małżeństwo w Zimbabwe popadło w kłopoty pieniężne. On mało zarabiał, ona zaś chciała mieć mnóstwo nowych rzeczy i gotować wyszukane potrawy. Poszła więc do pracy, ale to niewiele pomogło. Stosunki między nimi były tak napięte, że dalsze pożycie było pod znakiem zapytania. Kilku chrześcijańskich starszych postanowiło im pomóc. Na podstawie Biblii omówili z nimi potrzebę układania budżetu domowego (Łukasza 14:28-30). Małżonkowie zrozumieli, jak pożyteczne jest sporządzanie listy zakupów z szacunkowymi cenami oraz kupowanie żywności na cały tydzień po niższych cenach hurtowych (Przysłów 31:14). Starsi udzielili biblijnych rad na temat poprzestawania na małym oraz konieczności rezygnowania z przedmiotów zbytku, jeśli w danej chwili nie można sobie na nie pozwolić (Łukasza 12:22-31). Jakże pożyteczne okazały się te biblijne wskazówki! Po wyrobieniu sobie bardziej zrównoważonego poglądu na pieniądze małżonkowie poczuli się szczęśliwsi. Nawet sąsiedzi zauważyli poprawę w ich małżeństwie.

¹⁹ Ludzie mający stałe dochody również odnoszą korzyści z praktycznych rad biblijnych. Tak było na przykład w wypadku pewnej pary emerytów w Hiszpanii:

Skromne dochody Franciszka i Marii po prostu nie wystarczają. Jednakże oboje twierdzą, że dają sobie radę dzięki stosowaniu się do rad biblijnych. Na przykład w Księdze Przysłów 6:6-8 powiedziano: ‛Idź do mrówki. Przypatrz się jej drogom i bądź mądry. Przygotowuje sobie żywność już latem; gromadzi zapasy już we żniwa’. Maria mówi, że nauczyła się postępować według tej rady. Kupuje towar wtedy, gdy jest go dużo na rynku i dlatego jest tańszy, na przykład owoce w sezonie. Czeka też na wyprzedaż, aby kupić odzież na następny rok. Oboje ‛przygotowują sobie żywność latem’, uprawiając niewielki ogródek, oddalony od domu o 45 minut drogi. Pomocne są im także słowa z 1 Jana 2:16. Potrafią się zadowolić swoim staromodnym umeblowaniem. Zamiast wydawać dużo pieniędzy na rozrywki, z radością pomagają drugim poznawać Boga.

UNIKANIE TRWONIENIA PIENIĘDZY

Dlaczego pomocna jest biblijna rada co do picia? (20-22).

²⁰ Narkomania lub nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu i gry hazardowe to trwonienie pieniędzy. Biblia pomaga i w tej dziedzinie.a

²¹ Zastanówmy się najpierw nad alkoholem. Biblia nie zakazuje umiarkowanego picia napojów alkoholowych. Radzi jednak:

„Popada w nędzę, kto lubi hulanki, nie wzbogaci się, kto lubi oliwę i wino”.

„Nie bądź z tych, co winu hołdują (...) bo pijak i żarłok jest w nędzy, ospałość chodzi w łachmanach” (Przysłów 21:17; 23:20, 21, BT).

²² Picie nad miarę oznacza trwonienie pieniędzy pod niejednym względem. Napoje wyskokowe są drogie; niektórzy wydają na alkohol nawet połowę swoich zarobków. W jednej tylko kanadyjskiej prowincji Quebec wydatki na alkohol przekraczają co roku miliard dolarów. Drugi miliard pochłaniają skutki pijaństwa: nieobecność w pracy i nieszczęśliwe wypadki w następstwie nadużycia alkoholu.

Na południu Chile pewnego sprzedawcę butów zwolniono z pracy za pijaństwo. Wobec tego próbował naprawiać buty w szopie walącego się domu, który wynajmował z rodziną. Jednakże większość pieniędzy wydawał na trunki, a żona często musiała wyciągać go z więzienia. Poza tym zmuszona była do późnej nocy wyrabiać peruki, żeby jakoś zarobić na chleb. Pewnego dnia zaczęła studiować Biblię ze Świadkami Jehowy, dzięki czemu stała się bardziej wyrozumiałą pomocnicą i żoną. Wtedy mąż zaczął bywać na tym studium. Gdy się dowiedział, że nie można być jednocześnie pijakiem i chrześcijaninem, przestał pić. Rodzina mogła się teraz lepiej odżywiać. Z czasem kupili nawet mały domek i sklep, w którym mąż z powodzeniem prowadzi punkt naprawy obuwia.

Jakich kłopotów przysparzają gry hazardowe? (23-25).

²³ A co powiedzieć o grach hazardowych — zakładach na wyścigach lub grach w kasynie czy też o kupowaniu losów loteryjnych? Niejeden człowiek popadł w kłopoty pieniężne, gdy stał się namiętnym graczem. Wciąż ma nadzieję wygrać „wielki los”, a w gruncie rzeczy tylko trwoni pieniądze, czym nieraz wyrządza wielką krzywdę rodzinie.

²⁴ Pewien Australijczyk opowiada, że przez całe lata miał „wprost obsesję na tle hazardu. Grałem przez siedem dni w tygodniu i grałbym częściej, gdyby tydzień miał więcej dni”. Pożyczał pieniądze od przyjaciół, aż w końcu zaczęli go unikać. „Czasami, gdy przegrałem, chciało mi się tłuc głową o ścianę i wtedy błagałem żonę: ‛Daj mi chociaż 50 centów. Wiem, że wygram’”.

²⁵ Kiedy zaczął studiować Biblię, zrobiła na nim wrażenie rada Jezusa: „Miejcie oczy otwarte i strzeżcie się wszelkiego rodzaju chciwości” (Łukasza 12:15; 1 Koryntian 6:9, 10). Doszedłszy do wniosku, że uprawianie hazardu świadczy o krańcowej chciwości, wyzbył się tego nałogu. W rezultacie mógł przeznaczyć swoje zarobki na utrzymanie rodziny i wtedy lepiej zrozumiał sens przysłowia: „Przepadnie bogactwo podstępnie zagarnięte [zdobyte przez hazard, Living Bible], a krok za krokiem zdobywane — rośnie” (Przysłów 13:11, BT).

KLUCZ: POPRZESTAWAĆ NA TYM, CO SIĘ MA

Jakie korzyści daje biblijna rada, żeby poprzestawać na tym, co się ma? (26, 27).

²⁶ Ale najskuteczniejszej pomocy Biblia może udzielić w kształtowaniu właściwego poglądu na pieniądze. W 1 Tymoteusza 6:7-10 czytamy:

„Nic bowiem nie przynieśliśmy na ten świat; nic też nie możemy z niego wynieść. Mając natomiast żywność i odzienie, i dach nad głową, bądźmy z tego zadowoleni. A ci, którzy chcą się bogacić, wpadają w pokusę i w zasadzkę oraz w liczne nierozumne i szkodliwe pożądania (...) Za nimi to [pieniędzmi] uganiając się, niektórzy zabłąkali się z dala od wiary i siebie samych przeszyli wielu boleściami” (BT).

²⁷ Bez względu na to, czy człowiek jest bogaty, czy biedny, jeśli kocha pieniądze, nigdy nie jest zadowolony. W Kalifornii pewien ambitny kierownik przedsiębiorstwa powiedział do żony: „Będę bogaty (...) i gdybym miał wybierać między tobą a przedsiębiorstwem, przegrałabyś”. Został szefem wielkiej firmy i milionerem. Mieszka w domu, którego wartość ocenia się na 700 000 dolarów. Mimo wszystko mówi: „To jeszcze za mało”. Rzecz w tym, że pieniądze nie dają szczęścia. Na dwa lata przed śmiercią właściciel pól naftowych, milioner J. P. Getty powiedział: „Pieniądze niekoniecznie dają szczęście; prędzej unieszczęśliwiają”.

Jakich rozsądnych rad co do bogactwa udzielił Jezus? (28-30).

²⁸ Biblia co prawda nie potępia posiadania pieniędzy ani jakiegoś majątku, ale stanowczo ostrzega przed rozwijaniem w sobie miłości do tych rzeczy. Przypomina, że nasze życie ‛nie wynika z tego, co posiadamy’ (Łukasza 12:16-20).

²⁹ Zamiast więc utrudniać sobie życie zabieganiem o bogactwo, zadowalaj się tym, co masz albo co możesz w rozsądny sposób zdobyć. Słowa Jezusa z Łukasza 12:22-31 mogą nam ułatwić wyrobienie sobie takiego poglądu:

„Przestańcie się martwić o swoje dusze, co będziecie jeść, albo o swoje ciała, w co się ubierzecie. Bo dusza jest więcej warta niż pokarm, a ciało — niż odzież. Zwróćcie uwagę na to, że kruki nie sieją ani nie żną i nie mają stodoły ani spichlerza, a jednak Bóg je żywi. O ileż więcej wy jesteście warci niż ptaki? (...) Przestańcie więc zabiegać o to, co mielibyście jeść i co mielibyście pić, i przestańcie się zamartwiać; bo za tym wszystkim skwapliwie uganiają się narody świata, ale wasz Ojciec wie, że tego potrzebujecie”.

³⁰ Droga odzież, wymyślne potrawy i luksusowe mieszkanie mogą sprawiać pewną przyjemność, ale nie przedłużą życia ani o jeden rok — mogą je za to skrócić o kilka lat. Tymczasem bez bogactwa możesz zaznać w życiu wiele szczęścia.

Jak rady biblijne mogą ci pomóc w prowadzeniu ciekawszego życia? (31-33).

³¹ Nie potrzeba też majątku, aby mieć przyjaciół. Każdy, kto liczy na to, że pieniędzmi przyciągnie do siebie przyjaciół, popełnia błąd. Tacy „przyjaciele” będą zasiadać przy twoim stole i korzystać z twojej własności, ale gdy pieniądze się skończą, skończy się też ich przyjaźń (Kaznodziei 5:11; Przysłów 19:6).

³² Gdy natomiast przyjmiesz zrównoważony pogląd biblijny na pracę, cieszenie się życiem i spełnianie dobrych uczynków, posiądziesz „dar Boży”. W Księdze Kaznodziei 3:12, 13 wyrażono to następująco: „Nie ma dla nich nic lepszego jak się cieszyć i czynić dobrze przez całe życie; oraz że każdy człowiek powinien jeść i pić, i widzieć dobre za wszystką swoją ciężką pracę. To dar Boży”.

³³ Rady Boże są w tych sprawach tak rozsądne, że słusznie można by zadać sobie pytanie: Czy Bóg któregoś dnia nie położy kresu nędzy, niedożywieniu i złym warunkom mieszkaniowym, które tak często wynikają z kłopotów pieniężnych? Oczywiście, że to zrobi! Później omówimy fakty dające podstawę do takiego przeświadczenia. Ale najpierw zajmijmy się kilkoma innymi problemami, które dzisiaj uprzykrzają życie wielu ludziom.

[Przypis]

[Ramka na stronie 53]

POŁUDNIOWOAMERYKAŃSKA HANDLARKA

Na jednym z największych placów targowych w Georgetown (Gujana) miała stragan 48-letnia Norma. Oszukiwała klientów na wadze. Gdy ktoś chciał kupić 4 uncje solonej ryby, odważała 3 uncje itd. Poza tym odważniki były lżejsze niż należy. Toteż jej klienci nigdy nie otrzymywali tyle, co trzeba.

Pewnej niedzieli ktoś z rodziny dał jej „Strażnicę” z artykułem omawiającym stosowanie zasad biblijnych w handlu. Zawarty tam opis nieuczciwych praktyk był jakby skierowany wprost do niej (Przysłów 20:23; Kapłańska [3 Mojżeszowa] 19:35, 36). W poniedziałek Norma wyrzuciła fałszywe odważniki i kupiła dobre. Zaczęła chodzić na zebrania do Sali Królestwa Świadków Jehowy i studiować Biblię. Chociaż rodzina się z niej wyśmiewała, stopniowo nabierała pewności, że postępuje słusznie.

A jak szły interesy? Na niektórych towarach nie dało się nic zarobić bez oszukiwania, więc przestała je sprzedawać. Natomiast przy innych towarach klienci zauważyli zmianę i mówili: ‛Odkąd pani została chrześcijanką, otrzymujemy za nasze pieniądze więcej’. W rezultacie interesy nawet się poprawiły. Za uczciwie zarobione pieniądze Norma zdołała spłacić dług hipoteczny, odłożyć coś do banku i dawać datki na cele dobroczynne. Ponadto poprawiło się jej zdrowie, bo nie cierpi już na nerwowe bóle głowy jak dawniej, gdy się bała, że ją przyłapią na oszustwie.

[Ramka na stronie 59]

„W ostatnich trzech miesiącach 87% Australijczyków brało udział w różnych grach hazardowych”.

„Wolimy grać niż jeść!” Ocenia się, że mieszkańcy Queenslandu wydają na gry hazardowe 12 000 000 dolarów tygodniowo — prawie tyle, co na artykuły spożywcze” („The Sunday Mail”, Brisbane).

[Ilustracja na stronie 57]

Rady biblijne pomagają w układaniu budżetu domowego

[Ilustracje na stronie 60]

Jaką praktyczną wartość mają zasady biblijne dotyczące pijaństwa, palenia tytoniu i gier hazardowych?