Słowo Jehowy jest żywe
Ciekawe myśli z Księgi Kaznodziei
„CZŁOWIEK narodzony z niewiasty żyje krótko i jest przesycony niepokojem” — zauważył patriarcha Hiob (Hioba 14:1). Nie wolno więc marnować życia na bezsensowne troski i jałowe wysiłki! Jakim dążeniom warto poświęcać czas, energię i środki? Czego się wystrzegać? Mnóstwa mądrych rad na ten temat udziela biblijna Księga Kaznodziei. Może ona pomóc „rozeznać myśli i zamiary serca” oraz prowadzić bardziej sensowne życie (Hebrajczyków 4:12).
Księga Kaznodziei została spisana przez Salomona, sławnego mędrca i króla starożytnego Izraela. Zawiera praktyczne wskazówki dotyczące tego, co ma rzeczywistą wartość, a co jest nic niewarte. Ponieważ Salomon nawiązuje do swoich przedsięwzięć budowlanych, prawdopodobnie napisał ją już po ich ukończeniu, ale jeszcze zanim zaniechał praktykowania religii prawdziwej (Nehemiasza 13:26). Wynikałoby stąd, że spisał tę księgę przed rokiem 1000 p.n.e., czyli pod koniec swego 40-letniego panowania.
CO NIE JEST MARNOŚCIĄ?
„Wszystko jest marnością!” — stwierdza zgromadzający, po czym pyta: „Cóż za pożytek ma człowiek z wszelkiego swego trudu, którym się trudzi pod słońcem?” (Kaznodziei 1:2, 3). Wyrażenia „marność” i „pod słońcem” powtarzają się w Księdze Kaznodziei wiele razy. Hebrajski wyraz tłumaczony na „marność” znaczy dosłownie „dech” lub „para” i wskazuje na brak większej wartości, stałości i trwałości. Wszystko „pod słońcem”, czyli wszystkie ludzkie dążenia i starania podejmowane bez uwzględniania woli Bożej, to marność.
„Strzeż swych stóp, ilekroć idziesz do domu prawdziwego Boga” — mówi Salomon i dodaje: „Lepiej jest się zbliżyć, by słuchać” (Kaznodziei 5:1). Wielbienie Jehowy Boga nie jest marnością. Pielęgnowanie bliskiej więzi z Nim jest w gruncie rzeczy warunkiem prowadzenia sensownego życia.
Odpowiedzi na pytania biblijne:
1:4-10 — W jakim sensie cykle istniejące w przyrodzie mogą ‛męczyć’? Zgromadzający wspomina tylko o trzech czynnikach, dzięki którym możliwe jest życie na ziemi — o słońcu, prądach powietrznych i obiegu wody. Takich procesów, zwykle bardzo złożonych, jest znacznie więcej. Choćbyśmy badali je przez całe życie, nigdy ich całkowicie nie poznamy. To rzeczywiście męczące. Frustrująco wpływa też świadomość, jak krótkie jest nasze życie w porównaniu z tymi powtarzającymi się bez końca cyklami. Wyczerpywać mogą również próby dokonywania odkryć. Przecież wszelkie wynalazki to po prostu wynik zastosowania zasad dawno temu ustanowionych przez Boga i wykorzystanych podczas stwarzania.
2:1, 2 — Dlaczego śmiech nazwano „szaleństwem”? Śmiech pomaga chwilowo zapomnieć o kłopotach, a wesołość pozwala lżej traktować swoje problemy. Ale śmiech nie usuwa trudności. Dlatego uznawanie go za receptę na szczęście nazwano „szaleństwem”.
3:11 — Jakie rzeczy Bóg ‛pięknie uczynił w ich czasie’? Do rzeczy, które Jehowa Bóg uczynił „pięknie”, czyli dobrze i stosownie, a także we właściwym czasie, można zaliczyć: stworzenie Adama i Ewy, przymierze tęczy, przymierze z Abrahamem, przymierze Dawidowe, przyjście Mesjasza oraz ustanowienie Jezusa Chrystusa władcą Królestwa Bożego. Jest jednak coś jeszcze, co Jehowa ‛pięknie uczyni’ w niedalekiej przyszłości. Możemy być pewni, że w słusznym czasie zaprowadzi sprawiedliwy nowy świat (2 Piotra 3:13).
3:15b — W jakim sensie „prawdziwy Bóg szuka tego, co jest ścigane”? Wyrażenie „to, co jest ścigane” może dotyczyć rzeczy, które Bóg zamierza uczynić. Chociaż cykl narodzin i śmierci oraz następujące po sobie okresy wojny i pokoju mogą wywoływać poczucie bezradności i stwarzać wrażenie, że historia się powtarza, to prawdziwy Bóg „szuka” dróg do zrealizowania wszystkiego, co postanowił (Kaznodziei 3:1-10, 15a). Wyrażenie „to, co ścigane” może również odnosić się do prawych, którzy często są prześladowani przez niegodziwych. W takim wypadku Jehowa szuka prawych, by ‛ukazać swą siłę dla ich dobra’ (2 Kronik 16:9).
5:9 — Jak można rozumieć słowa: „U nich wszystkich jest zysk z ziemi”? Wszyscy mieszkańcy ziemi są uzależnieni od „zysku z ziemi”, czyli plonów. Król nie jest pod tym względem wyjątkiem. Aby mógł korzystać z płodów swej ziemi, jego słudzy muszą ją uprawiać.
Czego się możemy nauczyć:
1:15. Daremne byłoby poświęcanie czasu i energii na próby zlikwidowania ucisku i niesprawiedliwości. Tylko Królestwo Boże raz na zawsze usunie wszelką niegodziwość (Daniela 2:44).
2:4-11. Różne dziedziny kultury i sztuki — architektura, ogrodnictwo czy muzyka — a także luksusowe życie to w gruncie rzeczy „pogoń za wiatrem”. Nie nadają życiu rzeczywistego sensu ani nie zapewniają trwałego szczęścia.
2:12-16. Mądrość ma tę przewagę nad głupotą, że pozwala rozwiązywać różne problemy. Jest jednak bezsilna w obliczu śmierci. Nawet jeśli komuś przyniosła sławę, to i tak w końcu taka osoba odchodzi w zapomnienie.
2:24; 3:12, 13, 22. Nie ma nic złego w radowaniu się z owoców swej pracy.
2:26. Zbożną mądrość przysparzającą radości otrzymuje ‛człowiek, który jest dobry w oczach Jehowy’. Warunkiem nabycia takiej mądrości jest nawiązanie bliskiej więzi z Bogiem.
3:16, 17. Spodziewanie się sprawiedliwości w każdej sytuacji świadczyłoby o braku realizmu. Zamiast się zamartwiać otaczającym nas złem, lepiej jest czekać, aż Jehowa uporządkuje sprawy.
4:4. Dobrze wykonana praca przynosi satysfakcję. Jednak wysiłki podejmowane z chęci wybicia się ponad innych prowadzą do rywalizacji i wzbudzają niechęć oraz zazdrość. Nasze chrześcijańskie usługiwanie musi wypływać z właściwych pobudek.
4:7-12. Więzi międzyludzkie są o wiele ważniejsze niż majątek i nie można ich składać na ołtarzu materializmu.
4:13. Pozycja i wiek nie zawsze zjednują prawdziwy szacunek. Osoby pełniące odpowiedzialne funkcje powinny postępować mądrze.
4:15, 16. „Młodzieniec, który jest drugi” — następca tronu — może na początku mieć poparcie „wszystkich, przed którymi przyszło mu się znaleźć”, ale potem już ‛się z niego nie radują’. Popularność bywa ulotna.
5:2. Nasze modlitwy powinny być przemyślane i pełne szacunku. Unikajmy w nich wielomówności.
5:3-7. Zbytnie koncentrowanie się na troskach materialnych spowoduje, że zaczniemy marzyć o zaspokajaniu samolubnych pragnień. Może nas też pozbawiać mocnego snu. Z powodu gadatliwości łatwo wyjść na głupca w oczach innych i złożyć Bogu pochopny ślub. Od popełniania takich błędów powstrzyma nas ‛bojaźń przed prawdziwym Bogiem’.
6:1-9. Nie odniesiemy żadnego pożytku z bogactwa, chwały, długiego życia czy nawet licznej rodziny, jeśli sytuacja życiowa uniemożliwia nam korzystanie z tych dobrodziejstw. „Lepsze jest oglądanie oczami” — liczenie się z rzeczywistością — niż „błąkanie się duszy”, czyli uleganie pragnieniom, których nie można zaspokoić. Najlepiej więc umieć się zadowalać „wyżywieniem i odzieżą oraz schronieniem”, cieszyć się tym, co pożyteczne, i pielęgnować bliską więź z Jehową (1 Tymoteusza 6:8).
RADY DLA MĄDRYCH
Jak dbać o dobre imię? Jak się zapatrywać na człowieczych władców i na obserwowane przejawy niesprawiedliwości? Skoro martwi nie są świadomi niczego, to jak powinniśmy już teraz korzystać z życia? Jak młodzi mogą najlepiej spożytkować czas i siły? Mądre rady w tych i innych sprawach znajdujemy w rozdziałach od 7 do 12 Księgi Kaznodziei.
Odpowiedzi na pytania biblijne:
7:19 — Jak mądrość okazuje się silniejsza niż „dziesięciu mężów sprawujących władzę”? Liczba dziesięć często symbolizuje w Biblii zupełność. Salomon mówi, że mądrość chroni lepiej niż cała załoga obrońców miasta.
10:2 — W jakim sensie serce może być po prawej lub po lewej stronie? Prawa strona często wyobraża pozycję świadczącą o uznaniu, więc serce symbolicznie umiejscowione po prawej stronie pobudza człowieka do prawości. Można zatem powiedzieć, że jeśli serce ustawicznie popycha kogoś do zła, to jest niejako po lewej stronie.
10:15 — Co to znaczy, że „trud głupców męczy ich”? Człowiek, któremu brakuje rozsądku, niewiele osiągnie, a ciężka praca nie sprawia mu zadowolenia. Mozolny wysiłek tylko go znuży.
11:7, 8 — Co oznaczają słowa: „Słodkie jest światło i dobrze jest oczom widzieć słońce”? Światło i słońce sprawiają żyjącym ogromną przyjemność. Salomon stwierdza tutaj, że życie jest piękne i że powinniśmy ‛znajdować radość’, zanim dni ciemności, czyli starość, ograbią nas z sił.
11:10 — Dlaczego „młodość i wiosna życia są marnością”? Młodzieńcze siły są ulotne niczym para, dlatego jeśli niewłaściwie je wykorzystamy, okażą się marnością.
Czego się możemy nauczyć:
7:6. Śmiech w nieodpowiednich momentach może być równie irytujący i bezużyteczny jak trzaskanie cierni płonących pod garnkiem. Należy się go wystrzegać.
7:21, 22. Nie powinniśmy się nadmiernie przejmować tym, co mówią o nas inni ludzie.
8:2, 3; 10:4. Kiedy pracodawca lub zwierzchnik nas krytykuje bądź koryguje, mądrze jest zachować spokój. To lepsze niż ‛opuszczenie swego miejsca’, czyli pochopne wypowiedzenie pracy.
8:8; 9:5-10, 12. Nasze życie może się skończyć tak niespodziewanie, jak życie ryby złapanej w sieć lub ptaka schwytanego w pułapkę. Nikt nie potrafi zatrzymać siły życiowej uchodzącej w chwili śmierci, nikt też nie może uniknąć wojny, jaką ten odwieczny wróg toczy z ludzkością. Nie możemy więc mitrężyć czasu. Jehowa chce, byśmy cenili dar istnienia i wiedli wartościowe życie. Dlatego powinniśmy być zdecydowani przyznać służbie dla Niego pierwsze miejsce w naszym życiu.
8:16, 17. Nie można zgłębić wszystkich dzieł Boga i wszystkiego, co On dopuszcza, nawet gdyby poświęcić temu czas przeznaczony na sen. Zamartwianie się każdą niegodziwością ograbiłoby nas jedynie z radości życia.
9:16-18. Mądrość powinno się cenić, nawet gdy nie jest popularna. Spokojne słowa mędrca należy przedkładać nad krzykliwe wypowiedzi głupca.
10:1. Zważajmy na swą mowę i swe postępowanie. Wystarczy jedno uchybienie — na przykład wybuch gniewu, nadużycie alkoholu albo dopuszczenie się nieczystości moralnej — by osoba powszechnie szanowana zaszargała sobie opinię.
10:5-11. Człowiek niekompetentny zajmujący odpowiedzialne stanowisko znajduje się w sytuacji nie do pozazdroszczenia. Brak rozeznania nawet w prostych sprawach może mieć fatalne następstwa. Warto rozwijać umiejętność ‛robienia użytku z mądrości dla osiągnięcia celu’. Jakże to ważne, byśmy byli dobrze przygotowani do głoszenia o Królestwie i czynienia uczniów!
11:1, 2. Z całego serca okazujmy hojność. W ten sposób zachęcimy do tego innych (Łukasza 6:38).
11:3-6. To, że nie umiemy wszystkiego przewidzieć, nie powinno nas powstrzymywać od podejmowania decyzji.
11:9; 12:1-7. Młodzi ludzie ponoszą odpowiedzialność przed Jehową. Dlatego powinni spożytkowywać czas i energię w służbie dla Boga, zanim starość ograbi ich z sił.
NIECH PROWADZĄ NAS „SŁOWA MĘDRCÓW”
Jak powinniśmy się zapatrywać na „miłe słowa”, które zgromadzający starał się znaleźć i zapisać? W przeciwieństwie do „wielu ksiąg” ludzkiej mądrości „słowa mędrców są jak ościenie, a do wbitych gwoździ podobni są ci, którzy się zajmują zbiorami wypowiedzi; dał je jeden pasterz” (Kaznodziei 12:10-12). Wskazówki pochodzące od „jednego pasterza”, Jehowy, pomagają nam zachowywać równowagę w życiu.
Posłuszne stosowanie się do mądrych rad z Księgi Kaznodziei pomoże nam prowadzić sensowne i szczęśliwe życie. Ponadto mamy zapewnienie, że „bojącym się prawdziwego Boga dobrze się powiedzie”. Oby każdy z nas był zdecydowany usłuchać zachęty: „Bój się prawdziwego Boga i przestrzegaj jego przykazań” (Kaznodziei 8:12; 12:13).
[Ilustracja na stronie 15]
W stosownym czasie urzeczywistni się jedno z najpiękniejszych dzieł Bożych
[Ilustracja na stronie 16]
Do darów od Boga należy jedzenie, picie i radowanie się efektami ciężkiej pracy