Jakich przyjaciół sobie dobierasz?

 1, 2. (a) Z jaką presją muszą się zmagać chrześcijanie? (b) Dlaczego godne uwagi jest to, w jaki sposób Jeremiasz dobierał sobie przyjaciół?

CO BYŚ zrobił, gdyby kolega z pracy czy ze szkoły lub sąsiad zaprosił cię na spotkanie wigilijne? A gdyby pracodawca kazał ci skłamać bądź złamać prawo? Albo władze zażądałyby od ciebie czegoś, co jest sprzeczne z zasadą neutralności? Kierując się sumieniem, zapewne nie uczestniczyłbyś w takich rzeczach, nawet jeśli ściągnąłbyś przez to na siebie drwiny czy jakieś poważniejsze konsekwencje.

² Presja otoczenia nie była obca również Jeremiaszowi. Podczas swej służby stykał się on z różnymi ludźmi. Niektórzy próbowali go odwieść od prowadzonej działalności. Jeremiasz nie mógł uniknąć kontaktów z nimi, ale oczywiście nie były to osoby, z którymi by się przyjaźnił. Z drugiej strony miał grono prawdziwych przyjaciół, którzy go wspierali i zachęcali do wierności. Jego decyzje w kwestii doboru towarzystwa stanowią dla nas cenną lekcję.

 3. Czego Sedekiasz oczekiwał od Jeremiasza i jak on na to reagował?

³ W okresie poprzedzającym zburzenie Jerozolimy Jeremiasz był wielokrotnie wzywany przez króla Sedekiasza. Dlaczego? Sedekiasz dopytywał go o przyszłość swego królestwa i oczekiwał uspokajających informacji. Chciał, by Jeremiasz go zapewnił, że Bóg wybawi Judę z rąk wrogów. Za pośrednictwem posłańców nalegał na proroka: „Zapytaj, proszę, w naszej sprawie Jehowę, gdyż Nebukadreccar, król Babilonu, toczy przeciwko nam wojnę. Może Jehowa postąpi z nami stosownie do wszystkich swych zdumiewających dzieł, tak iż ten odejdzie od nas” (Jer. 21:2). Kiedy jednak usłyszał Boże polecenie, że ma się poddać Babilończykom, nie miał zamiaru usłuchać. Pewien biblista przyrównał go do „pacjenta, który raz po raz przychodzi do lekarza, by się upewnić, że rokowania są dobre, ale nie zażywa przepisanego lekarstwa”. A co można powiedzieć o Jeremiaszu? Mógłby wkupić się w łaski króla, mówiąc mu to, co ten chciał usłyszeć. Dlaczego więc nie zmienił orędzia i nie ułatwił sobie życia? Ponieważ Jehowa nakazał mu ogłosić, że Jerozolima zostanie zdobyta (odczytaj Jeremiasza 32:1-5).

 4. Jakie decyzje musimy podejmować w związku z zawieraniem przyjaźni?

⁴ Pod pewnymi względami jesteś w takiej sytuacji jak Jeremiasz. Niewątpliwie masz spory krąg znajomych — sąsiadów oraz kolegów z pracy bądź ze szkoły. Ale czy zdecydujesz się na bliższe stosunki towarzyskie z osobami, które nie są zainteresowane słuchaniem tego, co ma do powiedzenia Bóg? Jeremiasz nie mógł zupełnie uniknąć kontaktów z Sedekiaszem, ponieważ ten mimo odrzucania rad Bożych wciąż był królem. Nie znaczy to jednak, że prorok musiał podzielać jego błędny sposób myślenia lub mu się przypochlebiać. Oczywiście gdyby zadośćuczynił życzeniom króla, ten mógłby go obsypać darami i różnymi przywilejami. Ale Jeremiasz nie uległ presji ani pokusie, by zbliżyć się do Sedekiasza. Nie zamierzał wycofać się ze stanowiska zajętego na polecenie Jehowy. Przykład Jeremiasza powinien nas pobudzić do przeanalizowania, czy ci, których wybieramy na przyjaciół, zachęcają nas do lojalności wobec Boga. W życiu codziennym nie sposób całkowicie się ustrzec kontaktów z ludźmi, którzy nie służą Bogu (1 Kor. 5:9, 10). Warto jednak pamiętać, że gdybyśmy sobie pozwolili na zażyłość z takimi osobami, mogłoby się to negatywnie odbić na naszej przyjaźni z Bogiem.

 5, 6. Jak niektórzy próbowali zmusić Jeremiasza do milczenia?

⁵ Sedekiasz nie był jedyną osobą, która próbowała wywrzeć na Jeremiasza presję. Kapłan Paszchur go „uderzył” — co prawdopodobnie oznacza, że kazał mu wymierzyć 39 uderzeń (Jer. 20:2; Powt. Pr. 25:3). Także pewni książęta go „pobili i osadzili w domu, w którym były pęta”. W lochu tym panowały tak złe warunki, że z czasem Jeremiasz zaczął się obawiać o swe życie (odczytaj Jeremiasza 37:3, 15, 16). Potem, gdy prorok chwilowo znalazł się na wolności, inni książęta namawiali Sedekiasza, by go zabił. Ich zdaniem Jeremiasz osłabiał morale judzkich wojowników. W końcu wrzucili go do błotnistej cysterny, by tam umarł (Jer. 38:1-4). Na szczęście został wyratowany od tej strasznej śmierci. W każdym razie podane przykłady pokazują, że osoby, które powinny wiedzieć, co jest słuszne, odnosiły się sceptycznie do orędzia głoszonego przez proroka, a nawet zaczęły go prześladować.

⁶ Ale nie tylko osoby piastujące wysokie urzędy były wrogo usposobione do Jeremiasza. Pewnego razu niektórzy mieszkańcy jego rodzinnego Anatot — można by powiedzieć: sąsiedzi — zagrozili, że go zabiją, jeśli nie przestanie prorokować (Jer. 11:21). Nie podobało im się to, co mówił, i próbowali go zastraszyć. Jednak Jeremiaszowi bardziej zależało na przyjaźni z Jehową niż z sąsiadami. Inni rodacy posunęli się jeszcze dalej. Kiedy Jeremiasz, mając na sobie drewniane jarzmo, zachęcał Żydów, by podporządkowali się królowi Babilonu i ocalili życie, fałszywy prorok Chananiasz zdjął z jego szyi kabłąk jarzma i go połamał. Twierdził, że Jehowa rzekł: „Złamię jarzmo króla Babilonu”. Niemniej jeszcze w tym samym roku Chananiasz umarł, a my dobrze wiemy, czyje proroctwo okazało się prawdziwe (Jer. 28:1-11, 17). Potem, gdy zgodnie ze słowami Jeremiasza doszło do zburzenia Jerozolimy, Jochanan i inni dowódcy wojsk wbrew poleceniu Bożemu nie chcieli pozostać w Judzie. „Mówisz nieprawdę”, zarzucili Jeremiaszowi, „nasz Bóg nie posłał cię, mówiąc: ‚Nie wchodźcie do Egiptu, by się tam osiedlić’”. Co więcej, na przekór Jehowie zabrali tam ze sobą Jeremiasza i Barucha (Jer. 42:1 do 43:7).

 7. Jakie napotykasz wyzwania związane z dochowywaniem lojalności wobec Jehowy?

⁷ Przez lata Jeremiasz żył w środowisku sceptyków i wrogów. Zastanówmy się nad jego postawą. Łatwo mógł się poddać i zaakceptować towarzystwo ludzi, którzy nie szanowali Boga ani Jego Słowa. Przecież stykał się z nimi na co dzień. A jak wygląda twoja sytuacja? Zapewne masz do czynienia z podobnymi ludźmi. Jedni być może gwałtownie sprzeciwiają się tobie i twemu Bogu, inni zaś sprawiają całkiem miłe wrażenie. Czy będziesz szukał wśród nich przyjaciół? Czy mądrze byłoby spotykać się na stopie towarzyskiej z osobami, które nie traktują poważnie Bożych proroctw? Czy Jeremiasz przyjaźniłby się z kimś, kto nie żyje zgodnie z prawdą ze Słowa Bożego albo pokłada ufność w ludziach? (2 Kron. 19:2). Jehowa wyraźnie powiedział Jeremiaszowi, jakie są skutki polegania na człowieku zamiast na Bogu (odczytaj Jeremiasza 17:5, 6). A co ty o tym sądzisz?

 8. Wobec jakich decyzji mogą stawać chrześcijanie w twoim otoczeniu?

⁸ Niektórzy chrześcijanie dochodzą do wniosku, że ich firma bądź kariera mogłaby zyskać, gdyby rozszerzyli swe kontakty zawodowe na grunt prywatny. Czy jednak nie naraziliby się w ten sposób na złe towarzystwo ludzi, którzy na przykład posługują się wulgarną mową albo nadużywają alkoholu? Dlatego wielu chrześcijan postanawia unikać takich zagrożeń, nawet jeśli oznacza to zrezygnowanie z ewentualnych zysków czy kariery w tym świecie. Zdarza się też, że pracodawca lub współpracownicy uciekają się do nieuczciwych praktyk wobec klientów. Ale prawdziwi chrześcijanie nie poddają się wpływowi otoczenia. Czasami podjęcie decyzji w takich sprawach nie jest łatwe. Możemy być wdzięczni za przykład Jeremiasza, który dzięki zajmowaniu zdecydowanego stanowiska zachował czyste sumienie i co najważniejsze — dobre stosunki z Bogiem.

 9. Jakie niebezpieczeństwo kryje się w pragnieniu powszechnej akceptacji?

⁹ Ze względu na swoją postawę i przekonania Jeremiasz stał się obiektem drwin swych rodaków (Jer. 18:18). Jednak był gotów różnić się od tych, którzy trzymali się „powszechnie przyjętego sposobu postępowania” (Jer. 8:5, 6). Niekiedy nawet ‛siedział zupełnie sam’. Wolał samotność niż towarzystwo ludzi, którzy mogliby wywierać na niego zły wpływ (odczytaj Jeremiasza 9:4, 5; 15:17). A jaką postawę ty zajmujesz? Obecnie, tak jak w czasach Jeremiasza, powszechne jest lekceważenie zasad Bożych. W gruncie rzeczy słudzy Jehowy zawsze musieli być ostrożni w doborze przyjaciół. Oczywiście nie chcemy powiedzieć, że Jeremiasz z nikim się nie przyjaźnił. Pewni ludzie chronili go i wspierali. Bliższe przyjrzenie się tym osobom może być bardzo pouczające.

10, 11. (a) Jakimi zasadami kierował się Jeremiasz przy doborze przyjaciół? (b) Kto zaliczał się do przyjaciół proroka i jakie pytania nasuwają się w związku z nimi?

¹⁰ Z jakimi ludźmi gotów był się przyjaźnić Jeremiasz? Na polecenie Jehowy wielokrotnie piętnował tych, którzy dopuszczali się niegodziwości, oszustw, niesprawiedliwości i przemocy, którzy byli nieczuli i prowadzili się niemoralnie — co szło w parze z porzuceniem prawdziwego wielbienia i bałwochwalstwem, czyli nierządem duchowym. Nawoływał Judejczyków: „Zawróćcie, proszę, każdy ze swej złej drogi i sprawcie, by wasze drogi i wasze postępki były dobre” (Jer. 18:11). Nawet po zagładzie Jerozolimy niezmiennie wysławiał Boga — Jego „przejawy lojalnej życzliwości”, „zmiłowania” i „wierność” (Lam. 3:22-24). Przyjaciół szukał zatem tylko wśród wiernych sług Jehowy (odczytaj Jeremiasza 17:7).

¹¹ Niektóre osoby bliskie Jeremiaszowi są nam znane, na przykład Ebed-Melech, Baruch, Serajasz i synowie Szafana. Co można powiedzieć o tych mężczyznach? Co łączyło ich z prorokiem? Pod jakim względem okazali się dobrymi przyjaciółmi? Jak pomagali mu zachowywać niezłomność? Szukając odpowiedzi na te pytania, postarajmy się wyciągnąć praktyczne wnioski dla siebie.

12. (a) Co łączyło Jeremiasza i Barucha, przedstawionych na stronie 58? (b) Co wiemy o Serajaszu?

¹² Jak się wydaje, najbliższym przyjacielem proroka był Baruch, syn Neriasza. Jeremiasz darzył go zaufaniem — to właśnie jemu podyktował słowa Jehowy, po czym polecił mu publicznie odczytać treść zwoju, co Baruch zrobił najpierw w obecności ludu, a następnie przed książętami (Jer. 36:4-8, 14, 15). Podobnie jak Jeremiasz, Baruch głęboko wierzył, że Boże zapowiedzi się spełnią. Przez 18 burzliwych lat poprzedzających upadek Judy ci dwaj mężczyźni mieli wiele wspólnych przeżyć. Spędzali ze sobą dużo czasu, współpracując przy zleconym przez Boga zadaniu. Obaj napotykali trudności i musieli kryć się przed wrogami. Obaj też otrzymali osobiste zachęty od Jehowy. Baruch najprawdopodobniej należał do wpływowej judzkiej rodziny pisarzy. Biblia nazywa go „sekretarzem”, a o jego bracie Serajaszu mówi, że był wysokim urzędnikiem na dworze królewskim. W pewnym okresie również Serajasz pomagał Jeremiaszowi w przekazywaniu proroczych orędzi od Jehowy (Jer. 36:32; 51:59-64). Wsparcie, jakiego w ciężkich czasach udzielali Jeremiaszowi ci dwaj synowie Neriasza, musiało go bardzo krzepić i zachęcać. Ty także możesz czerpać siły i otuchę ze współpracy z wiernymi sługami Jehowy.

13. Jak Ebed-Melech pokazał, że lojalnie stoi po stronie Jeremiasza? (Zobacz ilustrację na stronie 63).

¹³ Innym lojalnym sprzymierzeńcem Jeremiasza był Etiopczyk Ebed-Melech. To właśnie ten cudzoziemiec wstawił się za prorokiem, gdy rozzłoszczeni książęta wrzucili go do cysterny. Ebed-Melech był „eunuchem”, czyli urzędnikiem na dworze królewskim. Publicznie podszedł do Sedekiasza, kiedy ten siedział w Bramie Beniamina, i odważnie poprosił o pozwolenie na wyciągnięcie proroka z cysterny. Po otrzymaniu zgody wziął ze sobą 30 mężczyzn, co sugeruje, że musiał się liczyć z czynnym oporem wrogów Jeremiasza (Jer. 38:7-13). Nie wiemy, jak bliskie były kontakty Ebed-Melecha z Jeremiaszem. Możemy jednak przypuszczać, że skoro obaj pielęgnowali więź z Jehową, to zaprzyjaźnili się też ze sobą. Ebed-Melech zdawał sobie sprawę, że ma do czynienia z prorokiem Jehowy. O książętach powiedział, że postąpili źle, i nie wahał się zaryzykować swej pozycji, by zrobić to, co słuszne. Był naprawdę szlachetnym człowiekiem. Sam Jehowa go zapewnił: „Wyzwolę cię w [dniu upadku Jerozolimy] (...), gdyż mi zaufałeś” (odczytaj Jeremiasza 39:15-18). Cóż za wspaniała rekomendacja! Czy nie chciałbyś mieć takiego przyjaciela?

14. Co wiemy o rodzinie Szafana i kontaktach jej członków z Jeremiaszem?

¹⁴ Ponadto do przyjaciół Jeremiasza zaliczali się trzej synowie oraz wnuk Szafana. Pochodzili oni z rodziny wysokich urzędników — Szafan był sekretarzem króla Jozjasza. Gdy nad prorokiem po raz pierwszy zawisła groźba śmierci, ‛była z nim ręka Achikama, syna Szafana, żeby go nie wydano w rękę ludu’ (Jer. 26:24). Jeden z braci Achikama miał na imię Gemariasz. Kiedy Baruch publicznie odczytywał wyroki Boże, syn Gemariasza Michajasz powiadomił o tym swego ojca oraz innych książąt. Obawiając się reakcji Jehojakima, poradzili oni Jeremiaszowi i Baruchowi, by się ukryli. A gdy król odrzucił Boże orędzie, Gemariasz był wśród doradców, którzy próbowali powstrzymać go przed spaleniem zwoju (Jer. 36:9-25). Kolejnemu synowi Szafana, Elasie, Jeremiasz powierzył proroczy list do Żydów mieszkających na wygnaniu w Babilonie (Jer. 29:1-3). Tak więc prorok mógł liczyć na wsparcie trzech synów i wnuka Szafana. Pomyśl tylko, jak bardzo musiał cenić takich ludzi! Byli jego przyjaciółmi nie dlatego, że mieli podobne gusty w kwestii jedzenia i picia albo rozrywki czy hobby. Ich przyjaźń opierała się na znacznie solidniejszych podstawach.

15. Jaki wzór dał nam Jeremiasz pod względem dobierania sobie przyjaciół?

¹⁵ Analiza kontaktów Jeremiasza z otaczającymi go ludźmi — złymi i dobrymi — sporo nas uczy. Król, wielu książąt, fałszywi prorocy oraz dowódcy wojskowi wywierali na niego presję, by zmienił głoszone orędzie. On jednak nie szedł na kompromis. Swoją postawą zraził do siebie tych ludzi, ale nie zależało mu na ich przyjaźni. Przez cały czas jego najlepszym przyjacielem pozostawał Jehowa. Jeżeli wrogość pewnych kręgów miała okazać się ceną za wierność Bogu, Jeremiasz był gotów ją zapłacić (odczytaj Lamentacje 3:52-59). Z drugiej strony, jak się przekonaliśmy, niektórzy wspierali go w postanowieniu służenia Jehowie.

16, 17. (a) Jakie wsparcie może otrzymać sługa Jehowy od dobrego przyjaciela? (b) Gdzie znajdziesz najlepszych przyjaciół?

¹⁶ Ebed-Melech sprawdził się jako przyjaciel, ponieważ przejawiał wiarę i ufał Jehowie. Zdobył się na zdecydowane działanie, by uratować Jeremiaszowi życie. Baruch chętnie towarzyszył prorokowi i pomagał mu przekazywać orędzia Jehowy. Obecnie równie wartościowych przyjaciół możemy znaleźć w zborze chrześcijańskim. Cameron, 20-letnia pionierka stała, ceni sobie dobroczynny wpływ, jaki wywarła na nią inna pionierka, imieniem Kara. Oto, co o niej mówi: „Zachęcała mnie, by najważniejszy w moim życiu był Jehowa — robiła to zarówno słowami, jak i własnym przykładem”. Wprawdzie mieszkały z dala od siebie, ale Kara regularnie dzwoniła bądź pisała do Cameron, by się upewnić, że dobrze sobie radzi, i dodać jej otuchy. „Znała moją sytuację rodzinną” — wspomina Cameron. „Wiedziała, że gdy moja siostra się zbuntowała i odeszła od prawdy, było mi bardzo ciężko. Przez cały czas mogłam na nią liczyć i nawet nie umiem sobie wyobrazić, jak bym sobie poradziła bez jej pozytywnego wpływu i pomocy. Okazała się dla mnie niesamowitym wsparciem”.

¹⁷ W zborze chrześcijańskim możesz znaleźć prawdziwych przyjaciół, i to niekoniecznie wśród rówieśników. Z duchowymi braćmi i siostrami łączą cię przekonania, wyznawane wartości, miłość do Jehowy, nadzieja, a nierzadko też próby wiary. Możecie wspólnie brać udział w głoszeniu. Poza tym kiedy przechodzisz trudności, mogą cię pokrzepić, ty zaś możesz pokrzepić ich. A gdy zaznajesz radości w służbie dla Jehowy, cieszą się razem z tobą. Co więcej, takie przyjaźnie mogą trwać bez końca (Prz. 17:17; 18:24; 27:9).

18. Czego się nauczyłeś od Jeremiasza, jeśli chodzi o zawieranie przyjaźni?

¹⁸ Ze sposobu, w jaki Jeremiasz dobierał przyjaciół, płyną oczywiste wnioski. Musimy pamiętać o niezaprzeczalnym fakcie: Nie da się przyjaźnić z ludźmi, których poglądy są sprzeczne z Biblią, a zarazem pozostać wiernym swoim przekonaniom. Postępowanie w zgodzie z tym faktem jest obecnie tak samo ważne jak w czasach Jeremiasza. Prorok ten, chcąc z błogosławieństwem Jehowy wywiązać się z otrzymanego zadania, był gotowy różnić się od większości mu współczesnych. Czy ty również nie powinieneś zająć takiej postawy? Jeremiasz przyjaźnił się z tymi, którzy podzielali jego przekonania i wspierali go w służbie. Każdy lojalny chrześcijanin może nauczyć się od niego mądrego dobierania sobie przyjaciół (Prz. 13:20; 22:17).