KARKEMISZ

Ważny ośrodek handlowy leżący na zach. brzegu górnego Eufratu, przy jednym z głównych brodów na tej rzece. Przebiegał tamtędy znany szlak handlowy, wiodący z Niniwy przez Charan (zaledwie 88 km na wsch. od Karkemisz), a następnie aż do doliny Orontesu w Libanie. Stamtąd jedne drogi prowadziły nad Morze Śródziemne, a inne na pd. — do Palestyny i Egiptu. Dzięki opłacie pobieranej od karawan Karkemisz najwyraźniej stało się dość bogatym miastem.

Ze względu na strategiczne położenie handlowe i wojskowe Karkemisz było od najdawniejszych czasów łakomym kąskiem dla różnych najeźdźców. W połowie drugiego tysiąclecia p.n.e. zostało złupione przez faraona Totmesa III, a później zaatakował je Ramzes III. W IX w. p.n.e. Aszurnasirpal II — opisując swą przeprawę przez Eufrat na tratwach podtrzymywanych napełnionymi powietrzem bukłakami z koziej skóry — twierdził, jakoby wymusił na królu Karkemisz daninę w wysokości 20 talentów srebra, 100 talentów miedzi i 250 talentów żelaza, nie licząc różnych łupów w postaci złotych przedmiotów, mebli inkrustowanych kością słoniową czy szat lnianych i wełnianych.

W Biblii wspomniano o Karkemisz w Izajasza 10:9-11, gdzie Jehowa zapowiedział asyryjski atak na Izrael i Judę. Chełpliwy władca Asyrii wymienia tam Karkemisz wśród królestw, które nie zdołały się oprzeć jego potędze. Niewątpliwie chodzi o podbój niezależnego królestwa Karkemisz przez Sargona II, współczesnego królowi Ezechiaszowi. Od tamtej pory Karkemisz było rządzone przez asyryjskiego namiestnika.

Po upadku Niniwy, stolicy Asyrii, na odsiecz Asyryjczykom ruszył na północ faraon Necho wraz ze swą armią. Król judzki Jozjasz nierozważnie próbował powstrzymać go pod Megiddo i został tam zabity (ok. 629 p.n.e.) (2Kn 35:20-24). W 625 r. p.n.e. pod Karkemisz doszło do rozstrzygającej bitwy wojsk egipskich z babilońskimi. Babilończycy pod wodzą Nebukadneccara (Nebukadreccara) rozbili armię faraona Necho, po czym ruszyli na Syrię i Kanaan. Bitwa ta położyła kres egipskim wpływom w tym regionie. Biblijne sprawozdanie z Jeremiasza 46:2 pokrywa się z relacją o pokonaniu armii egipskiej zamieszczoną w kronikach babilońskich (Muzeum Brytyjskie 21946).

Ruiny Karkemisz tworzą dziś rozległe wzniesienie o powierzchni 93 ha, które leży na pd. wsch. od tureckiego miasteczka Karkamış (dawniej Cerablus lub Barak) i graniczy z syryjskim miastem Dżarabulus. Wykopaliska archeologiczne wydobyły na światło dzienne sporo dokumentów w języku nazywanym obecnie „hetyckim hieroglificznym”, toteż uważa się, że pod koniec drugiego tysiąclecia p.n.e. Karkemisz przez jakieś 200 lat podlegało imperium, którego stolicą było Hattusas (zob. jednak HETYCI). Odnaleziono też reliefy przedstawiające m.in. sfinksa oraz hieroglif anch (crux ansata), co świadczy o silnych wpływach egipskich.