„Jehowa wykonał, co miał na myśli”

 1. Co Jeremiasz powiedział po zagładzie Jerozolimy?

NAD zgliszczami zdobytej przez Babilończyków Jerozolimy wciąż unosił się dym. W uszach Jeremiasza jeszcze nie przebrzmiały rozpaczliwe krzyki umierających. Spełniło się wszystko, co Bóg zapowiedział. „Jehowa wykonał, co miał na myśli” — westchnął prorok. Jakże wielkim nieszczęściem była zagłada Jerozolimy! (Odczytaj Lamentacje 2:17).

 2. Jakie dawne proroctwa spełniły się na oczach Jeremiasza?

² Jeremiasz widział spełnienie wielu proroctw, które Bóg przekazał swemu ludowi, także tych wypowiedzianych setki lat wcześniej. Na przykład Mojżesz oświadczył Izraelitom, że gdy będą posłuszni Bogu, czeka ich „błogosławieństwo”, a gdy się od Niego odwrócą, dosięgnie ich „przekleństwo”. Jehowa pragnął dla nich tego, co najlepsze; chciał im błogosławić. Gdyby jednak wybrali nieposłuszeństwo, musieliby się liczyć z przerażającymi konsekwencjami. Mojżesz, a później też Jeremiasz, ostrzegł, że osoby, które ignorują Jehowę i Mu się sprzeciwiają, będą nawet „jeść ciało swych synów i ciało swych córek” (Powt. Pr. 30:19, 20; Jer. 19:9; Kapł. 26:29). Niektórzy zapewne się zastanawiali, czy coś takiego w ogóle jest możliwe. Tymczasem w trakcie oblężenia przez Babilończyków, gdy w mieście skończyła się żywność, faktycznie dochodziło do takich potworności. „Ręce czułych kobiet gotowały ich własne dzieci” — napisał Jeremiasz. „Stały się one jakby chlebem pocieszenia w czasie klęski córy mego ludu” (Lam. 4:10). Cóż za tragedia!

 3. W jakim celu Bóg posyłał proroków do swego ludu?

³ Oczywiście kiedy Jehowa powoływał Jeremiasza i innych proroków, nie miał na celu po prostu ogłoszenia nadchodzącej zagłady. Pragnął zachęcić swój lud do powrotu na właściwą drogę. Zależało Mu na tym, by grzesznicy okazali skruchę. Ezdrasz ujął to następująco: „Jehowa, Bóg ich praojców, ciągle posyłał im ostrzeżenia za pośrednictwem swych posłańców, posyłając raz po raz, żywił bowiem współczucie dla swego ludu i dla swego mieszkania” (2 Kron. 36:15; odczytaj Jeremiasza 26:3, 12, 13).

 4. Jakie uczucia ogarniały Jeremiasza w związku z głoszonym przez niego orędziem?

⁴ Również Jeremiasz żywił współczucie dla ludu Bożego. Świadczą o tym słowa, które wypowiedział przed upadkiem Jerozolimy. Myśl o nadciągającej klęsce bardzo go dręczyła. Przecież gdyby ludzie usłuchali głoszonego orędzia, wcale nie musiałoby do niej dojść! Wyobraź sobie, jakie emocje targały Jeremiaszem, gdy przekazywał słowa od Boga. „O, moje wnętrzności, moje wnętrzności!” — zawołał. „Cierpię dotkliwe bóle w ścianach swego serca. Moje serce jęczy we mnie. Nie mogę milczeć, bo moja dusza usłyszała dźwięk rogu, wojenny sygnał alarmowy” (Jer. 4:19). Prorok odczuwał więc wewnętrzny przymus, by ostrzegać przed nadchodzącym nieszczęściem.

 5. Dlaczego Jeremiasz mógł głosić Boże orędzie z całkowitym przekonaniem?

⁵ Skąd Jeremiasz czerpał przekonanie, że ogłaszane przez niego proroctwa się spełnią? (Jer. 1:17; 7:30; 9:22). Jako mąż wiary studiował Pisma i wiedział, że proroctwa Jehowy są niezawodne. Jak potwierdzała historia, Bóg potrafił przewidzieć wypadki, które z ludzkiego punktu widzenia wydawały się nieprawdopodobne, na przykład wyzwolenie Izraelitów z niewoli w Egipcie. Jeremiasz znał relację o tym wyzwoleniu, a także wypowiedź naocznego świadka tamtych wydarzeń, Jozuego, który przypomniał swoim rodakom: „Dobrze wiecie całym swym sercem i całą swą duszą, że nie zawiodło ani jedno słowo ze wszystkich dobrych słów, które do was wyrzekł Jehowa, wasz Bóg. Wszystkie się wam spełniły. Ani jedno słowo z nich nie zawiodło” (Joz. 23:14).

 6, 7. (a) Dlaczego powinieneś być zainteresowany proroctwami przekazanymi przez Jeremiasza? (b) Jak możesz umocnić swe zaufanie do orędzia, które ogłaszasz?

⁶ Dlaczego również dzisiaj warto zwracać uwagę na proroctwa przekazane przez Jeremiasza? Po pierwsze, żywił on uzasadnione przekonanie o wiarygodności słów Bożych. Po drugie, niektóre z jego zapowiedzi spełniają się obecnie, a niektóre spełnią się wkrótce. Po trzecie, już sama liczba ogłoszonych przez niego Bożych orędzi oraz jego zapał czynią go wyjątkowym sługą Jehowy. Jak pisze pewien biblista, „nawet na tle innych proroków Jeremiasz wyróżnia się jako człowiek wybitny”. Był uważany za tak ważną postać w historii ludu Bożego, że niektórzy ludzie utożsamiali z nim Jezusa (Mat. 16:13, 14).

⁷ Podobnie jak Jeremiasz żyjesz w okresie urzeczywistniania się kluczowych proroctw biblijnych. I tak samo jak on musisz być przekonany o prawdziwości Bożych obietnic (2 Piotra 3:9-14). Jak możesz pielęgnować takie przekonanie? Wciąż się upewniając, że prorocze Słowo Boże jest całkowicie wiarygodne. Dlatego w rozdziale tym omówimy kilka proroctw ogłaszanych przez Jeremiasza. Część z nich spełniła się za jego życia, inne w późniejszym czasie, a jeszcze inne mają bezpośredni związek z tobą i twoją przyszłością. Analiza ta niewątpliwie umocni twoje zaufanie do proroczego Słowa Jehowy i utwierdzi cię w przeświadczeniu, że ‛On wykona, co ma na myśli’ (Lam. 2:17).

 8, 9. Czym między innymi wyróżnia się Biblia?

⁸ Wielu ludzi usiłuje dzisiaj przewidzieć przyszłość, na przykład ekonomiści, politycy, wróżbici czy synoptycy. Z pewnością jednak zauważyłeś, jak trudne są takie przewidywania — nawet co do paru najbliższych dni lub tygodni. Natomiast Biblia wyróżnia się tym, że zawiera dokładne proroctwa (Izaj. 41:26; 42:9). Prorocze zapowiedzi Jeremiasza — bez względu na to, czy dotyczyły bliskiej, czy odległej przyszłości — zawsze okazywały się niezawodne. Sporo z nich odnosiło się do konkretnych ludzi i narodów. Rozważmy najpierw kilka z tych, które spełniły się za życia Jeremiasza.

⁹ Kto potrafiłby dziś powiedzieć, jak będzie wyglądała sytuacja światowa za rok lub za dwa? Czy, dajmy na to, jakiś analityk spraw międzynarodowych jest w stanie dokładnie przewidzieć przetasowania na scenie politycznej? Tymczasem Jeremiasz pod natchnieniem zapowiedział, że Babilon rozszerzy swą strefę wpływów. Nazwał go „złotym kielichem”, którym Jehowa zamierzał się posłużyć do wylania swojego gniewu na Judę oraz wiele sąsiednich miast i ludów. W rezultacie miały zostać zmuszone do poddaństwa wobec Babilonu (Jer. 51:7). Jeremiasz i jemu współcześni byli świadkami spełnienia się tego proroctwa (por. Jer. 25:15-29; 27:3-6; 46:13).

10. Jaki los Jehowa zapowiedział czterem królom judzkim?

¹⁰ Poza tym Jehowa ogłosił ustami Jeremiasza los czterech królów judzkich. O Jehoachazie (Szallumie), synu Jozjasza, zapowiedział, że zostanie uprowadzony na wygnanie i nigdy nie wróci do Judy (Jer. 22:11, 12). I faktycznie tak się stało (2 Król. 23:31-34). Jeśli chodzi o Jehojakima, kolejnego króla, Bóg oznajmił, że czeka go „pogrzeb osła” (Jer. 22:18, 19; 36:30). Biblia nie opisuje, jak ów władca umarł ani co się stało z jego ciałem, wskazuje jednak, że jego syn Jehojachin objął po nim tron w czasie oblężenia Jerozolimy. Z kolei Jehojachin (nazywany także Jechoniaszem oraz Koniaszem) zgodnie ze słowami proroctwa miał trafić do Babilonu i tam umrzeć (Jer. 22:24-27; 24:1). I to również się spełniło. A co z ostatnim królem, Sedekiaszem? Jeremiasz oświadczył, że zostanie on wydany wrogom, którzy nie okażą mu litości (Jer. 21:1-10). Jak potoczyły się wypadki? Sedekiasz rzeczywiście wpadł w ręce nieprzyjaciół. Musiał patrzeć na śmierć swych młodych synów, sam zaś został oślepiony i zabrany do Babilonu, gdzie umarł (Jer. 52:8-11). A zatem wszystkie te proroctwa okazały się prawdziwe.

11. Kim był Chananiasz i co zapowiedział mu Jehowa?

¹¹ W 28 rozdziale Księgi Jeremiasza czytamy, że za panowania ostatniego króla Judy fałszywy prorok Chananiasz zakwestionował orędzie Jehowy przekazane przez Jeremiasza. Ignorując Boże słowa, twierdził, że jarzmo poddaństwa narzucone przez Nebukadneccara Judzie i innym narodom zostanie złamane. Jednak na polecenie Jehowy Jeremiasz zdemaskował kłamstwa Chananiasza, powtórzył, że liczne narody będą musiały służyć Babilończykom, i oznajmił temu fałszywemu prorokowi, że jeszcze tego samego roku umrze. I tak się stało (odczytaj Jeremiasza 28:10-17).

12. Co większość Żydów sądziła o kluczowym proroctwie ogłaszanym przez Jeremiasza?

¹² Oczywiście kluczowe proroctwo przekazane przez Boga Jeremiaszowi dotyczyło upadku Jerozolimy. Prorok raz po raz ostrzegał Żydów, że jeśli nie okażą skruchy za bałwochwalstwo i bezprawie, miasto czeka zagłada (Jer. 4:1; 16:18; 19:3-5, 15). Wielu rodaków Jeremiasza uważało, iż nigdy do tego nie dojdzie. W Jerozolimie znajdowała się świątynia, jakże więc Jehowa miałby dopuścić do jej zniszczenia? Zdaniem tych ludzi było to niemożliwe. Ale my wiemy, że Bóg nie kłamie. On rzeczywiście „wykonał, co miał na myśli” (Jer. 52:12-14).

13. (a) Pod jakim względem nasze czasy przypominają czasy Jeremiasza? (b) Dlaczego powinieneś się interesować Bożymi obietnicami danymi pewnym osobom za dni Jeremiasza?

¹³ Dzisiaj znajdujemy się w podobnej sytuacji jak wierni Żydzi w czasach Jeremiasza. Zdajemy sobie sprawę, że Jehowa wkrótce sprowadzi nieszczęście na wszystkich, którzy lekceważą Jego ostrzeżenia. Ale tak samo jak tamci lojalni słudzy Boga możemy czerpać otuchę z Jego proroczych obietnic. Jedna z nich dotyczyła Rechabitów. Ponieważ byli wierni Bogu i zaleceniom swego przodka, mieli przeżyć upadek Jerozolimy. O spełnieniu się tej zapowiedzi może świadczyć późniejsza wzmianka o „Malkijaszu, synu Rechaba”, który pomagał naprawiać mur Jerozolimy za dni namiestnika Nehemiasza (Nehem. 3:14; Jer. 35:18, 19). Jehowa zapewnił również Ebed-Melecha, że pozostanie przy życiu, bo Mu zaufał i wspierał Jeremiasza (Jer. 38:11-13; 39:15-18). ‛Duszę jako łup’ obiecał ponadto Baruchowi (Jer. 45:1, 5). Jakie wnioski wyciągasz ze spełnienia się tych proroctw? Jak twoim zdaniem Jehowa potraktuje ciebie, jeśli dochowasz Mu wierności? (Odczytaj 2 Piotra 2:9).

14. Dlaczego Boże proroctwo dotyczące podbicia Egiptu było wyjątkowe?

¹⁴ Zgodnie z Bożym proroctwem Nebukadneccar miał podbić nie tylko Judę, ale też Egipt (Jer. 25:17-19). Musiało się to wydawać mało prawdopodobne, gdyż Egipt był silnym państwem, które wcześniej podporządkowało sobie Judę (2 Król. 23:29-35). Kiedy Jerozolima została zburzona, ocalali Żydzi postanowili poszukać schronienia właśnie w Egipcie — wbrew zapowiedzi Jehowy, że jeśli zostaną w Judzie, będzie im błogosławił, a jeśli uciekną do Egiptu, to ‛tam dosięgnie ich miecz, którego się lękają’ (Jer. 42:10-16; 44:30). Z pism Jeremiasza nie wynika, czy on sam dożył babilońskiej inwazji na Egipt. Pewne jest jednak, że gdy doszło do niej na początku VI wieku p.n.e., uciekinierzy żydowscy odczuli na sobie urzeczywistnienie się proroctw Jehowy (Jer. 43:8-13).

15, 16. Jak się urzeczywistniło słowo Jehowy dotyczące wyzwolenia Jego ludu?

¹⁵ Jeremiasz zapowiedział również kres samego Babilonu. Mniej więcej ze stuletnim wyprzedzeniem precyzyjnie opisał jego nagły upadek. Wody chroniące to miasto miały ‛zostać wysuszone’, a jego obrońcy mieli nie stawiać oporu (Jer. 50:38; 51:30). Proroctwo to spełniło się w szczegółach, gdy Medowie i Persowie zmienili bieg rzeki Eufrat, przeprawili się przez jej koryto i znienacka wkroczyli do miasta, zaskakując jego mieszkańców. Warto też zauważyć, że według innej zapowiedzi Babilon miał się stać bezludnym pustkowiem (Jer. 50:39; 51:26). Po dziś dzień ruiny tej dawnej metropolii świadczą o tym, jak dokładne są Boże proroctwa.

¹⁶ Jehowa oznajmił za pośrednictwem Jeremiasza, że Żydzi będą służyć Babilończykom przez 70 lat, a następnie On przyprowadzi ich z powrotem do ojczyzny (odczytaj Jeremiasza 25:8-11; 29:10). Daniel miał takie zaufanie do tego proroctwa, że na jego podstawie obliczył, kiedy ‛dopełnią się spustoszenia Jerozolimy’ (Dan. 9:2). „Aby się spełniło słowo Jehowy z ust Jeremiasza”, napisał Ezdrasz, „Jehowa pobudził ducha Cyrusa, króla Persji”, zdobywcy Babilonu, do wydania dekretu, na mocy którego Żydzi powrócili do swego kraju (Ezd. 1:1-4). Repatrianci mogli wznowić czyste wielbienie i cieszyć się pokojem — zgodnie z tym, co zapowiedział Jeremiasz (Jer. 30:8-10; 31:3, 11, 12; 32:37).

17. Wyjaśnij, jakie dwa spełnienia mogły mieć słowa Jeremiasza o ‛płaczu w Ramie’.

¹⁷ Jeremiasz odnotował też proroctwa, które miały się spełnić w jeszcze późniejszym czasie. Napisał: „Oto, co rzekł Jehowa: ‚W Ramie słychać głos, lament i gorzki płacz; Rachela opłakuje swych synów. Nie daje się pocieszyć po swych synach, bo już ich nie ma’” (Jer. 31:15). Wygląda na to, że w Ramie, mieście leżącym jakieś osiem kilometrów na północ od Jerozolimy, w roku 607 p.n.e. zebrano żydowskich jeńców. Niewykluczone, że niektórych tam zabito. W ten sposób mogło się po raz pierwszy spełnić proroctwo o symbolicznej Racheli opłakującej utraconych synów. Jednak ewangelista Mateusz wyjaśnił, że proroctwo to było zapowiedzią rozpaczy spowodowanej rzezią, do której doszło przeszło 600 lat później, gdy król Herod nakazał wymordować małych chłopców w Betlejem (Mat. 2:16-18).

18. W jaki sposób spełniło się Boże proroctwo dotyczące Edomu?

¹⁸ W I wieku n.e. spełniło się jeszcze inne proroctwo z Księgi Jeremiasza. Bóg oznajmił, że wśród narodów podbitych przez Babilończyków znajdzie się również Edom (Jer. 25:15-17, 21; 27:1-7). Co więcej, zapowiedział, że podobnie jak Sodoma i Gomora nigdy nie będzie zamieszkany — po prostu przestanie istnieć (Jer. 49:7-10, 17, 18). I właśnie taki obrót przybrały sprawy. Gdzie można dziś znaleźć nazwy „Edom” lub „Edomici”? Na pewno nie na żadnej współczesnej mapie. Jeżeli już, to w książkach opisujących historię starożytną, zwłaszcza biblijną, oraz na mapach historycznych. Józef Flawiusz odnotował, że w II wieku p.n.e. Edomici zostali zmuszeni do przyjęcia judaizmu. Ostatecznie po zagładzie Jerozolimy w 70 roku n.e. przestali istnieć jako odrębny naród.

19. Czego uczy nas Księga Jeremiasza, jeśli chodzi o spełnianie proroctw przez Boga?

¹⁹ Jak widzimy, przez całą Księgę Jeremiasza przewija się mnóstwo proroctw dotyczących poszczególnych osób oraz narodów. Większość z nich już się urzeczywistniła. A zatem księga ta zasługuje na to, byś ją analizował, gdyż uczy cię czegoś ważnego o twym wspaniałym Bogu: Jehowa za każdym razem ‛wykonywał, co miał na myśli’. Możesz więc ufać, że spełni również swoje pozostałe zapowiedzi utrwalone w Biblii (odczytaj Izajasza 46:9-11). W gruncie rzeczy niektóre proroctwa spisane przez Jeremiasza mają bezpośredni związek z tobą i twoją przyszłością. Właśnie nimi zajmiemy się w końcowej części tego rozdziału.

20-22. Jakie przykłady potwierdzają, że proroctwa biblijne, między innymi z Księgi Jeremiasza, mogą mieć więcej niż jedno spełnienie?

²⁰ Proroctwa biblijne mogą mieć więcej niż jedno spełnienie. Jest tak chociażby z odpowiedzią Jezusa na pytanie uczniów o znak jego „obecności oraz zakończenia systemu rzeczy” (Mat. 24:3). Proroctwo to ziściło się w latach 66-70 n.e. Nie ulega jednak wątpliwości, że pewne jego aspekty urzeczywistnią się dopiero podczas „wielkiego ucisku”, który dosięgnie dzisiejszy niegodziwy system — ucisku, jakiego „nie było od początku świata aż dotąd i już nigdy więcej nie będzie” (Mat. 24:21). Jeżeli chodzi o proroctwa spisane przez Jeremiasza, sytuacja wygląda podobnie. Na przykład niektóre z nich spełniły się w roku 607 p.n.e., ale miały się też spełnić znacznie później; najwyraźniej tak było ze słowami o ‛Racheli opłakującej swych synów’ (Jer. 31:15). Inne zapowiedzi Jeremiasza odnoszą się także do naszych czasów, a ich urzeczywistnienie dotyczy ciebie osobiście.

²¹ Wynika to z Księgi Objawienia. Apostoł Jan nawiązał w niej pod natchnieniem do proroctw, które Jeremiasz wypowiedział w związku z upadkiem Babilonu w roku 539 p.n.e. W Objawieniu znajdujemy analogie między tamtym wcześniejszym wydarzeniem a tym, co dopiero miało się rozegrać na większą skalę. Zapowiedź Jeremiasza o upadku potężnego imperium spełniła się w czasach nowożytnych na ogólnoświatowym imperium religii fałszywej, „Babilonie Wielkim” (Obj. 14:8; 17:1, 2, 5; Jer. 50:2; 51:8). Lud Boży miał z niego wyjść, by nie podzielić jego losu (Jer. 51:6; Obj. 18:2, 4). A wody tej metropolii, które symbolizują popierających ją ludzi, miały wyschnąć (Jer. 51:36; Obj. 16:12).

²² Przed nami jest jeszcze spełnienie obietnicy, że Jehowa wywrze pomstę na religii fałszywej za prześladowanie Jego sług. ‛Odpłaci jej stosownie do wszystkiego, co czyniła’ (Jer. 50:29; 51:9; Obj. 18:6). A symboliczne terytoria, nad którymi rozciąga swe wpływy, zostaną spustoszone (Jer. 50:39, 40).

23. Jakie odrodzenie zapowiedziane przez Jeremiasza nastąpiło w XX wieku?

²³ Jak już wspominaliśmy, proroctwa ogłaszane przez Jeremiasza zawierają wiele optymistycznych elementów. Na przykład jedno z nich zapowiadało, że na ziemi nastąpi odrodzenie czystego wielbienia. Uwolnienie jeńców żydowskich ze starożytnego Babilonu znalazło swój odpowiednik w wyzwoleniu nowożytnych sług Bożych z Babilonu Wielkiego po ustanowieniu w niebie mesjańskiego Królestwa. Kiedy Jehowa przywrócił czyste wielbienie, Jego chwalców przepełniła radość i wdzięczność. Z Jego błogosławieństwem zaczęli pomagać innym, by mogli przyłączyć się do Jego ludu i korzystać z obfitego pokarmu duchowego (odczytaj Jeremiasza 30:18, 19). Poza tym w naszych czasach Jehowa spełnił obietnicę, że da swemu ludowi pasterzy — dojrzałych duchowo mężczyzn, którzy będą troskliwie doglądać trzody. Z pewnością sam już nieraz się przekonałeś, jak cenna jest taka opieka (Jer. 3:15; 23:3, 4).

24. Jakie dobitne słowa Jeremiasza spełnią się w przyszłości?

²⁴ Ale Jeremiasz nie tylko zapowiadał szczęśliwą przyszłość dla wiernych sług Bożych. Tych, którzy nie dbali o dobre stosunki z Jehową, ostrzegał, że czeka ich zagłada. Podobne orędzie rozbrzmiewa obecnie. Pomyślmy, na jaką palącą potrzebę kierują uwagę przejmujące słowa: „Pobici przez Jehowę będą w owym dniu od jednego krańca ziemi aż po drugi kraniec ziemi. Nie będą opłakiwani, nie będzie się też ich zbierać ani grzebać. Będą jak gnój na powierzchni roli” (Jer. 25:33).

25. Jaki obowiązek spoczywa dziś na sługach Bożych?

²⁵ Tak jak Jeremiasz żyjemy w przełomowych czasach. Również dzisiaj reakcja ludzi na orędzie Jehowy oznacza dla nich życie lub śmierć. Współcześni słudzy Boży nie są prorokami. Nie zostali natchnieni przez Jehowę do uzupełniania nieomylnych słów prawdy zapisanych na kartach Biblii. Nasze zadanie polega na głoszeniu dobrej nowiny o Królestwie „przez wszystkie dni aż do zakończenia systemu rzeczy” (Mat. 28:19, 20). Z pewnością nie chcemy ‛wykradać słów Jehowy’, ukrywając przed ludźmi, co ma się wydarzyć (odczytaj Jeremiasza 23:30). Jesteśmy zdecydowani nie osłabiać siły oddziaływania Bożych wypowiedzi. Liczne proroctwa przekazane poprzez Jeremiasza już się urzeczywistniły. A zatem także pozostałe są całkowicie godne zaufania. Musimy mówić ludziom, że Bóg bezsprzecznie ‛wykona, co ma na myśli, co nakazał od dni dawnych’ (Lam. 2:17).

26. Jakie proroctwo omówimy w następnym rozdziale?

²⁶ Omówienie prorockiej działalności Jeremiasza nie byłoby kompletne bez poświęcenia uwagi wspaniałym obietnicom Jehowy dotyczącym „nowego przymierza”, którego prawa miały być zapisane na ludzkich sercach (Jer. 31:31-33). Proroctwo to oraz jego spełnienie, mające bezpośredni związek z tobą, rozważymy w następnym rozdziale.