AMOS

(„będący ciężarem; niosący ciężar”).

1. Prorok Jehowy i pisarz księgi noszącej jego imię; żył w IX w. p.n.e. (zob. AMOSA, KSIĘGA). Nie był jednak synem proroka ani nie należał do „synów prorockich” (1Kl 20:35; 2Kl 2:3; 4:1; Am 7:14).

Pochodził z miejscowości Tekoa, leżącej mniej więcej 16 km na pd. od Jerozolimy, na wysokości ok. 820 m n.p.m. Na wsch. od Tekoi ciągnęło się jałowe Pustkowie Judzkie opadające w kierunku Morza Martwego, położonego jakieś 1200 m niżej. Na pustkowiu tym Amos pracował w młodości jako skromny hodowca owiec (Am 1:1). Hebrajskie słowo nokedím, przetłumaczone w powyższym wersecie na ‛hodowcy owiec’, występuje w Biblii tylko jeszcze jeden raz (2Kl 3:4) i jest spokrewnione z arabskim określeniem nakkad, odnoszącym się do pewnej rasy owiec o niezbyt pięknym wyglądzie, ale bardzo cenionych za wełnę. W tej dzikiej krainie Amos podejmował się również podrzędnych prac dorywczych, np. nacinania fig na sykomorach. Owoce te, uważane przez niektórych za pokarm jedynie dla ubogich, nacinano lub nakłuwano po to, żeby szybciej dojrzewały oraz były większe i słodsze (Am 7:14; zob. SYKOMORA).

Jehowa ‛zabrał Amosa od chodzenia za trzodą’ i uczynił go prorokiem, podobnie jak powołał do publicznej służby pasterza Dawida (Am 7:15).

Z odludnego pustkowia na pd. Amos został wysłany na pn., do pogrążonego w bałwochwalstwie dziesięcioplemiennego królestwa ze stolicą w Samarii.

Amos rozpoczął swą działalność prorocką dwa lata przed wielkim trzęsieniem ziemi, które nastąpiło za panowania króla Judy Uzzjasza. Władzę w Izraelu sprawował wtedy Jeroboam II, syn Joasza (Am 1:1). Dlatego działalność Amosa można umiejscowić w 26-letnim okresie między r. 829 a 804 p.n.e., gdy obaj ci królowie panowali jednocześnie. Wielkie trzęsienie, do którego doszło po dwóch latach od powołania Amosa na proroka, było tak silne, że prawie 300 lat później wspomniał o nim jeszcze Zachariasz (Za 14:5).

Nie wiadomo, jak długo Amos działał jako prorok na terenie północnego królestwa. Amacjasz, niegodziwy kapłan oficjalnego kultu cielca z ośrodkiem w Betel, próbował wypędzić Amosa z Izraela, oskarżając go o niebezpieczną dla kraju działalność wywrotową (Am 7:10-13). Nie podano, czy osiągnął ten cel. W każdym razie Amos po zakończeniu swego prorockiego zadania w Izraelu prawdopodobnie wrócił w rodzinne strony na terytorium plemienia Judy. Hieronim oraz Euzebiusz z Cezarei donoszą, że w ich czasach grobowiec Amosa znajdował się w Tekoi. Wydaje się również, że to właśnie po powrocie do Judy Amos spisał swe proroctwo, które wcześniej wygłosił ustnie. Często zalicza się go do 12 tzw. proroków mniejszych (jego księga występuje jako trzecia wśród tych 12), ale przekazane przez niego orędzie wcale nie było mało istotne.

2. Jeden z przodków Jezusa w ósmym pokoleniu przed Marią (Łk 3:25).