Czy o tym wiedziałeś?

Jakie przywileje i obowiązki wiązały się z prawem pierworodztwa?

▪ Już w czasach patriarchalnych słudzy Boży przyznawali pierworodnym synom specjalne prawa. Po śmierci ojca głową rodziny zostawał najstarszy syn. Miał obowiązek troszczyć się o resztę domowników i sprawował nad nimi zwierzchnictwo. Reprezentował ich też przed Bogiem. Dziedzictwo otrzymywali wszyscy synowie, ale to pierworodnemu przypadała główna część majątku — dostawał on dwa razy więcej niż każdy z jego braci.

W systemie patriarchalnym najstarszy syn mógł odstąpić lub stracić prawo pierworodztwa. Na przykład Ezaw sprzedał je młodszemu bratu (Rodzaju 25:30-34). Z kolei Jakub odebrał prawo pierworodztwa swojemu najstarszemu synowi, Rubenowi, który dopuścił się niemoralnego czynu, i przeniósł je na swego młodszego syna, Józefa (1 Kronik 5:1). Jednakże według Prawa Mojżeszowego mężczyzna mający więcej niż jedną żonę nie mógł odebrać przywilejów pierworodztwa swemu najstarszemu synowi i przekazać ich synowi tej żony, którą kochał bardziej. Ojciec musiał uszanować prawo przysługujące jego pierworodnemu (Powtórzonego Prawa 21:15-17).

Dlaczego uczeni w piśmie i faryzeusze nosili „pudełeczka z fragmentami Pisma”?

▪ Jezus potępił swych przeciwników religijnych — uczonych w piśmie i faryzeuszy — za ‛poszerzanie pudełeczek z fragmentami Pisma, które nosili dla ochrony’ (Mateusza 23:2, 5). Członkowie tych ugrupowań przymocowywali sobie do czoła oraz po wewnętrznej stronie ramienia, blisko serca, czarne kwadratowe lub prostokątne pudełeczka wykonane ze skóry. W środku umieszczali wybrane fragmenty Pism. Zwyczaj noszenia tych pudełek, zwanych filakteriami, wynikał z dosłownej interpretacji Bożego polecenia danego Izraelitom: „Te słowa, które ci dzisiaj nakazuję, mają być w twoim sercu (...). I przywiąż je jako znak do swej ręki, i będą ci służyć za przepaskę między twymi oczami” (Powtórzonego Prawa 6:6-8). Nie wiadomo dokładnie, kiedy wprowadzono ten zwyczaj, ale zdaniem większości badaczy stało się to w III lub w II wieku p.n.e.

Jezus piętnował tę praktykę z dwóch powodów. Po pierwsze, uczeni w piśmie i faryzeusze powiększali pudełeczka, chcąc zrobić na innych wrażenie swoją pobożnością. Po drugie, uważali je za amulety zapewniające im ochronę. W tekstach pozabiblijnych greckie słowo fylaktérion tłumaczone jest na „posterunek”, „warownię” lub „zabezpieczenie”.