Rozdział 32

Dopełnia się gniew Boży

 1. Co będzie oznaczać wylanie do końca siedmiu czasz i jakie pytania wyłaniają się w związku z nimi?

JAN już poprzednio wspomniał o aniołach upoważnionych do wylania siedmiu czasz. Jak pisze, „te są ostatnie, ponieważ przez nie dopełni się gniew Boży” (Objawienie 15:1; 16:1). Owe plagi wyjawiają, jaką karę przewidział Jehowa za niegodziwość panującą na ziemi, i muszą być wylane do końca. Kiedy przeminą, wyroki Boże będą już wykonane. Szatański świat przestanie istnieć! Co zatem plagi te zapowiadają ludzkości i władcom obecnego niegodziwego systemu? Jak chrześcijanie mogą uniknąć plag dosięgających świat skazany na zagładę? Są to nader ważne pytania i zaraz otrzymamy na nie odpowiedzi. Wszystkich tęskniących do tryumfu sprawiedliwości na pewno żywo zainteresuje to, co teraz ogląda Jan.

„Ziemia” odczuwa gniew Jehowy

 2. Co się dzieje, gdy pierwszy anioł wylewa swą czaszę na ziemię, i co wyobraża „ziemia”?

² Pierwszy anioł przystępuje do czynu! „I odszedł pierwszy, i wylał swą czaszę na ziemię. A na ludziach, którzy mieli znamię bestii i którzy oddawali cześć jej wizerunkowi, wystąpił wrzód bolesny i złośliwy” (Objawienie 16:2). Podobnie jak przy dźwięku pierwszej trąby, „ziemia” wyobraża tu na pozór trwały system polityczny, który Szatan zaczął budować na naszym globie ponad 4000 lat temu, w czasach Nemroda (Objawienie 8:7).

 3. (a) Dlaczego można powiedzieć, że wiele rządów w gruncie rzeczy wymaga od swych poddanych, by oddawali im cześć? (b) Jaką namiastkę Królestwa Bożego utworzyły narody i jakie konsekwencje ponoszą ci, którzy ją czczą?

³ W obecnych dniach ostatnich liczne rządy domagały się od obywateli postępowania równoznacznego z oddawaniem im czci, utrzymując, że lojalność wobec państwa jest ważniejsza niż wierność Bogu czy komukolwiek innemu (2 Tymoteusza 3:1; porównaj Łukasza 20:25; Jana 19:15). Od roku 1914 upowszechnił się zwyczaj powoływania młodych ludzi do wojska, by walczyli lub byli gotowi do walki na wojnach totalnych, wskutek których karty historii współczesnej przesiąkły krwią. Prócz tego w dniu Pańskim narody utworzyły namiastkę Królestwa Bożego — wizerunek bestii, czyli Ligę Narodów i jej następczynię, Organizację Narodów Zjednoczonych. Jakimż bluźnierstwem jest twierdzenie, podnoszone w naszych czasach między innymi przez papieży, iż ta instytucja powołana do życia przez ludzi stanowi jedyną nadzieję na pokój! Uporczywie przeciwstawia się ona Królestwu Bożemu. Oddający jej cześć stają się duchowo nieczyści i owrzodziali, tak jak Egipcjanie sprzeciwiający się Jehowie za czasów Mojżesza zostali dotknięci literalną plagą ran i wrzodów (2 Mojżeszowa 9:10, 11).

 4. (a) Co zostaje uwypuklone przez zawartość pierwszej czaszy gniewu Bożego? (b) Jak Jehowa traktuje tych, którzy przyjmują znamię bestii?

⁴ Zawartość tej czaszy dobitnie uwydatnia, jakiego wyboru trzeba dziś dokonać: Czy narazić się na dezaprobatę świata, czy na gniew Jehowy? Na ludzi wywierany jest nacisk, żeby przyjęli znamię bestii, a to w tym celu, by „nikt nie mógł kupować ani sprzedawać oprócz tego, kto ma znamię, imię bestii albo liczbę jej imienia” (Objawienie 13:16, 17). Jednakże drogo za to zapłacą! Przyjmujących owo piętno Jehowa uważa za dotkniętych „wrzodem bolesnym i złośliwym”. Od roku 1922 są piętnowani publicznie za odrzucenie żywego Boga. Cierpią udrękę, ponieważ ich programy polityczne kończą się fiaskiem. Są nieczyści pod względem duchowym. Jeżeli nie okażą skruchy, ta ‛bolesna’ choroba okaże się śmiertelna, gdyż obecnie trwa dzień sądu Jehowy. Albo ktoś należy do światowego systemu rzeczy, albo służy Jehowie u boku Jego Chrystusa — w kwestii tej nie można przyjąć postawy neutralnej (Łukasza 11:23; porównaj Jakuba 4:4).

Morze zamienia się w krew

 5. (a) Co następuje po wylaniu drugiej czaszy? (b) Jak Jehowa zapatruje się na zamieszkujących symboliczne morze?

⁵ Pora na wylanie drugiej czaszy gniewu Bożego. Co będzie ona oznaczać dla ludzkości? Jan wyjaśnia: „A drugi wylał swą czaszę do morza. I stało się krwią jakby umarłego, i umarła każda dusza żyjąca — to, co w morzu” (Objawienie 16:3). Podobnie jak odgłos drugiej trąby, czasza ta jest skierowana przeciw „morzu”, czyli skłębionym, buntowniczym masom ludzkim, oddalonym od Jehowy (Izajasza 57:20, 21; Objawienie 8:8, 9). W oczach Jehowy owo „morze” przypomina krew, a więc nie nadaje się do tego, by żyły w nim stworzenia Boże. Właśnie dlatego chrześcijanom nie wolno należeć do świata (Jana 17:14). Wylanie drugiej czaszy gniewu Bożego wyjawia, że w oczach Jehowy wszyscy ludzie znajdujący się w tym morzu są martwi. Na mocy zasady odpowiedzialności zbiorowej ciąży na nich wina przelania ogromu krwi. Kiedy nadejdzie dzień gniewu Jehowy, poniosą literalną śmierć z rąk Jego sił egzekucyjnych (Objawienie 19:17, 18; porównaj Efezjan 2:1; Kolosan 2:13).

Danie krwi do picia

 6. Co się dzieje po wylaniu trzeciej czaszy? Co mówi anioł, a co — ołtarz?

⁶ Trzecia czasza gniewu Bożego, podobnie jak odgłos trzeciej trąby, oddziałuje na źródła wody pitnej. „A trzeci wylał swą czaszę do rzek i źródeł wód. I stały się krwią. I usłyszałem anioła wód, mówiącego: ‚Ty, który jesteś i który byłeś, Lojalny, jesteś sprawiedliwy, gdyż powziąłeś te rozstrzygnięcia, ponieważ oni wylali krew świętych i proroków, i ty dałeś im do picia krew. Zasługują na to’. I usłyszałem, jak ołtarz mówił: ‚Tak, Jehowo Boże, Wszechmocny, prawdziwe i sprawiedliwe są twe sądownicze rozstrzygnięcia’” (Objawienie 16:4-7).

 7. Co wyobrażają „rzeki i źródła wód”?

⁷ Owe „rzeki i źródła wód” wyobrażają rzekomo orzeźwiające źródła mądrości i przewodnictwa, akceptowane przez ten świat, na przykład teorie polityczne, ekonomiczne, naukowe, wychowawcze, społeczne i religijne, którymi ludzie kierują się w swych poczynaniach i przy podejmowaniu decyzji. Zamiast szukać życiodajnej prawdy u Jehowy, będącego Źródłem życia, ludzie ‛wykopali sobie dziurawe cysterny’ i obficie czerpią z „mądrości tego świata”, która „jest u Boga głupstwem” (Jeremiasza 2:13; 1 Koryntian 1:19; 2:6; 3:19; Psalm 36:10).

 8. W jaki sposób ludzkość ściągnęła na siebie winę krwi?

⁸ Takie skażone „wody” doprowadziły ludzi do obciążenia się winą krwi, na przykład w naszym stuleciu zagrzewały ich do niesłychanych rzezi na wojnach, które pochłonęły już ponad sto milionów ofiar. Zwłaszcza na obszarze zdominowanym przez chrześcijaństwo, gdzie wybuchły dwie wojny światowe, ludzie „śpieszą się do przelewu niewinnej krwi”, między innymi krwi świadków na rzecz Boga (Izajasza 59:7; Jeremiasza 2:34). Ściągają też na siebie winę krwi przez używanie jej do niezliczonych transfuzji, czym depczą sprawiedliwe prawa Jehowy (1 Mojżeszowa 9:3-5; 3 Mojżeszowa 17:14; Dzieje 15:28, 29). W rezultacie już obecnie doznają udręk spowodowanych szerzeniem się różnych chorób, takich jak AIDS czy zapalenie wątroby, przenoszonych za pośrednictwem transfuzji. Występni wkrótce otrzymają pełną odpłatę za całą tę winę krwi, gdyż dosięgnie ich najwyższa kara i zostaną stratowani w „wielkiej winnej tłoczni gniewu Bożego” (Objawienie 14:19, 20).

 9. Z czym się wiąże wylanie trzeciej czaszy?

⁹ Kiedy w czasach Mojżesza Nil zamienił się w krew, Egipcjanie zdołali się utrzymać przy życiu dzięki wyszukaniu innych źródeł wody (2 Mojżeszowa 7:24). Ale podczas obecnej plagi duchowej nigdzie w świecie Szatana nie da się znaleźć życiodajnych wód. Wylanie trzeciej czaszy wiąże się z ogłaszaniem, że światowe „rzeki i źródła wód” są niczym krew, gdyż sprowadzają duchową śmierć na wszystkich, którzy się nimi raczą. Kto nie zwróci się do Jehowy, nie ujdzie przed Jego niepomyślnym wyrokiem (porównaj Ezechiela 33:11).

10. O czym powiadamia „anioł wód” i co poświadcza „ołtarz”?

¹⁰ „Anioł wód”, czyli anioł, który wylewa swą czaszę na rzeki, sławi Jehowę jako Sędziego Wszechświata, wydającego sprawiedliwe i nieodwołalne orzeczenia. Mówi więc o wspomnianym wyroku: „Zasługują na to”. Anioł ów niewątpliwie sam często bywał świadkiem przerażającego rozlewu krwi i okrucieństwa, do którego przez tysiące lat podżegały fałszywe nauki i filozofie tego niegodziwego świata. Dobrze zatem wie, iż sądownicze rozstrzygnięcie Jehowy jest słuszne. Nawet „ołtarz” Boży zabiera głos. W Objawieniu 6:9, 10 powiedziano, że u jego podstawy znajdują się dusze tych, którzy ponieśli śmierć męczeńską. Toteż „ołtarz” również daje wymowne świadectwo o sprawiedliwości i słuszności orzeczeń Jehowy.a Z pewnością jest rzeczą stosowną, by ci, którzy przelali tyle krwi i tak często robili z niej niewłaściwy użytek, zostali zmuszeni do jej picia, symbolizującego fakt, iż Jehowa skazał ich na śmierć.

Przypiekanie ludzi ogniem

11. Na co zostaje wylana czwarta czasza gniewu Bożego i z jakim skutkiem?

¹¹ Czwartą czaszę gniewu Bożego wylano na słońce. Jan oznajmia: „A czwarty wylał swą czaszę na słońce; i dano słońcu przypiekać ludzi ogniem. I ludzie byli przypiekani wielkim gorącem, ale bluźnili imieniu Boga, który ma władzę nad tymi plagami, i nie okazali skruchy, by oddać mu chwałę” (Objawienie 16:8, 9).

12. Co jest „słońcem” świata i na co zezwolono temu symbolicznemu słońcu?

¹² Obecnie, pod koniec tego systemu rzeczy, duchowi bracia Jezusa ‛jaśnieją jak słońce w Królestwie Ojca swego’ (Mateusza 13:40, 43). Sam Jezus jest „słońcem sprawiedliwości” (Malachiasza 3:20). Ludzkość ma jednak własne „słońce”, to znaczy swoich władców, którzy próbują jaśnieć na przekór Królestwu Bożemu. Odgłos czwartej trąby obwieścił, że ‛słońce, księżyc i gwiazdy’ na niebie chrześcijaństwa nie są w gruncie rzeczy źródłami światła, lecz ciemności (Objawienie 8:12). A teraz czwarta czasza gniewu Bożego wykazuje, iż żar „słońca” tego świata stanie się wręcz nie do zniesienia. Przywódcy, ku którym spoglądano jak ku słońcu, będą „przypiekać” ludzi. Właśnie na to otrzymało zezwolenie symboliczne słońce. Innymi słowy, Jehowa miał dopuścić do tego w ramach wykonywania na ludzkości swego ognistego wyroku. Na czym polegało to przypiekanie?

13. W jaki sposób podobni do słońca władcy tego świata ‛przypiekają’ ludzkość?

¹³ Po pierwszej wojnie światowej ziemscy władcy usiłowali rozwiązać problem powszechnego bezpieczeństwa przez utworzenie Ligi Narodów, która jednak nie spełniła pokładanych w niej nadziei. Eksperymentowano więc z różnymi formami rządów, takimi jak faszyzm i nazizm. Trwała ekspansja komunizmu. Zamiast poprawić ludzki los, podobni do słońca władcy tych systemów zaczęli ‛przypiekać ludzi wielkim gorącem’. Po wojnach lokalnych w Hiszpanii, Etiopii i Mandżurii wybuchła druga wojna światowa. Z historii współczesnej wynika, że dyktatorzy Mussolini, Hitler i Stalin ponoszą bezpośrednio lub pośrednio odpowiedzialność za śmierć kilkudziesięciu milionów osób, w tym wielu swoich rodaków. W późniejszych latach konflikty międzynarodowe lub wojny domowe ‛przypiekały’ ludzi w takich krajach, jak Wietnam, Kambodża, Iran, Liban czy Irlandia, a także w państwach Ameryki Łacińskiej i Afryki. Dodajmy do tego nieustanne zmagania supermocarstw, których straszliwa broń nuklearna może spalić na popiół wszystkich mieszkańców ziemi. Nie ulega wątpliwości, że w obecnych dniach ostatnich ludzkość została wystawiona na działanie skwarnego „słońca”, czyli niesprawiedliwych władców. Wylanie czwartej czaszy gniewu Bożego jeszcze bardziej uwydatnia te fakty historyczne, a lud Boży rozgłasza je po całej ziemi.

14. Co Świadkowie Jehowy konsekwentnie uznają za jedyne rozwiązanie problemów ludzkości i jak na to reaguje większość ludzi?

¹⁴ Świadkowie Jehowy konsekwentnie nauczają, że jedynym rozwiązaniem skomplikowanych problemów rodzaju ludzkiego jest Królestwo Boże, za pomocą którego Jehowa zamierza uświęcić swe imię (Psalm 83:5, 18, 19, BT; Mateusza 6:9, 10). Jednakże ogół ludzi nie chce słyszeć o takim rozwiązaniu. Wielu nie tylko odrzuca Królestwo, ale też bluźni imieniu Bożemu, jak to czynił faraon, gdy nie chciał uznać zwierzchnictwa Jehowy (2 Mojżeszowa 1:8-10; 5:2). Przeciwnicy ci wcale nie są zainteresowani mesjańskim Królestwem — wolą raczej cierpieć żar swojego „słońca”, czyli ciemięskich rządów ludzkich.

Tron bestii

15. (a) Na co zostaje wylana piąta czasza? (b) Czym jest „tron bestii” i co oznacza wylanie na niego czaszy?

¹⁵ Na co wylewa czaszę następny anioł? „A piąty wylał swą czaszę na tron bestii” (Objawienie 16:10a). „Bestia” to system rządów podległy Szatanowi. Nie jest literalnym zwierzęciem, więc i jej tronu nie należy rozumieć dosłownie. Jednakże wzmianka o nim wskazuje, że bestia dzierży nad ludzkością władzę królewską, a harmonizuje z tym okoliczność, iż na każdej głowie ma diadem królewski. „Tron bestii” to w gruncie rzeczy podwalina, czyli źródło jej władzy.b Biblia wyjawia, skąd w istocie pochodzi królewska władza bestii, czytamy bowiem, że to „smok dał bestii jej moc i jej tron, i wielką władzę” (Objawienie 13:1, 2; 1 Jana 5:19). Wylanie czaszy na tron bestii wiąże się więc z publicznym ujawnieniem rzeczywistej roli, jaką Szatan odgrywał i w dalszym ciągu odgrywa w popieraniu i pomaganiu bestii.

16. (a) Komu służą narody — niezależnie od tego, czy sobie to uświadamiają? Objaśnij to szerzej. (b) Pod jakim względem świat odzwierciedla osobowość Szatana? (c) Kiedy zostanie obalony tron bestii?

¹⁶ Dzięki czemu jest możliwe utrzymywanie takich stosunków między Szatanem a narodami? Kiedy Szatan kusił Jezusa, pokazał mu w wizji wszystkie królestwa świata i ofiarował „całą władzę i chwałę ich”. Postawił jednak warunek — Jezus musiałby najpierw go uczcić, oddając mu pokłon (Łukasza 4:5-7). Czyżby rządy świata otrzymały władzę za niższą cenę? Skądże! Według Biblii bogiem tego systemu rzeczy jest Szatan, a więc to jemu służą narody — czy zdają sobie z tego sprawę, czy nie (2 Koryntian 4:3, 4).c Fakt ten znajduje potwierdzenie w kształcie obecnego systemu światowego, który opiera się na ciasnym nacjonalizmie, nienawiści i egoizmie. Jest zorganizowany zgodnie z wolą Szatana, by ułatwić mu panowanie nad ludzkością. Korupcja urzędników państwowych, żądza władzy, kłamliwa dyplomacja, wyścig zbrojeń — wszystko to odzwierciedla zdeprawowaną osobowość Szatana. Świat trzyma się jego wypaczonych mierników i w ten sposób czyni zeń swego boga. Kiedy bestię spotka zagłada, jej tron zostanie obalony, a w końcu Nasienie niewiasty Bożej wtrąci Szatana do otchłani (1 Mojżeszowa 3:15; Objawienie 19:20, 21; 20:1-3).

Ciemność i dotkliwy ból

17. (a) Jaki związek zachodzi między wylaniem piątej czaszy a duchową ciemnością, która zawsze panowała w królestwie bestii? (b) Jak ludzie reagują na wylanie piątej czaszy gniewu Bożego?

¹⁷ Królestwo bestii od samego początku tonęło w ciemnościach duchowych (porównaj Mateusza 8:12; Efezjan 6:11, 12). Piąta czasza wiąże się ze wzmożonym rozgłaszaniem tego faktu. Działalność ta jeszcze wyraźniej odsłania te mroki, czasza gniewu Bożego zostaje bowiem wylana wprost na tron symbolicznej bestii. „I jej królestwo ogarnęła ciemność, a oni zaczęli z bólu gryźć swe języki, ale bluźnili Bogu nieba z powodu swych boleści i swych wrzodów, i nie okazali skruchy za swe dzieła” (Objawienie 16:10b, 11).

18. Jakie podobieństwo zachodzi między odgłosem piątej trąby a piątą czaszą gniewu Bożego?

¹⁸ Wylanie piątej czaszy gniewu Bożego nie wywołuje dokładnie takiego samego skutku, jak odgłos piątej trąby, zapowiadający plagę szarańczy. Zwróćmy jednak uwagę, że podczas tamtej plagi ściemniało słońce i powietrze (Objawienie 9:2-5). A w Księdze 2 Mojżeszowej 10:14, 15 tak oto opisano szarańczę, którą Jehowa zesłał jako plagę na Egipt: „Osiadła w bardzo wielkiej ilości (...). Nie było przedtem takiej ilości szarańczy ani już nie będzie. Pokryła ona całą powierzchnię ziemi, tak że ziemia pociemniała”. Właśnie, ziemia pociemniała! Głos piątej trąby oraz wylanie piątej czaszy gniewu Bożego aż nadto dobitnie wykazały, w jak gęstych mrokach duchowych tkwi dzisiaj świat. Kłujące orędzie ogłaszane przez współczesną chmarę szarańczy zadaje katusze i ból niegodziwcom, którzy „bardziej umiłowali ciemność aniżeli światło” (Jana 3:19, BT).

19. Co mówi Objawienie 16:10, 11 o skutkach publicznego zdemaskowania Szatana jako boga tego systemu rzeczy?

¹⁹ Będąc władcą świata, Szatan wywołał ogrom nieszczęść i cierpień. Głód, wojny, przemoc, zbrodnie, narkomania, niemoralność, choroby przenoszone drogą płciową, nieuczciwość, obłuda religijna — to tylko niektóre znamiona szatańskiego systemu rzeczy (porównaj Galacjan 5:19-21). Mimo to publiczne zdemaskowanie boga tego systemu rzeczy, Szatana, spowodowało ból i zażenowanie wśród kierujących się jego miernikami. „Zaczęli z bólu gryźć swe języki”, co dotyczy zwłaszcza wyznawców chrześcijaństwa. Wielu nie podoba się to, że prawda piętnuje ich tryb życia. Niektórzy czują się zagrożeni, toteż prześladują jej głosicieli. Odrzucają Królestwo Boże i znieważają święte imię Jehowy. Bluźnią Bogu nieba, ponieważ ujawniono, że w sensie religijnym są dotknięci chorobą i pokryci wrzodami. Wcale nie okazują „skruchy za swe dzieła”. Nie można zatem oczekiwać, iż przed końcem tego systemu rzeczy dojdzie do masowego nawrócenia (Izajasza 32:6).

Wyschnięcie rzeki Eufrat

20. W jaki sposób zarówno odgłos szóstej trąby, jak i wylanie szóstej czaszy wiąże się z rzeką Eufrat?

²⁰ Głos szóstej trąby zwiastował uwolnienie „czterech aniołów związanych nad wielką rzeką Eufrat” (Objawienie 9:14). Nad Eufratem leżało w dawnych czasach ogromne miasto Babilon. A gdy w roku 1919 uwolniono czterech symbolicznych aniołów, nastąpił znamienny upadek Babilonu Wielkiego (Objawienie 14:8). Warto więc zwrócić uwagę, że wylanie szóstej czaszy gniewu Bożego również ma związek z tą rzeką: „A szósty wylał swą czaszę na wielką rzekę Eufrat i jej woda wyschła, żeby została przygotowana droga dla królów ze wschodu słońca” (Objawienie 16:12). Jeszcze jedna fatalna wiadomość dla Babilonu Wielkiego!

21, 22. (a) Jak w roku 539 p.n.e. wyschły wody Eufratu, stanowiące ochronę dla Babilonu? (b) Czym są „wody”, nad którymi siedzi Babilon Wielki, i jak te symboliczne wody już teraz wysychają?

²¹ Kiedy starożytny Babilon był u szczytu potęgi, obfitujące w wodę nurty Eufratu odgrywały istotną rolę w systemie obronnym miasta. W roku 539 p.n.e. wody te wyschły, gdy perski wódz Cyrus zmienił ich bieg. Tym samym otwarła się droga dla Cyrusa Persa i Dariusza Meda, królów ze „wschodu słońca”, którzy wkroczyli do Babilonu i go zdobyli. W krytycznym momencie rzeka Eufrat nie zapewniła temu wielkiemu miastu osłony (Izajasza 44:27 do 45:7; Jeremiasza 51:36). Podobny los ma spotkać nowożytny Babilon, ogólnoświatowy system religii fałszywej.

²² Babilon Wielki „siedzi nad wieloma wodami”. Według Objawienia 17:1, 15 symbolizują one „ludy i rzesze, i narody, i języki”, a więc hordy popleczników, w których ta metropolia upatruje ochrony. Tymczasem owe „wody” wysychają! W Europie Zachodniej, gdzie religia dawniej miała ogromne wpływy, setki milionów ludzi jawnie ją lekceważy. W innych krajach oficjalnie zmierza się do zniweczenia wpływów religii, a szerokie rzesze społeczeństwa nie stanęły w jej obronie. Podobnie gdy nadejdzie czas zniszczenia Babilonu Wielkiego, topniejące szeregi jego zwolenników nie zapewnią mu żadnej ochrony (Objawienie 17:16). Chociaż chełpi się miliardami wyznawców, przekona się, że jest bezbronny wobec „królów ze wschodu słońca”.

23. (a) Kim byli królowie „ze wschodu słońca” w roku 539 p.n.e.? (b) Kim są „królowie ze wschodu słońca” w dniu Pańskim i w jaki sposób zniszczą Babilon Wielki?

²³ Kim są ci królowie? W roku 539 p.n.e. byli to Dariusz Med i Cyrus Pers, którymi Jehowa posłużył się do zdobycia starożytnego miasta Babilon. W trwającym obecnie dniu Pańskim system religii fałszywej, Babilon Wielki, również zostanie zniszczony przez władców ludzkich. Ale i tym razem nastąpi to na mocy wyroku Bożego. Jehowa Bóg i Jezus Chrystus, „królowie ze wschodu słońca”, podadzą do serc władców ludzkich „myśl”, by wystąpili przeciw Babilonowi Wielkiemu i całkowicie go zniszczyli (Objawienie 17:16, 17). Wylanie szóstej czaszy zapowiada publicznie, że ów wyrok będzie niedługo wykonany!

24. (a) Jak jest nadawany rozgłos zawartości pierwszych sześciu czasz gniewu Jehowy i z jakim skutkiem? (b) Co ukazuje Objawienie przed opisaniem ostatniej czaszy gniewu Bożego?

²⁴ Sześć pierwszych czasz gniewu Jehowy mieści w sobie dobitne orędzie. Ziemscy słudzy Boży, wspierani przez aniołów, na całym świecie nadają rozgłos ich zawartości. W ten sposób odpowiednie ostrzeżenia docierają do wszystkich części składowych szatańskiego systemu światowego, a Jehowa podsuwa poszczególnym osobom możliwość wstąpienia na drogę sprawiedliwości i ocalenia życia (Ezechiela 33:14-16). Niemniej pozostaje jeszcze jedna czasza gniewu Bożego. Ale zanim Objawienie ją opisze, najpierw ukaże, jak Szatan ze swymi ziemskimi sługusami usiłuje przeciwdziałać ogłaszaniu wyroków Jehowy.

Zgromadzanie do Armagedonu

25. (a) Co Jan mówi o nieczystych „natchnionych wypowiedziach”, podobnych do żab? (b) Jakie odrażające, „nieczyste natchnione wypowiedzi”, przypominające żaby, występują w dniu Pańskim i do czego to prowadzi?

²⁵ Jan opowiada: „I ujrzałem trzy nieczyste natchnione wypowiedzi, które wyglądały jak żaby, wychodzące z paszczy smoka i z paszczy bestii, i z paszczy fałszywego proroka. Są to w rzeczywistości wypowiedzi natchnione przez demony i dokonują znaków, i wychodzą do królów całej zamieszkanej ziemi, żeby ich zgromadzić na wojnę wielkiego dnia Boga Wszechmocnego” (Objawienie 16:13, 14). W czasach Mojżesza Jehowa sprowadził na Egipt rządzony przez faraona plagę obmierzłych żab, wskutek czego „kraj (...) był pełny przykrej woni” (2 Mojżeszowa 8:5-15). W dniu Pańskim również pojawia się coś odrażającego i przypominającego żaby, tyle że bierze to początek z innego źródła. Chodzi o „nieczyste natchnione wypowiedzi” Szatana, najwyraźniej symbolizujące propagandę, która zmierza do zwrócenia przeciw Jehowie Bogu wszystkich władców ludzkich, czyli „królów”. Szatan chciałby w ten sposób nabrać pewności, że pod wpływem wylewania czasz gniewu Bożego nie zmienią zdania, lecz zdecydowanie opowiedzą się po jego stronie w „wojnie wielkiego dnia Boga Wszechmocnego”.

26. (a) Z jakich trzech źródeł pochodzi szatańska propaganda? (b) Kim jest „fałszywy prorok” i skąd o tym wiadomo?

²⁶ Propaganda ta pochodzi od stworów, na które już się natknęliśmy w Objawieniu, mianowicie od „smoka” (Szatana) oraz „bestii” (jego ziemskiego systemu politycznego). Co jednak powiedzieć o „fałszywym proroku”? Jest on dla nas nowy tylko z nazwy. Wcześniej ukazano nam już dzikie zwierzę mające dwa rogi jak baranek, które dokonywało wielkich znaków przed siedmiogłową bestią. Ten zwodniczy twór występował w roli proroka na rzecz bestii. Zachęcał do oddawania jej czci, a nawet doprowadził do sporządzenia jej wizerunku (Objawienie 13:11-14). „Fałszywy prorok” na pewno więc wyobraża to samo, co bestia z dwoma rogami przypominającymi rogi baranka. Wniosek ten znajduje potwierdzenie w dalszej części sprawozdania, gdzie czytamy, że fałszywy prorok, podobnie jak symboliczne dwurożne zwierzę, dokonywał przed siedmiogłową bestią „znaków, którymi wprowadzał w błąd tych, co otrzymali znamię bestii, i tych, co oddają cześć jej wizerunkowi” (Objawienie 19:20).

27. (a) Jakiego aktualnego ostrzeżenia udziela sam Jezus Chrystus? (b) Jaką przestrogę dał Jezus, będąc na ziemi? (c) Jak apostoł Paweł powtórzył ostrzeżenie Jezusa?

²⁷ Wokół rozbrzmiewa tyle szatańskiej propagandy, że nader aktualne są dalsze słowa zanotowane przez Jana: „Oto przychodzę jak złodziej. Szczęśliwy, kto pozostaje czujny i strzeże swych szat wierzchnich, żeby nie chodzić nago i żeby nie patrzono na jego hańbę” (Objawienie 16:15). Kto przychodzi „jak złodziej”? To Jezus we własnej osobie przybywa niespodzianie jako Wykonawca wyroków Jehowy (Objawienie 3:3; 2 Piotra 3:10). Kiedy jeszcze był na ziemi, porównał swe przyjście do pojawienia się złodzieja, mówiąc: „Czuwajcie więc, bo nie wiecie, którego dnia Pan wasz przyjdzie. Dlatego i wy bądźcie gotowi, gdyż Syn Człowieczy przyjdzie o godzinie, której się nie domyślacie” (Mateusza 24:42, 44; Łukasza 12:37, 40). Apostoł Paweł powtórzył to ostrzeżenie: „Dzień Pański przyjdzie jak złodziej w nocy. Gdy mówić będą: Pokój i bezpieczeństwo, wtedy przyjdzie na nich nagła zagłada”. Wszelkie próby ogłoszenia rzekomego „pokoju i bezpieczeństwa” są w rzeczywistości inicjowane przez Szatana! (1 Tesaloniczan 5:2, 3).

28. Jak Jezus ostrzegł przed naciskiem ze strony świata i czym jest „ów dzień”, który oby nie stał się dla chrześcijan „sidłem”?

²⁸ Jezus ostrzegał też przed presją, jaką będzie wywierać na chrześcijan świat przesiąknięty propagandą. Oznajmił: „Baczcie na siebie, aby serca wasze nie były ociężałe wskutek obżarstwa i opilstwa oraz troski o byt i aby ów dzień was nie zaskoczył niby sidło (...) Czuwajcie więc, modląc się cały czas, abyście mogli ujść przed tym wszystkim, co nastanie, i stanąć przed Synem Człowieczym” (Łukasza 21:34-36). „Ów dzień” to „wielki dzień Boga Wszechmocnego” (Objawienie 16:14). W miarę jak zbliża się „ów dzień” usprawiedliwienia zwierzchnictwa Jehowy, ludziom jest coraz trudniej radzić sobie z kłopotami życiowymi. Dopóki ten dzień nie nadejdzie, chrześcijanie muszą się mieć na baczności i zachowywać czujność.

29, 30. (a) Co oznacza ostrzeżenie Jezusa, że osoby zaskoczone na spaniu utracą „szaty wierzchnie” i zostaną wystawione na hańbę? (b) Z kim utożsamiają człowieka jego „szaty wierzchnie”? (c) Jak można postradać swe symboliczne szaty wierzchnie i czym się to może skończyć?

²⁹ Co jednak znaczy ostrzeżenie, iż ktoś zaskoczony na spaniu utraci „szaty wierzchnie” i narazi się na hańbę? W starożytnym Izraelu na każdym kapłanie lub lewicie pełniącym straż w świątyni ciążyła ogromna odpowiedzialność. Jak podają komentatorzy żydowscy, jeśli kogoś przyłapano na tym, że spał podczas służby, niekiedy zrywano z niego szaty i je palono, wystawiając w ten sposób winowajcę na publiczne pohańbienie.

³⁰ Jezus ostrzega tu, że coś podobnego może się przydarzyć również dzisiaj. Kapłani i lewici stanowili pierwowzór namaszczonych duchem braci Jezusa (1 Piotra 2:9). Ale jego przestroga rozciąga się także na wielką rzeszę. Wspomniane szaty wierzchnie utożsamiają ich nosiciela z chrześcijańskim Świadkiem Jehowy (porównaj Objawienie 3:18; 7:14). Jeśli ktoś pod presją szatańskiego świata pozwoli sobie na sen lub bezczynność, łatwo może postradać owe szaty wierzchnie, innymi słowy: utracić nieskalany znak rozpoznawczy wyróżniający chrześcijan. Okryłby się przez to hańbą i naraził na zgubę.

31. (a) Jak Objawienie 16:16 przypomina chrześcijanom o potrzebie zachowywania czujności? (b) Jakie domysły na temat Armagedonu snują niektórzy przywódcy religijni?

³¹ Potrzeba zachowywania czujności staje się dla chrześcijan tym pilniejsza, im bliższe jest spełnienie następnego wersetu Objawienia: „I [wypowiedzi natchnione przez demony] zgromadziły ich [ziemskich królów, czyli władców] na miejsce zwane po hebrajsku Har-Magedon” (Objawienie 16:16). Nazwa ta, lepiej znana jako Armagedon, pojawia się w Biblii tylko raz. Rozpala jednak wyobraźnię ludzi. Przywódcy światowi ostrzegają przed widmem Armagedonu nuklearnego. Armagedon bywa też kojarzony ze starożytnym miastem Megiddo, pod którym w czasach biblijnych stoczono wiele rozstrzygających bitew, toteż część przywódców religijnych snuje domysły, że właśnie na tym skrawku terenu rozegra się ostateczna wojna na ziemi. Jakże dalecy są od prawdy!

32, 33. (a) Co wyobraża Har-Magedon, czyli Armagedon, skoro nie jest to jakieś literalne miejsce? (b) Jakie inne pojęcia biblijne przypominają „Armagedon” albo się z nim wiążą? (c) Kiedy nadejdzie pora, by siódmy anioł wylał ostatnią czaszę gniewu Bożego?

³² Nazwa Har-Magedon znaczy: „Góra Megiddo”. Nie chodzi jednak o jakieś literalne miejsce, lecz o sytuację światową polegającą na zgromadzeniu wszystkich narodów przeciw Jehowie Bogu, który je w końcu unicestwi. Obejmie ona swym zasięgiem całą ziemię (Jeremiasza 25:31-33; Daniela 2:44). Armagedon przypomina „wielką winną tłocznię gniewu Bożego”, a także „Dolinę Wyroku”, czyli „Dolinę Joszafat”, gdzie narody są zgromadzane na wykonanie wyroku przez Jehowę (Objawienie 14:19; Joela 4:12, 14, BT [3:17, 19, Bw]). Ma też związek z „ziemią izraelską”, w której zostaną zgładzone szatańskie wojska Goga z Magog, jak również z miejscem „między morzem i prześliczną świętą górą”, gdzie król północy dojdzie „do swojego kresu” za sprawą wielkiego księcia Michała (Ezechiela 38:16-18, 22, 23; Daniela 11:45 do 12:1).

³³ Kiedy rechotliwa propaganda pochodząca od Szatana i jego ziemskich sługusów wmanewruje narody w tę sytuację, nadejdzie czas, by siódmy anioł wylał ostatnią czaszę gniewu Bożego.

„Stało się!”

34. Na co wylewa swą czaszę siódmy anioł i jakie obwieszczenie dochodzi ‛z sanktuarium od tronu’?

³⁴ „A siódmy wylał swą czaszę na powietrze. Wtedy z sanktuarium dobył się od tronu donośny głos, mówiący: ‚Stało się!’” (Objawienie 16:17).

35. (a) Czym jest „powietrze” wspomniane w Objawieniu 16:17? (b) Czemu daje wyraz siódmy anioł, wylewając swą czaszę na powietrze?

³⁵ „Powietrze” to ostatni ośrodek podtrzymujący życie, który zostaje dotknięty plagą. Nie chodzi jednak o literalne powietrze, bo przecież to nie ono zasługuje na niepomyślny wyrok Jehowy, tak jak nie zasłużyły sobie na karę z Jego rąk ziemia, morze, źródła wód ani słońce, pojmowane dosłownie. Mowa tu raczej o „powietrzu” wspomnianym przez Pawła, gdy nazwał Szatana „władcą, który rządzi w powietrzu” (Efezjan 2:2). Chodzi o szatańskie „powietrze”, którym oddycha dzisiejszy świat, o ducha, czyli skłonność umysłu cechującą cały jego system rzeczy, o szatański sposób myślenia, przenikający każdą dziedzinę życia poza organizacją Jehowy. A zatem wylanie na powietrze czaszy siódmego anioła stanowi wyraz gniewu Bożego na Szatana, jego organizację i wszystko, co pobudza ludzkość do popierania go w przeciwstawianiu się zwierzchnictwu Jehowy.

36. (a) Czego symbolem jest siedem plag? (b) Na co wskazuje oświadczenie Jehowy: „Stało się!”?

³⁶ Plaga ta, łącznie z sześcioma poprzednimi, wyobraża ogół wyroków Jehowy wydanych na Szatana i podległy mu system. Zwiastują one zagładę Szatanowi i jego nasieniu. Podczas wylewania ostatniej czaszy sam Jehowa oznajmia: „Stało się!” Nie pozostało już nic do powiedzenia. Kiedy zawartość czasz gniewu Bożego zyska rozgłos w stopniu zadowalającym Jehowę, wyroki obwieszczone w tych orędziach będą bezzwłocznie wykonane.

37. Jak Jan opisuje następstwa wylania siódmej czaszy gniewu Bożego?

³⁷ Jan pisze dalej: „I nastąpiły błyskawice i głosy, i gromy, i nastąpiło wielkie trzęsienie ziemi, jakiego nie było, odkąd są ludzie na ziemi, tak rozległe trzęsienie ziemi, tak wielkie. I wielkie miasto rozdzieliło się na trzy części, i miasta narodów upadły; i przypomniano wobec Boga o metropolii Babilonie Wielkim, aby jej dać kielich wina gniewu jego srogiego zagniewania. Ponadto każda wyspa uciekła i gór nie znaleziono. I wielki grad, którego każda bryła ważyła około talentu, spadł z nieba na ludzi, a ludzie bluźnili Bogu z powodu plagi gradu, ponieważ była to plaga niezwykle wielka” (Objawienie 16:18-21).

38. Czego symbolem jest: (a) „wielkie trzęsienie ziemi”? (b) rozdzielenie się na „trzy części” całego „wielkiego miasta”, czyli Babilonu Wielkiego? (c) okoliczność, że „każda wyspa uciekła i gór nie znaleziono”? (d) „plaga gradu”?

³⁸ „Błyskawice i głosy, i gromy” niewątpliwie sygnalizują, że Jehowa ponownie występuje przeciw ludzkości (porównaj Objawienie 4:5; 8:5). Dozna ona niebywałego wstrząsu, przypominającego niszczycielskie trzęsienie ziemi (porównaj Izajasza 13:13; Joela 3:21). Wskutek tej druzgocącej katastrofy „wielkie miasto”, czyli Babilon Wielki, rozdzieli się na „trzy części”, co symbolizuje bezpowrotne zburzenie. Upadną również „miasta narodów”. Znikną „góry” oraz „każda wyspa” — instytucje i organizacje tego systemu, które wydają się takie trwałe. Dotkliwe razy zada ludziom „wielki grad”, którego każda bryła waży około talentu, a więc o wiele większy niż podczas siódmej plagi egipskiejd (2 Mojżeszowa 9:22-26). Kara w postaci opadu zamarzniętych wód zapewne obrazuje nadzwyczaj twarde oznajmianie wyroków Jehowy, sygnalizujące, że wreszcie nadszedł kres tego systemu rzeczy! W swym niszczycielskim dziele Jehowa może równie dobrze użyć literalnego gradu (Joba 38:22, 23).

39. Jaki sposób postępowania obierze większość ludzi mimo siedmiu plag?

³⁹ Na szatański świat spadnie więc sprawiedliwy wyrok Jehowy. Większa część ludzi do samego końca będzie się buntowała i bluźniła Bogu. Ani następujące po sobie plagi, ani ich śmiercionośny punkt kulminacyjny nie zmiękczą ich serc, jak w starożytności nie zmiękczyły serca faraona (2 Mojżeszowa 11:9, 10). Nie można oczekiwać, że w ostatniej chwili dojdzie do jakiejś powszechnej zmiany nastawienia. Nawet w obliczu śmierci ludzie będą złorzeczyć Bogu, który oznajmia: „Wtedy poznają, że Ja jestem Jahwe” (Ezechiela 38:23, BT). Niemniej zwierzchnictwo Jehowy, Boga Wszechmocnego, zostanie całkowicie usprawiedliwione.

[Przypisy]

[Ramka na stronie 221]

„Na ziemię”

Poniższe oświadczenia ukazują, jak klasa Jana ogłaszała gniew Jehowy wymierzony przeciw „ziemi”:

„Po wiekach wysiłków partye polityczne wykazały swoją niezdolność zaradzenia obecnym potrzebom i rozwiązania obecnych nieszczęsnych zagadnień. Ekonomiści i mężowie stanu, badając starannie sytuacyę, przekonywują się, że nie mogą nic poradzić” (Miliony ludzi z obecnie żyjących nigdy nie umrą!, 1920, strona 55).

„Nie ma dziś na ziemi rządu, który by zadowolił jakąś rozsądną część świata. Nad wieloma narodami panują dyktatorzy. Cały świat jest właściwie bankrutem” (Pożądany rząd, 1924, strona 5).

„Jedynie przez zgotowanie temu systemowi rzeczy (...) końca może nastąpić uwolnienie świata od zła i przygotowanie miejsca do krzewienia się pokoju i sprawiedliwości” („Ta dobra nowina o Królestwie”, 1954, strona 12).

„Stan dzisiejszego świata charakteryzuje nasilanie się grzechu, niesprawiedliwości oraz buntu przeciw Bogu i Jego woli. (...) Nie da się go już naprawić. Właśnie dlatego musi stąd zniknąć!” (Strażnica numer 9 z roku 1982, strona 4).

[Ramka na stronie 223]

„Na morze”

Poniżej przytoczono zaledwie kilka oświadczeń składanych w ciągu lat przez klasę Jana, ogłaszającą gniew Boży przeciw niespokojnemu, buntowniczemu „morzu” bezbożnej ludzkości oddalonej od Jehowy:

„Historja każdego narodu wskazuje na walkę klas. Zawsze były przeciwstawiane sobie — garstka i ogół. (...) Jako skutki tych walk były: rewolucje, wielkie cierpienia i obfity rozlew krwi” (Rząd, 1928, strona 267).

W nowym świecie „symboliczne ‚morze’ niespokojnej, buntującej się i bezbożnej ludzkości, z którego kiedyś wystąpiła symboliczna bestia, narzędzie Diabła, nie będzie wtedy już istniało” (Strażnica numer 9 z roku 1969, strona 8).

„Współczesne społeczeństwo jest duchowo chore i cierpiące. Nikt z nas nie zdoła go uratować, ponieważ Słowo Boże mówi, że jego choroba jest śmiertelna” (Prawdziwy pokój i bezpieczeństwo — skąd?, 1973, strona 128).

[Ramka na stronie 224]

„Na rzeki i źródła”

Trzecia plaga polegała na demaskowaniu „rzek i źródeł wód” między innymi takimi oświadczeniami:

„Duchowni, którzy twierdzą, że nauczają nauk [Chrystusa], błogosławili wojnę i uczynili z niej świętość. Schlebiało im, gdy ich portrety i popiersia ustawiano obok wizerunków krwawych wojowników” (Strażnica angielska z 15 września 1924 roku, strona 275).

„Spirytyzm opiera się na wielkiej nieprawdzie, na kłamstwie, że istnieje życie pozagrobowe i że dusza ludzka jest nieśmiertelna” (Co Pismo Święte mówi o „życiu pozagrobowym”?, 1955, strona 45).

„Wody, które ludzie pili z rzek i źródeł filozofów, teoretyków państwowości, reformatorów społeczeństwa, ekonomistów i obrońców tradycji religijnych, nie ożywiły ich ani pokrzepiły (...) Te wody doprowadziły pijących je do pogwałcenia prawa Stwórcy o świętości krwi i do prześladowania innych za wiarę” (rezolucja przyjęta w 1963 roku na międzynarodowych kongresach pod hasłem „Wiecznotrwała dobra nowina”).

„Nie należy oczekiwać, że rodzaj ludzki uratuje siebie dzięki nauce — raczej sam zgotuje sobie zagładę. (...) Nie możemy liczyć na to, że wszyscy psycholodzy i psychiatrzy świata zmienią sposób myślenia ludzi (...) Nie możemy oczekiwać, że zostaną utworzone jakieś międzynarodowe siły policyjne (...) i uczynią ziemię bezpiecznym miejscem zamieszkania” (Saving the Human Race​—In the Kingdom Way [Zbawienie rodzaju ludzkiego przez Królestwo], 1970, strona 5).

[Ramka na stronie 225]

„Na słońce”

Kiedy „słońce” człowieczych rządów ‛przypiekało’ ludzi podczas dnia Pańskiego, klasa Jana zwracała na to uwagę za pośrednictwem między innymi takich oświadczeń:

„Obecnie Hitler i Mussolini, obaj samowładczy dyktatorzy, zagrażają pokojowi całego świata i przy swej działalności niweczenia wolności znajdują poparcie hierarchii rzymskokatolickiej” (Faszyzm czy wolność, 1939, strona 13).

„Na przestrzeni dziejów dyktatorzy ludzcy stosowali następującą taktykę: panować lub zniszczyć! Ale reguła, którą ma obecnie zastosować w odniesieniu do całej ziemi Jezus Chrystus, wprowadzony przez Boga na urząd Króla, przedstawia się następująco: podlegać władzy lub ulec zniszczeniu” (Gdy wszystkie narody zjednoczą się pod panowaniem Królestwa Bożego, 1961, strona 17).

„Od roku 1945 rozegrało się na całej kuli ziemskiej około 150 wojen, w których straciło życie ponad 25 milionów osób” (Strażnica numer 19 z roku 1980, strona 5).

„Poszczególne państwa niewiele sobie robią z zobowiązań międzynarodowych lub z ogólnie przyjętych norm postępowania. Niektóre czują się całkowicie uprawnione do tego, by dla realizacji swoich celów stosować wszelkie ich zdaniem konieczne metody, nie wyłączając rzezi, skrytobójstw, porwań, rzucania bomb i tak dalej (...) Jak długo narody będą jeszcze znosić to bezsensowne i nieodpowiedzialne zaostrzanie wzajemnych stosunków?” (Strażnica numer 16 z roku 1985, strona 2).

[Ramka na stronie 227]

„Na tron bestii”

Świadkowie Jehowy ujawniają, co jest tronem bestii, a poniższe oświadczenia ukazują, jak ogłaszali potępienie go przez Jehowę:

„Na władców i przywódców politycznych oddziałują złośliwe, nadludzkie siły, które nieuchronnie popychają narody do samobójczego marszu ku rozstrzygającej wojnie Armagedonu” (After Armageddon​—God’s New World [Po Armagedonie Boży nowy świat], 1953, strona 8).

„‚Bestia’ nieteokratycznego rządu ludzkiego otrzymała moc, władzę i tron od Smoka. Musi się więc trzymać linii partyjnej, linii Smoka” (After Armageddon​—God’s New World, 1953, strona 15).

„Narody mogą teraz znaleźć dla siebie miejsce jedynie po stronie (...) głównego wroga Bożego, Szatana Diabła” (rezolucja przyjęta na międzynarodowym zgromadzeniu pod hasłem „Boskie zwycięstwo” w 1973 roku).

[Ramka na stronie 229]

„Jej woda wyschła”

Już teraz w wielu miejscach maleje poparcie dla religii babilońskiej, co stanowi zapowiedź wydarzeń towarzyszących atakowi „królów ze wschodu słońca”.

„Z ogólnokrajowej ankiety wynika, że 75 procent mieszkańców terenów miejskich [Tajlandii] w ogóle nie chodzi na kazania do świątyń buddyjskich, a na wsi liczba uczęszczających do świątyń systematycznie maleje i wynosi obecnie jakieś pięćdziesiąt procent” (Bangkok Post z 7 września 1987 roku, strona 4).

„Taoizm w tym kraju [w Chinach], gdzie powstał jakieś dwa tysiące lat temu, zatracił swój urok. (...) Kapłani pozbawieni czarodziejskich sztuczek, dzięki którym oni i ich poprzednicy pozyskiwali rzesze zwolenników, stwierdzają, że brak im następców i stoją wobec całkowitego zaniku taoizmu na kontynencie jako zorganizowanej religii” (The Atlanta Journal and Constitution z 12 września 1982 roku, strona 36-A).

„Japonia (...) należy do krajów o największej liczbie misjonarzy zagranicznych, których jest blisko 5200, mimo to (...) chrześcijanie stanowią tylko niecały 1% ludności. Pewien franciszkański duchowny pracujący tu od lat pięćdziesiątych (...) sądzi, że ‚dni pobytu zagranicznych misjonarzy w Japonii są policzone’” (The Wall Street Journal z 9 lipca 1986 roku, strona 1).

W Anglii w ciągu minionych trzydziestu lat „na 16 000 kościołów anglikańskich 2000 zamknięto, ponieważ przestano z nich korzystać. Frekwencja spadła i należy obecnie do najniższych wśród krajów oficjalnie chrześcijańskich. (...) ‚Anglia nie może się już zaliczać do krajów chrześcijańskich’ — powiedział [biskup Durhamu]” (The New York Times z 11 maja 1987 roku, strona A4).

„Po wielogodzinnej ożywionej dyskusji Parlament [grecki] zatwierdził dziś ustawę upoważniającą rząd socjalistyczny do przejęcia olbrzymich posiadłości greckiego Kościoła prawosławnego (...) Ponadto ustawa ta przyznaje osobom świeckim nadzór nad radami kościelnymi i komitetami odpowiedzialnymi za zarządzanie wysoko cenionymi inwestycjami kościelnymi, w tym również hotelami, kopalniami marmuru i biurowcami” (The New York Times z 4 kwietnia 1987 roku, strona 3).

[Ilustracje na stronie 222]

Pierwsze cztery czasze gniewu Bożego powodują plagi podobne do tych, które nastąpiły po dźwiękach pierwszych czterech trąb

[Ilustracja na stronie 226]

Piąta czasza ujawnia, że tron bestii przedstawia władzę daną jej przez Szatana

[Ilustracje na stronie 231]

Pod wpływem demonicznej propagandy władcy ziemscy zmierzają ku sytuacji zwanej Har-Magedonem, w której zostaną na nich wykonane wyroki Jehowy

[Ilustracja na stronie 233]

Na tych, którzy ulegają oddziaływaniu szatańskiego skażonego „powietrza”, spadnie sprawiedliwy wyrok Jehowy