Odpowiedni okup za wszystkich

„Syn Człowieczy nie po to przyszedł, aby mu usługiwano, lecz aby usługiwać i dać swą duszę na okup za wielu” (MATEUSZA 20:28).

 1, 2. (a) Dlaczego można powiedzieć, że okup jest najwspanialszym darem Bożym dla ludzi? (b) Dlaczego warto dokładnie zbadać naukę o okupie?

OKUP to najwspanialszy dar Boży dla ludzkości. Dzięki niemu „dostępujemy uwolnienia” i „przebaczenia naszych wykroczeń” (Efezjan 1:7). Na nim opiera się nasza nadzieja na życie wieczne — czy to w niebie, czy w raju na ziemi (Łukasza 23:43; Jana 3:16). Ponadto na mocy okupu chrześcijanie już teraz mogą być czyści w oczach Bożych (Objawienie 7:14, 15).

² Tak więc okup nie jest czymś nieokreślonym i mglistym. Ma oparcie prawne w zasadach Bożych i niesie ze sobą realne, konkretne korzyści. Niektóre aspekty tej nauki mogą być „trudne do zrozumienia” (2 Piotra 3:16). Przekonasz się jednak, że warto ją dokładnie zbadać, gdyż odzwierciedla niezrównaną miłość Boga do rodzaju ludzkiego. Uświadomienie sobie, na czym polega okup, pomaga nam zrozumieć głębię „Bożego bogactwa, Jego mądrości i wiedzy” (Rzymian 5:8; 11:33).

Kwestie wymagające rozstrzygnięcia

 3. Z jakiego powodu okup stał się konieczny i dlaczego Bóg nie mógł tolerować grzesznego stanu ludzkości?

³ Okup stał się konieczny z powodu grzechu pierwszego człowieka, Adama, który zostawił po sobie żałosną spuściznę w postaci niedomagań, chorób, bólu i smutku (Rzymian 8:20). Na skutek odziedziczonej niedoskonałości wszyscy jego potomkowie są „dziećmi gniewu”, zasługującymi na ukaranie śmiercią (Efezjan 2:3, Bw; Powtórzonego Prawa 32:5). Bóg nie mógł w przypływie uczuć zapomnieć o zasadach i po prostu wszystkim przebaczyć. Sam oświadczył w swoim Słowie, że „zapłatą za grzech jest śmierć” (Rzymian 6:23, Bw). Tolerowanie go wśród ludzi równałoby się pomijaniu Jego słusznych mierników i podważaniu Jego sprawiedliwości! (Hioba 40:8). A przecież ‛sprawiedliwość i prawo są podstawą Jego tronu’ (Psalm 89:15, Bw). Każdym uchybieniem w tej dziedzinie torowałby drogę bezprawiu i nadwerężał swoją pozycję Władcy Wszechświata (por. Kaznodziei 8:12, Bw).

 4. Jakie kwestie powstały wskutek buntu Szatana?

⁴ Ponadto Bóg musiał rozstrzygnąć inne kwestie powstałe wskutek buntu Szatana, dużo ważniejsze niż kłopotliwe położenie rodziny ludzkiej. Rzucono cień na Jego dobre imię oraz wystąpiono z oskarżeniem, że jest kłamcą i bezwzględnym tyranem, który odciął swym stworzeniom dostęp do wiedzy i wolności (Rodzaju 3:1-5). Co więcej, pozornym pokrzyżowaniem zamierzenia Bożego co do napełnienia ziemi doskonałymi ludźmi Szatan stworzył wrażenie, jakoby Jehowa nie potrafił zrealizować swoich postanowień (Rodzaju 1:28; Izajasza 55:10, 11). Ośmielił się też oczernić lojalnych sług Bożych, utrzymując, że trwają przy Jehowie z samolubnych pobudek. Chełpił się, że w ucisku żaden z nich nie pozostałby lojalny wobec Boga! (Hioba 1:9-11).

 5. Dlaczego Bóg nie mógł pozostawić bez odpowiedzi zarzutów Szatana?

⁵ Te zarzuty nie mogły pozostać bez odpowiedzi. Podkopałyby w końcu zaufanie do panowania Bożego i przestano by udzielać mu poparcia (Przysłów 14:28). Czyż naruszanie prawa i porządku nie spowodowałoby rozprzężenia w całym wszechświecie? Toteż ze względu na samego siebie i na swe sprawiedliwe zasady Bóg był obowiązany wykazać słuszność swojego zwierzchnictwa. A Jego wierni słudzy mieli prawo do udowodnienia, że są wobec Niego niezłomnie lojalni. Właśnie tym najistotniejszym kwestiom należało dać pierwszeństwo przy rozwiązywaniu opłakanej sytuacji grzesznej ludzkości. Bóg powiedział później Izraelowi: „Ja, jedynie Ja, mogę przez wzgląd na siebie zmazać twoje przestępstwa” (Izajasza 43:25, Bw).

Zakrycie przez okup

 6. Jakich określeń użyto w Biblii do opisania sposobu wybawienia ludzkości przez Boga?

⁶ W Psalmie 92:5 czytamy: „Jakże wielkie są dzieła twoje, Panie, bardzo głębokie są myśli twoje!” (Bw). Jeśli więc chcemy sobie uświadomić, co Bóg uczynił dla ludzkości, musimy się zdobyć na świadomy wysiłek (por. Psalm 36:6, 7, Bw). Na szczęście Biblia pomaga nam wniknąć w to zagadnienie, gdyż za pomocą szeregu terminów ujmuje lub naświetla zamierzenie Boże z różnych punktów widzenia. W związku z okupem mówi o wyzwoleniu, wykupieniu, pojednaniu, przebłaganiu (Psalm 49:9, BT; Daniela 9:24; Galatów 3:13; Kolosan 1:20; Hebrajczyków 2:17). Ale chyba najtrafniej ujął to Jezus słowami zapisanymi w Ewangelii według Mateusza 20:28: „Syn Człowieczy nie po to przyszedł, aby mu usługiwano, lecz aby usługiwać i dać swą duszę na okup [po grecku: lyʹtron] za wielu”.

 7, 8. (a) Co wynika ze słowa greckiego i słowa hebrajskiego, przetłumaczonych w Biblii na okup? (b) Wykaż, jak z okupem wiąże się równowartość.

⁷ Co to jest okup? Greckie słowo lyʹtron pochodzi od czasownika, który znaczy „rozwiązywać”. Odnoszono je do sumy uiszczanej w zamian za uwolnienie jeńców. W Pismach Hebrajskich okup określano słowem koʹfer, pochodzącym od czasownika tłumaczonego na polskie „pokrywać” lub „powlekać”. Na przykład Bóg kazał Noemu pokryć (ka·farʹ) arkę smołą (Rodzaju 6:14). A zatem z tego punktu widzenia odkupienie, czyli przebłaganie, polega na zakryciu, przebaczeniu grzechów (Psalm 65:4, Bw).

⁸ Dzieło pt. Theological Dictionary of the New Testament (Słownik teologiczny Nowego Testamentu) informuje, że koʹfer „zawsze oznacza jakiś równoważnik”, wskazuje, że jakieś rzeczy wzajemnie sobie odpowiadają. Tak więc pokrywa (kap·poʹret) arki przymierza odpowiadała kształtem reszcie skrzyni. Podobnie w celu przebłagania za grzech, czyli dokonania odkupienia, sprawiedliwość Boża wymaga, by dać ‛życie za życie, oko za oko, ząb za ząb, rękę za rękę, nogę za nogę’ (Powtórzonego Prawa 19:21, BT). Niekiedy jednak można uczynić zadość jej żądaniom przez zastąpienie surowej kary jakimś ekwiwalentem. Na przykład w Księdze Wyjścia 21:28-32 opisano domniemaną sytuację, w której byk zabódł kogoś na śmierć. Jeśli właściciel wiedział, że zwierzę jest niebezpieczne, ale nie przedsięwziął należytych środków ostrożności, można było spowodować, by pokrył, to znaczy odkupił życie ofiary swoim własnym! Ale co robiono, gdy tylko częściowo ciążyła na nim odpowiedzialność za wypadek? Potrzebny był koʹfer — coś, czym zakryłby swe przewinienie. Zamianowani sędziowie mogli nałożyć na niego okup pieniężny, inaczej mówiąc grzywnę.

 9. Jak sprawa pierworodnych izraelskich dowodzi, że cena wykupu musiała być dokładna?

⁹ Inne słowo hebrajskie mające związek z okupem brzmi pa·dahʹ. Podstawowe znaczenie tego czasownika to „wykupić”. Księga Liczb 3:39-51 ujawnia, jak dokładnie ustalano cenę przy takiej transakcji. Podczas Paschy w 1513 roku p.n.e. Bóg wybawił pierworodnych izraelskich od zagłady, toteż stanowili oni Jego własność. Mógł potem zażądać, by każdy pierworodny Izraelita usługiwał Mu w świątyni. Jednakże Jehowa przyjął za nich „wykup” (pid·iomʹ, rzeczownik od pa·dahʹ), polecił bowiem: „Weź dla Mnie lewitów (...) w miejsce pierworodnych spośród Izraela” (BT). Ale zamiana musiała być dokładna. Spis pokolenia Lewiego wykazał, iż liczy ono 22 000 osób płci męskiej. Potem spisano wszystkich pierworodnych izraelskich: było ich 22 273. Tych 273 stanowiących nadmiar zostało zwolnionych od usługiwania w świątyni dopiero po zapłaceniu ceny wykupu w wysokości 5 sykli za osobę.

Odpowiedni okup

10. Dlaczego ofiary ze zwierząt nie mogły w wystarczającym stopniu zakryć grzechów ludzkości?

¹⁰ Z powyższego wynika, że okup musi być równoważny z tym, co zastępuje, czyli zakrywa. Ofiary zwierzęce składane przez wiernych mężów od czasów Abla w rzeczywistości nie mogły zakryć ludzkich przewinień, gdyż człowiek przewyższa nierozumne zwierzęta (Psalm 8:5-9, Bw). Dlatego Paweł napisał, iż jest „rzeczą niemożliwą, aby krew wołów i kozłów mogła gładzić grzechy”. Wspomniane ofiary czyniły to jedynie w sposób obrazowy, symboliczny, stanowiąc zapowiedź okupu, który miał być złożony w przyszłości (Hebrajczyków 10:1-4, Bw).

11, 12. (a) Dlaczego nie zachodzi potrzeba, aby miliardy stworzeń człowieczych umarły w ofierze za grzechy ludzkości? (b) Jedynie kto mógł złożyć „odpowiedni okup” i jakiemu celowi służy jego śmierć?

¹¹ Ten zapowiadany okup musiał mieć wartość dokładnie taką samą jak Adam, gdyż potępienie całej ludzkości było następstwem kary śmierci, którą Bóg sprawiedliwie wymierzył Adamowi. „W Adamie wszyscy umierają” — czytamy w Liście 1 do Koryntian 15:22. Nie zachodziła więc potrzeba, aby miliardy stworzeń ludzkich umarły w ofierze za wszystkich jego potomków. „Przez jednego człowieka [Adama] grzech wszedł na świat a przez grzech śmierć” (Rzymian 5:12). A skoro „śmierć jest przez człowieka, to i przez człowieka” mogło się dokonać wykupienie ludzkości (1 Koryntian 15:21).

¹² Okupem mógł się stać doskonały człowiek z ciała i krwi, dokładnie równy Adamowi (Rzymian 5:14). Ani stworzenie duchowe, ani „Bóg-człowiek” nie zrównoważyliby szal sprawiedliwości. „Odpowiedni okup” mogło złożyć tylko doskonałe stworzenie ludzkie, w pełni odpowiadające Adamowi i nie obciążone wydanym na niego wyrokiem śmierci (1 Tymoteusza 2:6).a Przez dobrowolne ofiarowanie własnego życia ów „ostatni Adam” płaci za grzech „pierwszego człowieka Adama” (1 Koryntian 15:45; Rzymian 6:23).

13, 14. (a) Czy okup obejmuje Adama i Ewę? Wyjaśnij to. (b) Jak potomstwo Adama odnosi korzyść z dobrodziejstw okupu? Objaśnij to na przykładzie.

¹³ Niemniej ani Adam, ani Ewa nie są objęci okupem. Prawo Mojżeszowe stanowiło: „Nie będziecie brali żadnego okupu za duszę mordercy, który zasługuje na śmierć” (Liczb 35:31). Pierwszy człowiek nie został zwiedziony, lecz zgrzeszył celowo, rozmyślnie (1 Tymoteusza 2:14). Równało się to zamordowaniu własnego potomstwa, które odziedziczyło po nim niedoskonałość i podlega wyrokowi śmierci. Bezwarunkowo zasłużył na to, by umrzeć, bo przecież świadomie złamał prawo Boże, będąc doskonałym. Przyznanie mu dobrodziejstw okupu byłoby sprzeczne ze sprawiedliwymi zasadami Jehowy. Jednakże uiszczenie zapłaty za grzech Adama zdejmuje wyrok śmierci z jego potomków! (Rzymian 5:16). W sensie prawnym likwiduje to w samym zarodku niszczące działanie grzechu. Odkupiciel poniósł jego skutki w zastępstwie za wszystkie dzieci Adama, ponieważ „zakosztował śmierci za każdego” (Hebrajczyków 2:9, Bw; 2 Koryntian 5:21; 1 Piotra 2:24).

¹⁴ Ukażmy to na przykładzie dużej fabryki, która zatrudnia setki osób. Nieuczciwy dyrektor doprowadza ją do bankructwa i zakład trzeba zamknąć. Mnóstwo ludzi traci pracę, a wraz z nią możność opłacania regularnych świadczeń. Z powodu jednego człowieka cierpią teraz żony, mężowie, dzieci i kredytodawcy. Zjawia się jednak bogaty dobroczyńca, który spłaca dług i ponownie otwiera przedsiębiorstwo. Wyrównanie tej należności kładzie kres kłopotom wielu pracowników, ich rodzin oraz wierzycieli. Ale czy dawny dyrektor korzysta z tak pomyślnego obrotu sprawy? Otóż nie. Siedzi w więzieniu i stracił swą posadę na zawsze! Podobnie ze zlikwidowania skutków grzechu Adama skorzystają miliony jego potomków, ale jego to nie obejmie.

Kto dostarcza okupu?

15. Kto był w stanie złożyć okup za ludzkość i dlaczego?

¹⁵ Psalmista ubolewał: „Nikt z nich nie może żadnym sposobem wykupić nawet brata ani dać Bogu okupu za niego (a cena wykupywania ich duszy jest tak wysoka, że ustało aż po czas niezmierzony)”. W Biblii poznańskiej czytamy, że stawka za życie człowieka jest zbyt wysoka „i zawsze będzie miał zbyt mało” (Psalm 49:7, 8 [8, 9, Bp]). Kto zatem miał złożyć okup? Tylko Jehowa mógł dostarczyć doskonałego „Baranka (...), który usuwa grzech świata” (Jana 1:29). Nie posłużył się do ratowania ludzkości którymś z aniołów. Zdobył się na najwyższą ofiarę, posyłając na ziemię jednorodzonego Syna, który był Mu „radością na każdy dzień” (Przysłów 8:30, Bp; Jana 3:16).

16. (a) Jak doszło do tego, że Syn Boży urodził się jako doskonałe stworzenie ludzkie? (b) Jakie miano przysługiwało Jezusowi w sensie prawnym?

¹⁶ Syn Boży chętnie poparł ten plan i „wyzbył się samego siebie”, rezygnując ze swej natury niebiańskiej (Filipian 2:7). Jehowa przeniósł jego siłę życiową i wzorzec osobowości do łona żydowskiej dziewicy Marii. Następnie ‛ocienił ją’ swoim duchem, dzięki czemu chłopczyk poczęty w jej łonie mógł być święty, całkowicie wolny od grzechu (Łukasza 1:35; 1 Piotra 2:22). Jako człowiek miał otrzymać imię Jezus, ale w sensie prawnym można go było nazywać ‛drugim Adamem’, ponieważ stanowił doskonały odpowiednik pierwszego człowieka (1 Koryntian 15:45, 47). Mógł więc uiścić okup za grzeszną ludzkość, składając samego siebie w ofierze jako „baranka bez wady i skazy” (1 Piotra 1:18, 19).

17. (a) Komu wpłacono okup i dlaczego? (b) Dlaczego w ogóle dokonano takiej transakcji, skoro Bóg dostarcza okupu, a potem go otrzymuje?

¹⁷ A komu należało zapłacić okup? Teologowie chrześcijaństwa przez całe wieki twierdzili, że otrzymał go Szatan Diabeł. To prawda, że ludzkość została zaprzedana grzechowi i w rezultacie znalazła się pod władzą Szatana (Rzymian 7:14; 1 Jana 5:19). Nie on jednak „wymierza karę” za niegodziwość, lecz Jehowa (1 Tesaloniczan 4:6). Toteż w Psalmie 49:8 wyraźnie powiedziano, że okup należy „dać Bogu” (Bp). Jehowa go dostarczył, ale po ofiarowaniu Baranka Bożego trzeba Mu zapłacić równowartość okupu (por. Rodzaju 22:7, 8, 11-13; Hebrajczyków 11:17). Nie znaczy to bynajmniej, jakoby była to nic nie znacząca, mechaniczna wymiana, coś w rodzaju przełożenia pieniędzy z jednej kieszeni do drugiej. Chodzi nie tyle o wymianę, ile o przeprowadzenie transakcji zgodnej z wymogami prawa. Jehowa żądał zapłacenia okupu, choć bardzo dużo Go to kosztowało, ale w ten sposób wykazał, że niezachwianie przestrzega sprawiedliwych zasad (Jakuba 1:17).

„Wykonało się!”

18, 19. Dlaczego Jezus musiał cierpieć?

¹⁸ Pora wpłacenia okupu nadeszła wiosną 33 roku. Na podstawie fałszywych zarzutów Jezus Chrystus został pojmany, uznany za winnego i wydany na stracenie przez przybicie do pala. W dotkliwym bólu i poniżeniu „z usilnym wołaniem i ze łzami” zanosił prośby do Boga (Hebrajczyków 5:7). Czy musiał aż tak cierpieć? Tak, gdyż dzięki temu, że do końca pozostał „lojalny, niewinny, nieskalany, oddzielony od grzeszników”, rozstrzygnęła się ostatecznie kwestia prawości sług Bożych (Hebrajczyków 7:26).

¹⁹ Ponadto cierpienia udoskonaliły Chrystusa, przysposabiając go do przyszłej roli Arcykapłana ludzkości. Nie miał jej pełnić oschle i według litery. „Sam przeszedł przez cierpienia i próby, [więc] może dopomóc tym, którzy przez próby przechodzą” (Hebrajczyków 2:10, 18, Bw; 4:15). Wydając ostatnie tchnienie, Jezus tryumfalnie zawołał: „Wykonało się!” (Jana 19:30, Bw). Nie tylko zachował prawość, lecz także położył podwaliny pod zbawienie rodziny ludzkiej, a co ważniejsze — wykazał słuszność zwierzchnictwa Jehowy!

20, 21. (a) Dlaczego Chrystus został wskrzeszony z martwych? (b) Dlaczego Jezus Chrystus został „ożywiony w duchu”?

²⁰ Ale jak grzeszni ludzie mieli skorzystać z okupu? Kiedy i w jaki sposób miało to nastąpić? Nie mógł o tym decydować przypadek. Jehowa wskrzesił Chrystusa trzeciego dnia po jego śmierci (Dzieje Apostolskie 3:15; 10:40). Tym doniosłym aktem, potwierdzonym przez setki naocznych świadków, nie tylko nagrodził swego Syna za wierną służbę, lecz także umożliwił mu dokończenie dzieła wykupienia ludzkości (Rzymian 1:4; 1 Koryntian 15:3-8).

²¹ Jezus dostąpił ‛ożywienia w duchu’, a jego ziemskie ciało w bliżej nie wyjaśniony sposób zostało usunięte (1 Piotra 3:18; Psalm 16:10; Dzieje Apostolskie 2:27). Jako zmartwychwstałe stworzenie duchowe, mógł tryumfalnie powrócić do nieba. Z pewnością przyjęto go tam z żywiołową radością! (Por. Hioba 38:7). Ale nie przyszedł tu jedynie po to, by zaznać entuzjastycznego powitania. Czekała go dalsza praca, polegająca na udostępnieniu całej ludzkości dobrodziejstw okupu, który za nią złożył (por. Jana 5:17, 20, 21). Następny artykuł omawia, jak wykonał to kolejne zadanie i co z tego wynika dla wszystkich ludzi.

[Przypis]

Pytania do powtórki

◻ Jakie kwestie były ważniejsze niż zbawienie ludzkości?

◻ Na czym polega wybawienie grzeszników przez okup?

◻ Czyim odpowiednikiem musiał być Jezus i dlaczego?

◻ Kto dostarcza okupu i kto go otrzymuje?

◻ Dlaczego Chrystus musiał być wskrzeszony jako stworzenie duchowe?

[Ilustracja na stronie 13]

Ofiary ze zwierząt nie wystarczały do zakrycia grzechów ludzkich. Były zapowiedzią większej ofiary, która miała zostać złożona w przyszłości