Echa dawnych dziejów Syrii — BIBLIOTEKA INTERNETOWA Strażnicy

Echa dawnych dziejów Syrii

PRZECINAŁY SIĘ tu ważne szlaki starożytnego świata — prowadzący znad Morza Śródziemnego do Chin oraz z Egiptu do Anatolii. Po ziemiach tych maszerowały niegdyś wojska akadyjskie, babilońskie, egipskie, perskie, greckie i rzymskie. Później przemierzali je Turcy oraz krzyżowcy. W czasach nowożytnych kontrolę nad nimi pragnęły zdobyć armie Francji i Wielkiej Brytanii.

Obecnie część tego regionu w dalszym ciągu nosi nazwę znaną od tysięcy lat — Syria. Pomimo wielu zmian nadal rozbrzmiewa tam echo przeszłości. Ponieważ Syria odegrała ważną rolę w wydarzeniach opisanych w Biblii, przykuwa uwagę osób studiujących tę Księgę.

Starożytne miasto Damaszek

Przyjrzyjmy się na przykład stolicy Syrii, Damaszkowi. Uchodzi on za jedno z najstarszych miast świata nieprzerwanie zamieszkanych od chwili powstania po dziś dzień. Leży nad rzeką Barada na skraju Pustyni Syryjskiej, u stóp pasma górskiego o nazwie Antyliban. Od stuleci jest tam oaza. Prawdopodobnie w drodze do Kanaanu miasto to odwiedził patriarcha Abraham, który przyjął do siebie na służbę Eliezera, „męża z Damaszku” (Rodzaju 15:2).

Prawie tysiąc lat później syryjscy królowie Coby toczyli wojny z pierwszym królem Izraela, Saulem (1 Samuela 14:47). Drugi monarcha izraelski, Dawid, również walczył z królami Aramu (hebrajska nazwa Syrii), pokonał ich i „umieścił załogi w Syrii damasceńskiej” (2 Samuela 8:3-8). Izrael i Syria na długo stały się zaciętymi wrogami (1 Królów 11:23-25).

W I wieku n.e. wrogość ta najwyraźniej nie była już tak silna. W owym czasie w Damaszku znajdowało się nawet kilka synagog żydowskich. Może sobie przypominasz, że w drodze z Jerozolimy do Damaszku Saul z Tarsu (zwany później Pawłem) nawrócił się na chrystianizm (Dzieje 9:1-8).

Współczesny Damaszek nie nosi żadnych śladów bytności Abrahama ani podboju za dni Dawida. Jednak są tam pozostałości starożytnego miasta rzymskiego, a główna arteria komunikacyjna leży w miejscu dawnej ulicy Prostej (Via Recta). W domu przy tej ulicy Ananiasz odnalazł Saula, który niedaleko Damaszku w niezwykłych okolicznościach uwierzył w Jezusa (Dzieje 9:10-19). Chociaż dziś droga ta wygląda zupełnie inaczej niż w czasach rzymskich, właśnie tutaj apostoł Paweł rozpoczął swą niezwykłą działalność. Przy końcu ulicy Prostej wzniesiono rzymską Bramę Słońca (Bab-Sharqi). Rzut oka na mury miasta i zbudowane na ich szczycie domy pomaga nam wyobrazić sobie, jak Pawła ratującego się ucieczką spuszczano w koszu na dół przez otwór w murze (Dzieje 9:23-25; 2 Koryntian 11:32, 33).

Palmyra — historyczna oaza

W odległości około trzech godzin drogi samochodem na północny-wschód od Damaszku natrafiamy na niezwykłe stanowisko archeologiczne. To ruiny Palmyry, określanej w Biblii nazwą Tadmor (2 Kronik 8:4). Tutejszą oazę, położoną w połowie drogi między Morzem Śródziemnym a Eufratem, zaopatrują w wodę podziemne źródła, które wypływają z gór od strony północnej. Starożytne szlaki handlowe łączące Mezopotamię z krajami na zachodzie przebiegały przez Żyzny Półksiężyc, daleko na północ od Palmyry. Jednakże w I wieku p.n.e. rejon ten stał się bardzo niestabilny politycznie, toteż zaczęto wykorzystywać krótszą trasę, południową. Dzięki temu miasto przeżywało rozkwit.

Ponieważ Palmyra znajdowała się na wschodnich krańcach imperium rzymskiego i stanowiła strefę buforową, przyłączono ją do prowincji syryjskiej, później jednak ogłoszono jej suwerenność. Wzdłuż imponującej arterii, z kolumnadami po obu stronach, wznosiły się świątynie, monumentalne łuki, łaźnie i teatr. Portyki po bokach głównej alei dla wygody pieszych wyłożono brukiem, natomiast środek, którędy przejeżdżały karawany, pozostał niewybrukowany. W Palmyrze zatrzymywali się kupcy podróżujący z Chin oraz Indii na obszary grecko-rzymskie. Musieli tu płacić podatki za przewożone towary — jedwab, przyprawy i wiele innych.

U szczytu swej świetności w III wieku n.e. miasto liczyło około 200 000 mieszkańców. W okresie tym ambitna królowa Zenobia przeciwstawiła się Rzymowi, ale w roku 272 poniosła całkowitą klęskę. W ten sposób władczyni ta nieświadomie spełniła część proroctwa zapisanego przez Daniela jakieś 800 lat wcześniej (Księga Daniela, rozdział 11).a Po porażce Zenobii Palmyra przez pewien czas była punktem strategicznym cesarstwa rzymskiego, lecz nigdy nie odzyskała dawnej potęgi i splendoru.

Ku Eufratowi

W odległości trzech godzin jazdy od Palmyry na północny wschód znajduje się miasto Dajr az-Zaur. Przepływa przez nie potężny Eufrat. Rzeka ta ma swoje źródła we wschodniej Anatolii (azjatyckiej części Turcji), wpływa do Syrii w regionie leżącym na północ od Karkemisz i podąża na południowy wschód w kierunku Iraku. Nieopodal granicy z Irakiem zwiedzić można pozostałości dwóch starożytnych miast syryjskich.

Jakieś 100 kilometrów na południowy wschód, przy zakolu Eufratu, napotykamy ruiny warownego miasta Dura Europos. Po przebyciu kolejnych 25 kilometrów w tym samym kierunku docieramy do ruin Mari. To niegdyś świetnie prosperujące miasto handlowe zniszczył w XVIII wieku p.n.e. babiloński król Hammurabi. W archiwach pałacu królewskiego znaleziono co najmniej 15 000 zapisanych tabliczek glinianych — dokumentów, które rzucają sporo światła na ówczesną epokę.

Kiedy żołnierze Hammurabiego pustoszyli miasto, wyburzyli górne kondygnacje budowli, a dolne zasypali gruzem i ziemią. Dzięki temu zachowały się malowidła na ścianach, posągi, wyroby ceramiczne i niezliczone mnóstwo innych przedmiotów. W roku 1933 odkryła je grupa archeologów francuskich. Obecnie eksponaty te są wystawione w muzeach w Damaszku i mieście Halab, a także w paryskim Luwrze.

Starożytne miasta północno-zachodniej Syrii

Gdy podróżujemy wzdłuż Eufratu na północny zachód, naszym oczom ukazuje się Halab (Aleppo). Podobnie jak Damaszek, jest to jedno z najstarszych nieprzerwanie zamieszkanych miast świata. Jego zadaszone bazary (suki) należą do najbardziej malowniczych na Bliskim Wschodzie.

Dalej na południe leży Tall Mardich, usytuowane na miejscu starożytnego miasta-państwa Ebla. W drugiej połowie III tysiąclecia p.n.e. ten potężny ośrodek handlowy dominował nad północną Syrią. Podczas prac wykopaliskowych odkryto pozostałości świątyni poświęconej babilońskiej bogini Isztar. Odnaleziono też pałac królewski, a w jego archiwach przeszło 17 000 glinianych tabliczek. Przedmioty z Ebli są dziś eksponatami muzeum w Idlib, miasteczku oddalonym o 25 kilometrów od Tall Mardich.

Przy drodze prowadzącej do Damaszku, w kierunku południowym, leży Hama, biblijne miasto Chamat (Liczb 13:21). Przepływająca tam rzeka Asi (dawniej Orontes) czyni je jednym z najprzyjemniejszych miast Syrii. Warto też zobaczyć wzgórze Ras Szamra, gdzie natrafiono na ruiny Ugarit. W III i II tysiącleciu p.n.e. to tętniące życiem miasto portowe było przesiąknięte kultem Baala i Dagona. Od 1929 roku archeolodzy francuscy wykopali tam mnóstwo glinianych tabliczek i przedmiotów z brązu z wyrytymi napisami, które wyjawiają, jak deprawujący charakter miał kult Baala. Pomaga nam to zrozumieć, dlaczego Bóg skazał na zagładę kananejskich czcicieli tego bożka (Powtórzonego Prawa 7:1-4).

Nie ulega więc wątpliwości, że we współczesnej Syrii nadal rozbrzmiewają echa jej dawnych dziejów.

[Przypis]

a Zobacz artykuł „Czarnowłosa pani syryjskiej pustyni”, zamieszczony w Strażnicy z 15 stycznia 1999 roku (publikacja Świadków Jehowy).

[Mapa na stronach 24, 25]

[Patrz publikacja]

MORZE ŚRÓDZIEMNE

‐‐ Sporne granice

EGIPT

IZRAEL

JORDANIA

LIBAN

SYRIA

DAMASZEK

Barada

Orontes

Hama (Chamat)

Ugarit (Ras Szamra)

Ebla (Tall Mardich)

Aleppo (Halab)

Karkemisz (Dżarabulus)

Eufrat

Zenobia

Dajr az-Zaur

Dura Europos

Mari

Palmyra (Tadmor)

IRAK

TURCJA

[Ilustracje na stronie 24]

Damaszek i (powyżej) ulica Prosta

[Ilustracja na stronie 25]

Domy w kształcie uli

[Ilustracja na stronie 25]

Ugarit

[Ilustracja na stronie 25]

Hama