Rozdział 12

Śmierć nie jest niepokonanym wrogiem

Dlaczego powinniśmy chcieć się czegoś dowiedzieć o naszym „wrogu”, którym jest śmierć? (Hioba 14:1, 2) (1-3).

ŚMIERĆ jest wrogiem życia. Każdy pogrzeb świadczy o tym, że jest ona jakby królem, któremu nikt nie jest w stanie się oprzeć (Rzymian 5:14). Niektóre drzewa żyją ponad 1000 lat, niektóre ryby — 150 lat, człowiek zaś ma przed sobą zaledwie 70 czy 80 lat życia, dopóki nie pochłonie go śmierć (Psalm 90:10).

² Nie bez racji więc Biblia przedstawia śmierć jako wroga. Chociaż najwyraźniej mamy wrodzone pragnienie życia i uczenia się bez końca, to jednak bez względu na to, czego się ktoś nauczył, jakie ma zdolności i jak bardzo go cenią przyjaciele i krewni, śmierć sięga po każdego (Kaznodziei 3:11; 7:2). Większość ludzi przyznaje, że śmierć jest wrogiem, i podejmuje desperackie próby opóźnienia jej zwycięstwa. Inni uganiają się za wszelkimi możliwymi przyjemnościami, żeby czerpać z życia jak najwięcej, zanim zmoże ich śmierć.

³ Jednakże od dawien dawna wiele ludzi wierzyło w życie pozagrobowe. Filozof grecki Platon uczył, że człowiek ma duszę nieśmiertelną, która dalej żyje po śmierci ciała. Czy to prawda? Ostatnio wzrosło zainteresowanie tą sprawą w związku z relacjami osób, które pozornie zmarły, zostały przywrócone do życia, a później opisały swoje wrażenia „zza progu śmierci”. Czy zmarli żyją gdzie indziej? Czy można pokonać śmierć?

PIERWSZE ZWYCIĘSTWO ŚMIERCI

Jak doszło do tego, że ludzie zaczęli umierać? (4, 5).

⁴ Z Biblii wynika, że ludzie zostali stworzeni do życia, a nie po to, żeby umierali. Bóg umieścił Adama i Ewę we wspaniałym ogrodzie, gdzie mogli się cieszyć życiem. Jedno z drzew wyznaczył na „drzewo życia”. Gdyby Adam i Ewa dowiedli, że szanują Boga i są wobec Niego lojalni, to najprawdopodobniej pozwoliłby im jeść z tego drzewa na znak, że mają prawo do życia wiecznego (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 1:30; 2:7-9). Niestety, Adam i Ewa zdecydowali się nie usłuchać Boga. Przez popełnienie grzechu ściągnęli na siebie wyrok śmierci (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 3:17-19).

⁵ Chcąc stwierdzić, czy śmierć rzeczywiście jest wrogiem nie do pokonania, musimy się zastanowić nad skutkami zwycięstwa, które ona odniosła nad Adamem i Ewą. Czy „umarli” całkowicie? A może ich „śmierć” była jedynie przejściem do innego życia?

Co „śmierć” oznaczała dla Adama? (6, 7).

⁶ Gdy Adam postąpił głupio, dopuszczając się grzechu, Jehowa wymierzył zapowiedzianą sprawiedliwą karę. Powiedział Adamowi:

„W pocie twego oblicza będziesz jeść chleb, dopóki nie wrócisz do ziemi, bo z niej zostałeś wzięty. Bo prochem jesteś i do prochu wrócisz” (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 3:19).

Co to znaczyło dla Adama i co to znaczy dla nas dzisiaj?

⁷ W opisie stworzenia Adama czytamy: „Bóg przystąpił do ukształtowania człowieka z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza dech życia, i człowiek stał się duszą żyjącą” (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 2:7). Pomyśl, co to znaczy. Nie było Adama, dopóki Bóg nie stworzył go z prochu. Kiedy więc Adam umarł i powrócił do prochu, przestał istnieć (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 5:3-5).

CZY UMARLI ZACHOWUJĄ ŚWIADOMOŚĆ?

Jak mógłbyś wykazać na podstawie Biblii, czy zmarli zachowują świadomość? (8-11).

⁸ Niejednego może zdziwić twierdzenie, że po śmierci Adam przestał istnieć. Ale kiedy Bóg ogłaszał karę za grzech — śmierć Adama i jego powrót do prochu — nic nie wspomniał o dalszym życiu. Śmierć jest przeciwieństwem życia; dotyczy to zarówno człowieka, jak i zwierzęcia. Ludzie i zwierzęta mają tego samego „ducha”, czyli tę samą siłę życiową. Dlatego w Biblii powiedziano:

„Jest los synów ludzkich i los zwierząt, i spotyka ich ten sam los. Jak umiera on, tak umierają one; i wszyscy mają tylko jednego ducha, tak iż nie ma przewagi człowieka nad zwierzęciem (...) Wszyscy powstali z prochu i wszyscy do prochu wracają” (Kaznodziei 3:19, 20).

⁹ Czy to znaczy, że umarli nie myślą i nie czują? Księga Kaznodziei 9:4, 5 daje taką odpowiedź: „Żywy pies jest w lepszym położeniu niż martwy lew. Bo żyjący są świadomi, że umrą; ale jeśli chodzi o umarłych, to nie są świadomi niczego”. Gdy człowiek umiera, „giną jego myśli”, nic nie czuje ani nie może nic robić (Psalm 146:3, 4; 31:18, NP).

¹⁰ Skoro Biblia zapewnia nas, że zmarli są nieświadomi i nic nie czują, znaczy to również, że śmierć kładzie kres cierpieniom. Wiedział o tym wierny sługa Boży Hiob. Trapiony bolesną chorobą powiedział:

„Dlaczego nie zacząłem umierać od łona matki? (...) Dlaczego wyszły mi naprzeciw kolana i dlaczego piersi, które miałem ssać? Bo już bym sobie leżał, żeby mi nie przeszkadzano; wtedy bym spał; zażywałbym spoczynku” (Hioba 3:11-13).

¹¹ Ale czy nie zapomniano tu o duszy?

Czym według Biblii jest „dusza”? (12, 13).

¹² Krótko mówiąc: Pismo Święte uczy, że twoją duszą jesteś ty sam. Wynika to z przytoczonego już wersetu z Księgi Rodzaju [1 Mojżeszowa] 2:7. Przypomnij sobie, że Bóg ukształtował ciało ludzkie z prochu. Następnie dał mu życie oraz dech konieczny do podtrzymywania życia. Co z tego wynikło? Słowo samego Boga mówi, że „człowiek stał się duszą żyjącą [po hebrajsku nefesz]” (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 2:7). Adam nie otrzymał duszy ani też nie miał jej mieć. Adam był duszą. Cała Biblia konsekwentnie głosi tę naukę. Wiele wieków później apostoł Paweł przytoczył Księgę Rodzaju [1 Mojżeszowa] 2:7 w Liście 1 do Koryntian 15:45: „Pierwszy człowiek Adam stał się duszą żyjącą [po grecku psyche]”.

¹³ Użyte w tych wersetach hebrajskie słowo nefesz i greckie psyche jest tłumaczone w różny sposób. Możesz się sam przekonać, że w wielu przekładach biblijnych w Ezechiela 18:4 (BT, uw. marg.) i w Mateusza 10:28 oddano je słowem „dusza”. W innych miejscach te same słowa oryginału są tłumaczone na „istota”, „stworzenie” lub „osoba”. Są to stosowne odpowiedniki wspomnianych słów oryginału, a z porównania ich wynika, że dusza jest stworzeniem, czyli samą osobą, a nie jakąś niewidzialną częścią człowieka. W Biblii użyto tych samych słów hebrajskich i greckich w odniesieniu do zwierząt, z czego wynika, że i one są duszami, to znaczy żyją jako dusze (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 2:19; Kapłańska [3 Mojżeszowa] 11:46; Objawienie 8:9).

Czy dusza może umrzeć? Jakie wnioski to nasuwa? (14-16).

¹⁴ Jako dusza, Adam — tak jak każdy z nas — mógł jeść, odczuwać głód i zmęczenie. Z Biblii w języku hebrajskim wynika, że wszystko to można powiedzieć o duszy (Powtórzonego Prawa [5 Mojżeszowa] 23:24; Przysłów 19:15; 25:25). Zabraniając Izraelitom wykonywania pracy w pewnym dniu, Bóg zwrócił uwagę na jeszcze inny istotny szczegół dotyczący duszy, powiedział bowiem: „Jeśli chodzi o każdą duszę, która by właśnie w tym dniu wykonywała jakąś pracę, to będę musiał zniszczyć tę duszę spośród jej ludu” (Kapłańska [3 Mojżeszowa] 23:30). A więc w tym wersecie, podobnie zresztą jak w wielu innych, Biblia mówi, że dusza może umrzeć (Ezechiela 18:4, 20; Psalm 33:19).

¹⁵ Znajomość tych prawd biblijnych pomaga właściwie ocenić doniesienia o ludziach, którzy pozornie umarli (nie można było stwierdzić bicia serca ani czynności mózgu), ale zostali przywróceni do życia i potem opowiadali, że się unosili na zewnątrz ciała. Mogli doznać halucynacji w następstwie działania leków lub niedotlenienia mózgu. Nawet gdyby to nie wyjaśniało w pełni tego zjawiska, to i tak nie ma najmniejszej wątpliwości, że nie opuściła ciała jakaś niewidzialna dusza.

¹⁶ A jeśli zmarli są zupełnie pozbawieni świadomości i nie uchodzi z ciała żadna „dusza”, to nie może też być ognistego piekła, które by czekało na dusze złych ludzi. Mimo to wiele kościołów naucza, że grzesznicy po śmierci idą na męki. Nic więc dziwnego, że dowiadując się prawdy o stanie umarłych, niektórzy są zaniepokojeni i pytają: „Dlaczego nasza religia nie mówi nam prawdy o zmarłych?” A co ty o tym sądzisz? (Porównaj Jeremiasza 7:31).

CO CZEKA UMARŁYCH?

Co się dzieje z człowiekiem po śmierci? (17-20).

¹⁷ Gdyby współcześnie żyjący mogli się tylko spodziewać śmierci i pogrążenia się na zawsze w nieświadomości, wówczas śmierć byłaby rzeczywiście wrogiem nie do pokonania. Ale z Biblii wynika, że tak nie jest.

¹⁸ Bezpośrednio po śmierci człowiek idzie do grobu. W językach, w których spisano Biblię, są słowa odnoszące się do miejsca pobytu umarłych, powszechnego grobu ludzkości. W języku hebrajskim nazwano to miejsce Szeolem, a w greckim — Hadesem. W niektórych Bibliach przetłumaczono te słowa na „grób”, „otchłań” lub „piekło”. Ale bez względu na to, jak je przetłumaczono, w języku oryginału nie oznaczają one miejsca męki, tylko grób, w którym się znajdują pozbawieni świadomości umarli. Czytamy:

„Wszystko, co napotyka do zrobienia twa ręka, czyń ze wszystkich sił, bo nie ma działania ani planowania, ani wiedzy, ani mądrości w Szeolu [piekle, Wujek, 1599; grobie, przekład Biblii wydanej przez Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne], miejscu, do którego idziesz” (Kaznodziei 9:10).

Apostoł Piotr zapewnia nas, że nawet Jezus znalazł się po śmierci w grobie, Szeolu, Hadesie, czyli w piekle (Dzieje Apostolskie 2:31; porównaj Psalm 16:10).

¹⁹ Oczywiście umarli nie mogą zmienić swego stanu (Hioba 14:12). Czy to ma znaczyć, że pozostał im już tylko stan nieświadomości w śmierci? Dla niektórych tak. Biblia uczy, że ludzie całkowicie odrzuceni przez Boga pozostaną martwi na zawsze (2 Tesaloniczan 1:6-9).

²⁰ W dawnych czasach Żydzi wierzyli, że ludzi na wskroś złych nie czeka nic więcej poza śmiercią. Nawet nie grzebali takich zmarłych, tylko wyrzucali ich zwłoki do znajdującej się poza murami Jeruzalem doliny, gdzie stale podtrzymywano ogień w celu palenia śmieci. Była to Dolina Hinnoma, czyli Gehenna. Jezus nawiązał do tego zwyczaju, gdy użył Gehenny jako symbolu całkowitego zniszczenia bez żadnych widoków na przyszłość (Mateusza 5:29, 30). Powiedział na przykład:

„Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, lecz nie mogą zabić duszy [czyli widoków na życie jako dusza]; ale bójcie się raczej tego [Boga], który może tak duszę, jak i ciało zniszczyć w Gehennie” (Mateusza 10:28).

Jednakże słowa Jezusa dają nam też podstawę do nadziei, że w przyszłości wielu zmarłych powróci do życia i tym samym pokona śmierć.

ZWYCIĘSTWO PRZEZ ZMARTWYCHWSTANIE

Jak będzie można odnieść zwycięstwo nad śmiercią? (21, 22).

²¹ Bóg wskrzesił Jezusa Chrystusa, który przez kilka dni był martwy, co było jednym z najdonioślejszych wydarzeń w dziejach ludzkości. Dzięki temu Jezus stał się żywym stworzeniem duchowym, którym był przed przyjściem na ziemię (1 Koryntian 15:42-45; 1 Piotra 3:18). Zmartwychwstałego Jezusa widziały setki ludzi (Dzieje Apostolskie 2:22-24; 1 Koryntian 15:3-8). Ci świadkowie byli gotowi oddać życie, żeby dowieść, swej wiary w zmartwychwstanie Jezusa. Powstanie z martwych Jezusa świadczy o tym, że śmierć nie jest niepokonanym wrogiem. Można ją zwyciężyć! (1 Koryntian 15:54-57).

²² Możliwe są również dalsze zwycięstwa nad śmiercią. Umarli będą mogli powrócić, żeby znowu żyć na ziemi. Jehowa, który nie może kłamać, zapewnia nas w swoim Słowie, że „nastąpi zmartwychwstanie zarówno sprawiedliwych [tych, którzy znali i spełniali wolę Bożą], jak i niesprawiedliwych [tych, którzy nie postępowali sprawiedliwie]” (Dzieje Apostolskie 24:15).

Dlaczego nasza przyszłość może być zachwycająca? (23-25).

²³ Możemy zaufać Bogu, że będzie w stanie przywrócić zmarłym życie. Ludzie potrafią utrwalić na taśmie filmowej lub magnetofonowej taśmie wizyjnej obraz, głos i charakterystyczne cechy człowieka. Czyż Bóg nie może uczynić znacznie więcej? O ileż pojemniejsza jest Jego pamięć niż jakikolwiek film lub taśma! Może więc idealnie odtworzyć tych, których zechce wzbudzić z martwych (Psalm 147:4). Zresztą już tego dowiódł. W Biblii opisano kilka wypadków, w których Bóg użył swego Syna do przywrócenia ludziom życia. Przeczytaj sobie dwa takie wzruszające opisy w Jana 11:5-44 i Łukasza 7:11-17. Słusznie więc dawni czciciele Boga wypatrywali czasu, kiedy On sobie o nich przypomni, żeby ich wskrzesić. Będzie to tak, jakby się przebudzili z głębokiego snu (Hioba 14:13-15).

²⁴ Te dawne wypadki wskrzeszenia pewnych osób musiały ogromnie uszczęśliwić ich krewnych i przyjaciół. Ale były to jedynie chwilowe zwycięstwa nad śmiercią, ponieważ ci, którzy w ten sposób powrócili do życia, w końcu znowu poumierali. Niemniej jednak jest to dla nas zachwycająca zapowiedź tego, co ma się stać w przyszłości, gdyż z Biblii dowiadujemy się, że nastąpi „lepsze zmartwychwstanie” (Hebrajczyków 11:35). Będzie ono naprawdę o wiele lepsze, ponieważ ludzie, którzy wtedy powrócą do życia na ziemi, już nie będą musieli umrzeć! Będzie to znacznie wspanialszym zwycięstwem nad śmiercią (Jana 11:25, 26).

²⁵ Zanotowane w Biblii wypowiedzi o tym, jak Bóg może zwyciężyć śmierć i jak ją rzeczywiście zwycięży, wyraźnie dowodzą, że jest On życzliwie zainteresowany ludźmi. Powinno nam to pomóc lepiej poznać osobowość Jehowy i bardziej nas do Niego przybliżyć. Prawdy te pomagają nam też zachować równowagę, uwalniając nas od chorobliwego lęku przed śmiercią. Możemy przy tym żywić uszczęśliwiającą nadzieję, że gdy dzięki zmartwychwstaniu zostanie pokonana śmierć, ujrzymy ponownie naszych zmarłych krewnych (1 Tesaloniczan 4:13; Łukasza 23:43).

[Ramka na stronie 117]

„Ciekawe, że według Nowego Testamentu nauka o ogniu piekielnym pierwotnie nie była przedmiotem nauczania. Z pewnych wzmianek w Nowym Testamencie wynika, że ostatecznym losem tych, którzy odrzucają proponowane przez Boga zbawienie, może być unicestwienie, a nie kara wieczna” (Alan Richardson: „A Dictionary of Christian Theology”).

[Ilustracja na stronie 114]

PROCH

ADAM

PROCH

[Ilustracja na stronie 119]

Zmartwychwstanie Łazarza dowodzi, że można pokonać śmierć