MURY
Murowane konstrukcje, które oddzielają coś od siebie, wytyczają granice lub tworzą pomieszczenia. Odkąd ludzie zaczęli wznosić domy i miasta, budowali mury z różnych materiałów, o różnym wyglądzie i przeznaczeniu. Rozmiary i wytrzymałość budowli w dużej mierze zależą od konstrukcji jej ścian i rodzaju materiałów, z jakich je postawiono.
Mury pałacu Dawida wykonano z ciosanych kamieni (2Sm 5:11). Również zewnętrzne mury świątyni Salomona zapewne wzniesiono z kamieni wydobytych w kamieniołomach, a część ich wewnętrznych powierzchni pokryto cedrowymi deskami (1Kl 6:2, 7, 15). Ta drewniana okładzina była z kolei bogato zdobiona płaskorzeźbami i powleczona złotem (1Kl 6:29; 1Kn 29:4; 2Kn 3:4, 7). Ściany w pałacu Belszaccara były od wewnątrz tynkowane (Dn 5:5). Ściany w domach prostych ludzi wykonywano zwykle z pospolitych materiałów — cegieł suszonych na słońcu, nieociosanych kamieni lub drewnianego szkieletu pokrytego tynkiem. Czasami ściany bielono (Dz 23:3).
Mury miejskie. W starożytności ludzie wznosili mury obronne wokół dużych miast, by chronić je przed atakiem wroga (1Kl 4:13; Iz 25:12). Mieszkańcy okolicznych „zależnych miejscowości” (Lb 21:25) w razie ataku również uciekali do obwarowanego miasta. Prawo Mojżeszowe rozróżniało prawa właścicieli domów w miastach otoczonych i nieotoczonych murem (Kpł 25:29-31). Takie obwarowania nie tylko stanowiły fizyczną przeszkodę oddzielającą mieszkańców miasta od wroga, ale też zapewniały im dogodne stanowisko walki na szczycie muru, skąd mogli bronić go przed próbami podkopania, przebicia lub skruszenia taranem (2Sm 11:20-24; 20:15; Ps 55:10; PnP 5:7; Iz 62:6; Eze 4:1, 2; 26:9). Natomiast wojska przeciwnika czasami usypywały wał oblężniczy, zza którego atakowały mury miasta (2Kl 25:1; Jer 52:4; Eze 4:2, 3; 21:22; zob. FORTYFIKACJE).
Inne mury. Kamiennymi murkami często grodzono winnice, pola, pastwiska czy zagrody dla owiec (Lb 22:23-25; Prz 24:30, 31; Iz 5:5; Mi 2:12; Hab 3:17). Inne mury umacniały tarasy na stokach wzgórz (Hi 24:11). Były stosunkowo trwałe; budowano je z nieociosanych kamieni polnych, a czasami spajano gliną lub zaprawą.
Symboliczne mury. W Piśmie Świętym wspomina się czasem o murach w sensie przenośnym — obrazują one ochronę i bezpieczeństwo (1Sm 25:16; Prz 18:11; 25:28) lub oddzielenie (Rdz 49:22; Eze 13:10). Właśnie to drugie znaczenie miał na myśli Paweł, gdy pisał do Efezjan o Chrystusie: „On bowiem jest pokojem naszym, on dwie strony połączył w jedno i zburzył mur między nimi, który je odgradzał” (Ef 2:14). Paweł wiedział, że na dziedzińcu świątyni jerozolimskiej znajdował się środkowy mur, na którym widniał napis ostrzegający nie-Żydów, by pod groźbą śmierci nie ośmielali się wchodzić dalej. Choć mógł do niego nawiązywać, pisząc do Efezjan w 60 lub 61 r. n.e., to w żadnym wypadku nie sugerował, jakoby ten literalny mur został zburzony, gdyż wtedy on jeszcze istniał. Apostoł miał na myśli przymierze Prawa, które przez stulecia dzieliło Żydów i pogan niczym mur. Ten symboliczny „mur” został zburzony niespełna 30 lat wcześniej na skutek śmierci Chrystusa.
Jeremiaszowi powiedziano, że stanie się miedzianym murem warownym wobec tych, którzy mu się sprzeciwiali (Jer 1:18, 19; 15:20). W innym miejscu Biblii opisano lud Boży, który co prawda wydaje się bezbronny, jak gdyby mieszkał w mieście pozbawionym murów, ale dzięki niewidzialnej pomocy od Boga cieszy się pokojem i bezpieczeństwem (Eze 38:11). Z kolei potężnym miastem nazwano takie, wokół którego Jehowa jest „murem ognia” (Za 2:4, 5) albo którego murami jest zbawienie zgotowane przez Jehowę, a nie zwykłe kamienie czy cegły (Iz 26:1). „Miasto święte — Nowa Jerozolima, zstępująca z nieba”, ma wykonany z jaspisu „mur wielki i wyniosły”, wysoki na 144 łokci (64 m), wyposażony w 12 kamieni fundamentowych z drogocennych klejnotów, na których wyryto imiona 12 apostołów (Obj 21:2, 12, 14, 17-19).