OJCIEC
Hebrajskie ʼaw, tłumaczone na ojciec, to słowo dźwiękonaśladowcze, imitujące brzmienie pierwszych, najprostszych dźwięków wydawanych przez niemowlęta. Zarówno hebrajskie ʼaw, jak i greckie patér występują w Biblii w różnych znaczeniach: mężczyzna, który spłodził dziecko (Prz 23:22; Za 13:3; Łk 1:67), głowa rodziny lub rodu (Rdz 24:40; Wj 6:14), przodek (Rdz 28:13; Jn 8:53), protoplasta narodu (Mt 3:9), założyciel profesji (Rdz 4:20, 21), obrońca (Hi 29:16; Ps 68:5), twórca czegoś (Hi 38:28). Oba słowa używane są też w zwrotach grzecznościowych (2Kl 5:13; Dz 7:2).
Miano Ojca przysługuje Jehowie Bogu, Stwórcy wszechrzeczy (Iz 64:8; por. Dz 17:28, 29). Jest On też Ojcem chrześcijan zrodzonych z ducha, którzy mogą wołać do Niego „Abba” (aram. ʼabbáʼ), wyrażając w ten sposób szacunek i ciepłe uczucia synowskie (Rz 8:15; zob. ABBA). Ale każdy, kto okazuje wiarę i oczekuje życia wiecznego, może się zwracać do Boga jak do Ojca (Mt 6:9). Ponieważ Jezus Chrystus, Mesjasz, jest Naczelnym Pełnomocnikiem Boga w sprawie życia, proroczo nazwano go „Wiekuistym Ojcem” (Iz 9:6). Poza tym ktoś może być ojcem dla swoich naśladowców albo dla tych, którzy przejawiają takie cechy jak on (Mt 5:44, 45; Rz 4:11, 12). W tym właśnie sensie mianem ojca określono też Diabła (Jn 8:44; por. Rdz 3:15).
Jezus zabronił używać w stosunku do ludzi słowa „ojciec” jako tytułu religijnego (Mt 23:9). Wprawdzie Paweł był niczym ojciec dla chrześcijan, których zapoznał z dobrą nowiną i karmił pod względem duchowym, ale nigdzie w Biblii nie użyto w odniesieniu do niego słowa „ojciec” jako tytułu (1Ko 4:14, 15). Sam Paweł przyrównał się zarówno do ojca, jak i matki chrześcijan w Tesalonice (1Ts 2:7, 11). A w Łukasza 16:24, 30 Abrahama nazwano „ojcem” głównie dlatego, że był cielesnym przodkiem Izraelitów.
Władza i obowiązki ojca. Z Biblii wynika, że ojciec był głową rodziny — jej opiekunem, obrońcą, sędzią i osobą podejmującą ostateczne decyzje (Rdz 31:32; 1Ko 11:3). Ponadto w okresie patriarchalnym oraz przed ustanowieniem w Izraelu kapłaństwa lewickiego reprezentował rodzinę w wielbieniu Boga, pełniąc funkcję kapłana (Rdz 12:8; Wj 19:22; Hi 1:5). Władzę nad domownikami sprawował do śmierci. Jeśli syn się ożenił i założył odrębną rodzinę, sam stawał się jej głową, choć nadal okazywał ojcu należny szacunek. Córka po ślubie przechodziła pod zwierzchnictwo męża (Lb 30:3-8). W czasach biblijnych zwykle to właśnie ojciec decydował o małżeństwach swych dzieci. Gdy popadł w kłopoty finansowe, mógł sprzedać córkę jako niewolnicę, podlegał jednak pewnym ograniczeniom służącym jej ochronie (Wj 21:7).
Ojcowska troska o rodzinę. Jako przedstawiciel Boga, ojciec jest odpowiedzialny za wpajanie domownikom zasad Bożych (Rdz 18:19; Pwt 6:6, 7; Ef 6:4). W pouczaniu i karceniu dzieci, obejmującym udzielanie im osobistych wskazówek, pomaga mu matka (Prz 1:8; 6:20). Bogobojny ojciec bardzo kocha swe dzieci, toteż zachęca je i pociesza z wielką delikatnością (Oz 11:3; 1Ts 2:11). Karci je i upomina, żeby mogły podążać właściwą drogą (Prz 3:12; Heb 12:9). Cieszy się ze swoich synów, zwłaszcza gdy odznaczają się mądrością (Prz 10:1). Natomiast smuci się i trapi, jeśli postępują nierozsądnie (Prz 17:21, 25). Powinien okazywać dzieciom współczucie i miłosierdzie (Ps 103:13; Mal 3:17) oraz brać pod uwagę ich potrzeby i prośby (Mt 7:9-11). Ojcowie mogą się dużo nauczyć z licznych fragmentów biblijnych, w których opisano, jak Bóg przejawia miłość i troskę wobec swego ludu.
Imię ojca w rodowodach. W rodowodach zwykle wyliczano przodków ojca, a nie matki. Dlatego Łukasz, choć najprawdopodobniej poprowadził linię rodową Jezusa przez Marię (wyjątek od reguły), nie wymienił jej imienia. Napisał, że synem Helego, ojca Marii, był Józef. Nie ma w tym nic niestosownego, gdyż Józef był jego zięciem (zob. RODOWÓD JEZUSA CHRYSTUSA).
Ponieważ w tamtych czasach nie było nazwisk, na ogół podawano imię ojca danego mężczyzny. Na przykład Izaaka nazywano „synem Abrahama” (Rdz 25:19). Nieraz w formie przedrostka dołączano do imienia ojca hebrajski wyraz ben lub aramejski bar, czyli „syn”, tworząc w ten sposób rodzaj nazwiska, jak choćby „Ben-Chur” (1Kl 4:8, BT; „syn Chura”, NŚ) czy „Szymon, Bar Jona” (Mt 16:17, Wk; „Szymon, syn Jonasza”, NŚ).