Biblijny punkt widzenia

Czy można przebaczyć i zapomnieć?

„ODPUSZCZĘ BOWIEM ICH WINĘ, A ICH GRZECHU NIGDY NIE WSPOMNĘ” (JEREMIASZA 31:34).

POWYŻSZE słowa zanotowane przez proroka Jeremiasza podkreślają znamienny aspekt miłosierdzia Jehowy: Kiedy On przebacza, to zarazem zapomina (Izajasza 43:25). W Biblii czytamy też: „Jak Jehowa wspaniałomyślnie wam przebaczył, tak czyńcie i wy” (Kolosan 3:13). A zatem jako chrześcijanie, powinniśmy naśladować Jehowę w przebaczaniu.

Wyłaniają się jednak pewne istotne pytania. Kiedy Jehowa przebacza, czy naprawdę nie pamięta już naszych grzechów? A gdy to my darujemy komuś winę, czy musimy zapomnieć o niej w dosłownym znaczeniu, to znaczy całkowicie wymazać ją z pamięci? Czy można powiedzieć, że jeśli nie zapomnieliśmy w taki właśnie sposób, to w rzeczywistości wcale nie przebaczyliśmy?

Jak Jehowa przebacza

Przebaczenie wiąże się z zaniechaniem żywienia urazy. Kiedy Jehowa przebacza, czyni tak w całej pełni.a Psalmista Dawid napisał: „[Jehowa] nie prawuje się ustawicznie, nie gniewa się na wieki. Jak daleko jest wschód od zachodu, tak oddalił od nas występki nasze. Jak się lituje ojciec nad dziećmi, tak się lituje Pan nad tymi, którzy się go boją” (Psalm 103:9, 12, 13).

Na gotowość Boga do przebaczania zwrócono też uwagę w Dziejach Apostolskich 3:19: „Dlatego okażcie skruchę i nawróćcie się, by zostały zmazane wasze grzechy”. Słowo „zmazane” pochodzi od greckiego czasownika (eksaléifo) znaczącego „wyczyścić, zetrzeć” (zobacz Objawienie 7:17; 21:4). Pewien słownik biblijny (The New International Dictionary of New Testament Theology) wyjaśnia: „Obraz, który przywołuje ten czasownik tutaj i być może gdzie indziej, najprawdopodobniej kojarzy się z wygładzaniem powierzchni tabliczki woskowej, by mogła zostać ponownie użyta”. A zatem gdy okazujemy skruchę za grzechy, Jehowa niejako wymazuje je z naszego konta. Czy to oznacza, że przestaje pamiętać o naszych przewinieniach? Rozważmy pewien przykład zanotowany w Biblii.

Kiedy Dawid popełnił cudzołóstwo z Batszebą i później przez ukartowanie śmierci jej męża próbował zatuszować swój czyn, Jehowa wysłał proroka Natana, by udzielił królowi skarcenia (2 Samuela 11:1-17; 12:1-12). Z jakim skutkiem? Dawid okazał szczerą skruchę, a Jehowa mu przebaczył (2 Samuela 12:13; Psalm 32:1-5). Czy jednak zapomniał o grzechach króla? W żadnym razie! Krótko przed śmiercią Dawida pisarze biblijni Gad i Natan opisali całe zajście w Księdze 2 Samuela (ukończonej około 1040 p.n.e.)

A zatem pamięć o grzechach Dawida, jak również o jego skrusze i przebaczeniu Jehowy ciągle żyje, zresztą ku pożytkowi dzisiejszych czytelników Pisma Świętego (Rzymian 15:4; 1 Koryntian 10:11). Ponieważ „wypowiedź Jehowy [zawarta w Biblii] trwa na wieki”, grzechy Dawida właściwie nigdy nie pójdą w zapomnienie (1 Piotra 1:25).

Jakże więc można powiedzieć, że gdy okazujemy szczerą skruchę, Jehowa wymazuje z pamięci nasze grzechy? I jak rozumieć słowa Jehowy: „Odpuszczę bowiem ich winę, a ich grzechu nigdy nie wspomnę” (Jeremiasza 31:34).

Jak Jehowa zapomina

Hebrajski czasownik oddany tu przez „wspomnę” (forma słowa zachár) nie odnosi się tylko do przypominania sobie przeszłości. Według Theological Wordbook of the Old Testament (Słownik Teologiczny Starego Testamentu) może oznaczać „nadmieniać, oznajmiać, recytować, ogłaszać, wzywać, rozpamiętywać, oskarżać, wyjawiać”. W innym dziele zauważono: „W rzeczywistości (...) [zachár] często nawiązuje do działania i pojawia się w połączeniu z czasownikami wyrażającymi czynność” (Theological Dictionary of the Old Testament). A zatem gdy Jehowa mówi o swym przewrotnym ludzie, że ‛wspomina jego winę’, to oznacza, iż poczyni kroki przeciw niemu z powodu braku skruchy (Jeremiasza 14:10). I na odwrót, gdy mówi: „Ich grzechu nigdy nie wspomnę”, to zapewnia, że jeśli raz przebaczył nam winy, nigdy się do nich nie odwoła, by nas oskarżać, potępiać lub karać.

Jehowa przez proroka Ezechiela wyjaśnił, w jakim sensie przebacza i zapomina: „Lecz gdy bezbożny odwróci się od wszystkich swoich grzechów, które popełnił, i będzie przestrzegał wszystkich moich przykazań, i będzie wykonywał prawo i sprawiedliwość, na pewno będzie żył, nie umrze. Nie będzie mu się przypominać żadnych jego przestępstw, które popełnił, będzie żył przez sprawiedliwość, którą się kierował” (Ezechiela 18:21, 22; 33:14-16). A zatem kiedy Jehowa przebacza skruszonemu grzesznikowi, oczyszcza go z przewinień i zapomina o nich w tym sensie, że w przyszłości nie poczyni z ich powodu żadnych kroków przeciw tej osobie (Rzymian 4:7, 8).

Ponieważ jesteśmy niedoskonali, nie udaje się nam przebaczać w taki doskonały sposób, jak to czyni Jehowa — Jego myśli i drogi nieskończenie przewyższają nasze (Izajasza 55:8, 9). Czego więc można oczekiwać od nas, gdy inni przeciw nam grzeszą? Jak dalece mamy przebaczać i zapominać?

Jak możemy przebaczać i zapominać

‛Wspaniałomyślnie przebaczajcie sobie nawzajem’ — zachęca nas List do Efezjan 4:32. Według leksykografa W. E. Vine’a greckie słowo oddane tu przez zwrot ‛wspaniałomyślnie przebaczać’ (charízomai) oznacza „bezwarunkowo darzyć kogoś względami”. Z pewnością nietrudno nam darować drobne przewinienie. Dzięki pamiętaniu o własnej niedoskonałości łatwiej nam przymykać oczy na cudze niedociągnięcia (Kolosan 3:13). Kiedy więc przebaczamy i odrzucamy urazę, nasze stosunki z winowajcą nie doznają żadnej trwałej szkody. Z czasem takie błahe przewinienia ulatują też z pamięci.

Co jednak zrobić, gdy ktoś dopuszcza się przeciw nam poważniejszego grzechu, który głęboko nas rani? W skrajnych wypadkach, takich jak kazirodztwo, gwałt i usiłowanie zabójstwa, przebaczenie jest uzależnione od wielu czynników, zwłaszcza gdy winowajca nie przyznaje się do grzechu, nie okazuje skruchy i nie prosi o wybaczenieb (Przypowieści 28:13). Sam Jehowa nie przebacza zatwardziałym grzesznikom, którzy nie przejawiają skruchy (Hebrajczyków 6:4-6; 10:26). Niewykluczone, że jeśli rana jest głęboka, nigdy nie uda się nam zupełnie puścić w niepamięć tego, co zaszło. Pocieszające jest jednak zapewnienie, że w nadchodzącym nowym świecie „rzeczy dawne nie będą wspominane ani nie wstąpią do serca” (Izajasza 65:17; Objawienie 21:4). Nic, co przyjdzie nam wówczas na myśl, nie będzie powodować dotkliwych cierpień, które obecnie czasem odczuwamy.

W innych sytuacjach, zanim zdołamy przebaczyć, być może trzeba będzie wykazać inicjatywę, żeby wyjaśnić sprawę, na przykład porozmawiać z winowajcą (Efezjan 4:26). W ten sposób udaje się zażegnać wszelkie nieporozumienia, doprowadzić do stosownych przeprosin i wybaczyć. A jak się przedstawia sprawa z zapominaniem? Chociaż nie zawsze potrafimy wymazać z pamięci to, co się stało, możemy zapomnieć w tym sensie, że nie będziemy chować urazy do winowajcy ani wracać do tej sprawy. Nie będziemy na ten temat plotkować ani unikać owej osoby. Może jednak upłynąć trochę czasu, zanim nasze stosunki się naprawią, a niewykluczone, że nie będą już tak zażyłe jak przedtem.

Zastanówmy się nad pewnym przykładem: Przypuśćmy, że zwierzasz się zaufanemu przyjacielowi z jakiejś osobistej sprawy, a potem dowiadujesz się, iż podzielił się tym z innymi. Jesteś bardzo zakłopotany i dotknięty. Rozmawiasz ze swym przyjacielem, a on poczuwa się do winy, przeprasza i prosi o wybaczenie. Kiedy słyszysz te szczere przeprosiny, serce pobudza cię do darowania przewinienia. Ale czy łatwo o wszystkim zapomnieć? Na pewno nie — w przyszłości trzy razy pomyślisz, zanim mu się zwierzysz. Wybaczasz jednak i nie wracasz ciągle do tej sprawy. Nie chowasz urazy, nie rozmawiasz o tym z innymi. Być może nie jest ci już tak bliski, ale w dalszym ciągu go kochasz jako swojego chrześcijańskiego brata (porównaj Przypowieści 20:19).

A co zrobić, jeśli pomimo twych starań, by wyjaśnić sprawę, ktoś nie przyznaje się do winy i nie przeprasza? Czy możesz przebaczyć i nie żywić urazy? Jeżeli komuś darujemy winę, to nie znaczy, że ją usprawiedliwiamy czy pomniejszamy. Ale chowanie urazy bardzo obciąża — mogłoby pochłaniać nasze myśli i ograbiać nas ze spokoju. Czekając na przeprosiny, które nigdy nie nastąpią, możemy być tylko coraz bardziej sfrustrowani. W rezultacie pozwalamy, by winowajca stał się panem naszych emocji. Dlatego powinniśmy przebaczać innym, to znaczy nie chować urazy, nie tylko dla ich dobra, ale także dla własnego, gdyż dzięki temu będziemy mogli wieść spokojne życie.

Przebaczanie innym nie zawsze jest łatwe. Ale jeśli ktoś okazuje szczerą skruchę, możemy starać się naśladować Jehowę. Kiedy On przebacza skruszonemu grzesznikowi, nie czuje już urazy — oczyszcza jego konto i zapomina o grzechach, to znaczy nigdy w przyszłości nie wykorzysta ich przeciw danej osobie. My też możemy pracować nad tym, by wyzbyć się urazy, gdy winowajca okazuje skruchę. Ale w niektórych sytuacjach wcale nie jesteśmy zobowiązani przebaczyć. Żadnej ofiary skrajnie niesprawiedliwego albo okrutnego traktowania nie powinno się zmuszać do darowania winy zatwardziałemu grzesznikowi (porównaj Psalm 139:21, 22). Ale zazwyczaj gdy ktoś przeciw nam zgrzeszy, możemy przebaczyć w tym sensie, że nie będziemy żywić urazy, a także zapomnieć — to znaczy nigdy w przyszłości nie wypominać naszemu bratu tego, co zrobił.

[Przypisy]

[Ilustracja na stronie 27]

Józef i jego bracia