„SIEDEMDZIESIĄT TYGODNI” DO ZGŁADZENIA GRZECHU

13, 14. (a) Jaką ważną informację Gabriel wyjawił Danielowi? (b) Ile miało trwać „siedemdziesiąt tygodni” i skąd o tym wiadomo?

¹³ Jakże zdumiewającą odpowiedź otrzymuje pogrążony w modlitwach Daniel! Jehowa nie tylko zapewnia go, iż Żydzi wrócą do swej ojczyzny, lecz także daje mu wgląd w znacznie donioślejszą sprawę — pojawienie się zapowiedzianego Mesjasza (Rodzaju 22:17, 18; Izajasza 9:6, 7). Gabriel oznajmia Danielowi: „Siedemdziesiąt tygodni ustalono dla twego ludu i dla twego świętego miasta, aby położyć kres występkowi i zgładzić grzech, i dokonać przebłagania za przewinienie, i wprowadzić prawość po czasy niezmierzone, i opatrzyć pieczęcią wizję oraz proroka, i namaścić Święte Świętych. A wiedz i wnikliwie to rozważ, że od wyjścia słowa o przywróceniu i o odbudowie Jerozolimy aż do Mesjasza Wodza będzie siedem tygodni, a także sześćdziesiąt dwa tygodnie. Wróci ona i zostanie odbudowana, z placem i fosą, lecz w trudnych czasach” (Daniela 9:24, 25).

¹⁴ Co za wspaniała nowina! Nie dość, że nastąpi odbudowa Jerozolimy i przywrócenie wielbienia w nowej świątyni, ale jeszcze w określonym czasie pojawi się „Mesjasz Wódz”. Wszystko to ma się wydarzyć w ciągu „siedemdziesięciu tygodni”. Gabriel nic nie wspomina o dniach, nie chodzi zatem o tygodnie liczące po siedem dni, w sumie zaś 490 dni, czyli około roku i czterech miesięcy. Przepowiedziana odbudowa Jerozolimy „z placem i fosą” trwała znacznie dłużej. Wspomniane tygodnie to tygodnie lat. Na to, że każdy z nich miał trwać siedem lat, wskazuje szereg współczesnych tłumaczeń Biblii. W przekładzie Tanakh — The Holy Scriptures, wydanym przez Żydowskie Towarzystwo Wydawnicze, podano w przypisie do Księgi Daniela 9:24 wariant „siedemdziesiąt tygodni lat”. A w An American Translation czytamy: „Siedemdziesiąt tygodni lat wyznaczono twemu ludowi i twemu świętemu miastu”. Podobne tłumaczenie zawierają przekłady Moffatta i Rotherhama.

15. Na jakie trzy okresy dzieli się „siedemdziesiąt tygodni” i kiedy miały się one zacząć?

¹⁵ Jak wynika ze słów anioła, owe „siedemdziesiąt tygodni” miało się dzielić na trzy okresy: 1) „siedem tygodni”, 2) „sześćdziesiąt dwa tygodnie” i 3) jeden tydzień. Po przeliczeniu daje to 49 lat, 434 lata oraz 7 lat — w sumie 490 lat. Rzecz ciekawa, że w przekładzie The Revised English Bible omawiany fragment brzmi następująco: „Siedemdziesiąt razy po siedem lat wyznaczono dla twego ludu i twego świętego miasta”. Po 70 latach niewoli i udręki w Babilonie Żydów czekał okres szczególnej łaski Bożej, mający trwać 490 lat, czyli 7 razy po 70 lat. Jego początek miało wyznaczać „wyjście słowa o przywróceniu i o odbudowie Jerozolimy”. Kiedy to nastąpiło?

POCZĄTEK „SIEDEMDZIESIĘCIU TYGODNI”

16. Jak Cyrus wskazał w swym dekrecie cel, dla którego pozwolił Żydom wrócić do ojczyzny?

¹⁶ W związku z początkiem „siedemdziesięciu tygodni” na uwagę zasługują trzy wydarzenia. Pierwsze rozegrało się w roku 537 p.n.e., kiedy Cyrus wydał dekret zezwalający Żydom na powrót do ojczyzny. Oznajmił w nim: „Oto, co powiedział Cyrus, król Persji: ‚Wszystkie królestwa ziemi dał mi Jehowa, Bóg niebios, i to on mi polecił, abym mu zbudował dom w Jerozolimie, która jest w Judzie. Ktokolwiek z całego jego ludu jest wśród was, niech jego Bóg będzie z nim. Niech więc wyrusza do Jerozolimy, która jest w Judzie, i odbudowuje dom Jehowy, Boga Izraela — on jest prawdziwym Bogiem — dom, który był w Jerozolimie. I każdego, kto pozostał, z wszelkich miejscowości, gdzie przebywa jako przybysz, niech ludzie z jego miejscowości wesprą srebrem i złotem, i mieniem, i zwierzętami domowymi, a także dobrowolnym darem ofiarnym dla domu prawdziwego Boga, który był w Jerozolimie’” (Ezdrasza 1:2-4). Wyraźnie określonym celem tego rozporządzenia była odbudowa świątyni — „domu Jehowy” — na poprzednim miejscu.

17. Jak list wręczony Ezdraszowi wyjaśnia cel jego podróży do Jerozolimy?

¹⁷ Drugie wydarzenie nastąpiło w siódmym roku panowania perskiego króla Artakserksesa (zwanego Długorękim, syna Kserksesa I). Przepisywacz Ezdrasz odbył wtedy czteromiesięczną podróż z Babilonu do Jerozolimy. Wiózł ze sobą specjalny list od króla, nie upoważniający wszakże do odbudowy Jerozolimy. Zadanie Ezdrasza polegało jedynie na ‛upiększeniu domu Jehowy’. Właśnie dlatego w liście była mowa o złocie i srebrze, o świętych naczyniach oraz o daninach z pszenicy, wina, oliwy i soli, przeznaczonych na wspieranie wielbienia w świątyni, jak również o tym, że usługujący w niej mają być zwolnieni od podatków (Ezdrasza 7:6-27).

18. Jaka wiadomość przygnębiła Nehemiasza i jak się o tym dowiedział król Artakserkses?

¹⁸ Trzecie zdarzenie miało miejsce 13 lat później, w 20 roku panowania perskiego króla Artakserksesa. Jego podczaszym „na zamku w Suzie” był wtedy Nehemiasz. Ostatek, który powrócił z Babilonu, częściowo odbudował Jerozolimę. Ale nie wszystko układało się pomyślnie. Nehemiasz dowiedział się, iż „mur Jerozolimy jest zburzony, jego bramy zaś spalono ogniem”. Wiadomość ta bardzo go przygnębiła, a jego serce ogarnął smutek. Zapytany o przyczynę zmartwienia, Nehemiasz odrzekł: „Niech król żyje po czas niezmierzony! Jakże miała nie sposępnieć moja twarz, skoro miasto — dom grobów moich praojców — jest spustoszone, a jego bramy strawił ogień?” (Nehemiasza 1:1-3; 2:1-3).

19. (a) Co najpierw zrobił Nehemiasz, wypytywany przez króla Artakserksesa? (b) O co Nehemiasz poprosił i jak pokazał, iż uznaje rolę Boga w całej tej sprawie?

¹⁹ Nehemiasz relacjonuje dalej: „Król zaś rzekł do mnie: ‚Cóż to chciałbyś uzyskać?’ Natychmiast pomodliłem się do Boga niebios. Potem rzekłem do króla: ‚Jeżeli królowi wydaje się to dobre i jeśli miły ci jest twój sługa — żebyś mnie posłał do Judy, do miasta grobów moich praojców, abym je mógł odbudować’”. Propozycja ta spodobała się Artakserksesowi, który spełnił też kolejną prośbę Nehemiasza: „Jeżeli królowi wydaje się to dobre, niech mi dadzą listy do namiestników za Rzeką [Eufratem], by mi pozwolili przejść, aż przybędę do Judy; a także list do Asafa, strażnika parku królewskiego, żeby mi dał drzew, bym mógł z belek wykonać bramy Zamku należącego do domu, jak również na mur miejski oraz na dom, do którego mam się wprowadzić”. Nehemiasz uznawał rolę, jaką w tym wszystkim odegrał Jehowa, oświadczył bowiem: „Toteż król dał mi je [wspomniane listy] stosownie do spoczywającej nade mną dobrotliwej ręki mojego Boga” (Nehemiasza 2:4-8).

20. (a) Kiedy weszło w życie „słowo o przywróceniu i o odbudowie Jerozolimy”? (b) Kiedy się zaczęło i kiedy skończyło „siedemdziesiąt tygodni”?

²⁰ Chociaż zgoda została udzielona w miesiącu Nisan w 20 roku panowania Artakserksesa, to „wyjście słowa o przywróceniu i o odbudowie Jerozolimy” stało się faktem dokonanym dopiero po kilku miesiącach, a mianowicie wtedy, gdy Nehemiasz przybył do Jerozolimy i rozpoczął odbudowę. Podróż Ezdrasza trwała cztery miesiące, ale Suza leżała ponad 300 kilometrów na wschód od Babilonu, a zatem jeszcze dalej od Jerozolimy. Najprawdopodobniej więc Nehemiasz przybył tam pod koniec 20 roku panowania Artakserksesa, czyli w roku 455 p.n.e. Właśnie wtedy zaczął się przepowiedziany okres „siedemdziesięciu tygodni”, wynoszący łącznie 490 lat. Dobiegł on kresu w drugiej połowie 36 roku n.e. (patrz dodatek „Kiedy się rozpoczęło panowanie Artakserksesa?”, strona 197).

POJAWIA SIĘ „MESJASZ WÓDZ”

21. (a) Co się miało wydarzyć podczas pierwszych „siedmiu tygodni”, i to mimo jakich przeciwności? (b) W którym roku miał się pojawić Mesjasz i co się wtedy wydarzyło według ewangelisty Łukasza?

²¹ Ile lat minęło do całkowitego zakończenia odbudowy Jerozolimy? Prace miały przebiegać „w trudnych czasach”, a to z powodu problemów wynikających wśród samych Żydów, jak również wskutek sprzeciwu Samarytan i innych ludzi. W niezbędnym zakresie dzieło najpewniej ukończono mniej więcej do roku 406 p.n.e. — w obrębie „siedmiu tygodni”, czyli 49 lat (Daniela 9:25). Potem przyszła kolej na 62 symboliczne tygodnie, trwające w sumie 434 lata. Po upływie tego okresu miał się pojawić od dawna zapowiadany Mesjasz. Kiedy policzymy 483 lata (49 plus 434) od roku 455 p.n.e., dojdziemy do roku 29 n.e. Co się wtedy wydarzyło? Ewangelista Łukasz informuje: „W piętnastym roku panowania Tyberiusza Cezara, gdy Poncjusz Piłat był namiestnikiem Judei, a Herod władcą okręgu Galilei, (...) dotarło na pustkowiu oznajmienie Boże do Jana, syna Zachariasza. Przyszedł więc do całej krainy nad Jordanem, głosząc chrzest jako symbol skruchy ku przebaczeniu grzechów”. W owym czasie „lud trwał w oczekiwaniu” na Mesjasza (Łukasza 3:1-3, 15).

22. Kiedy i jak Jezus stał się zapowiedzianym Mesjaszem?

²² Jan nie był obiecanym Mesjaszem. Niemniej na temat wydarzeń, których świadkiem był jesienią 29 roku n.e. podczas chrztu Jezusa z Nazaretu, powiedział: „Ujrzałem, jak duch zstępował z nieba niczym gołąb i na nim pozostał. I ja go nie znałem, ale właśnie ten, który mnie posłał, żebym chrzcił w wodzie, rzekł do mnie: ‚Nad kim zobaczysz ducha zstępującego i pozostającego na nim, ten chrzci w duchu świętym’. I ja to widziałem, i złożyłem świadectwo, że ten jest Synem Bożym” (Jana 1:32-34). W chwili chrztu Jezus stał się Pomazańcem — Mesjaszem, czyli Chrystusem. Wkrótce potem namaszczonego Jezusa spotkał uczeń Jana, Andrzej, który następnie oświadczył Szymonowi Piotrowi: „Znaleźliśmy Mesjasza” (Jana 1:41). Tak więc „Mesjasz Wódz” pojawił się dokładnie w wyznaczonym czasie — po upływie 69 tygodni!

WYDARZENIA OSTATNIEGO TYGODNIA

23. Dlaczego „Mesjasz Wódz” musiał ponieść śmierć i kiedy miało się to stać?

²³ Co się miało wydarzyć w siedemdziesiątym tygodniu? Jak wyjaśnił Gabriel, „siedemdziesiąt tygodni” wyznaczono na to, by „położyć kres występkowi i zgładzić grzech, i dokonać przebłagania za przewinienie, i wprowadzić prawość po czasy niezmierzone, i opatrzyć pieczęcią wizję oraz proroka, i namaścić Święte Świętych”. Aby tego dokonać, „Mesjasz Wódz” musiał ponieść śmierć. Kiedy? Gabriel oznajmił: „Po sześćdziesięciu dwóch tygodniach Mesjasz zostanie zgładzony i nie będzie miał nic dla siebie. (...) I utrzyma w mocy przymierze dla wielu przez jeden tydzień; a w połowie tygodnia sprawi, że ustanie ofiara i dar ofiarny” (Daniela 9:26a, 27a). Krytycznym momentem była więc „połowa tygodnia”, czyli środek ostatniego tygodnia lat.

24, 25. (a) Kiedy, zgodnie z proroctwem, Chrystus umarł i czemu położyła kres jego śmierć oraz zmartwychwstanie? (b) Co stało się możliwe dzięki śmierci Jezusa?

²⁴ Służba publiczna Jezusa Chrystusa zaczęła się w drugiej połowie 29 roku n.e., a trwała trzy i pół roku. Zgodnie z proroctwem na początku 33 roku Chrystus poniósł śmierć na palu męki, oddając swe człowiecze życie jako okup za ludzkość (Izajasza 53:8; Mateusza 20:28). Ofiary ze zwierząt i inne dary ofiarne nakazane w Prawie przestały być potrzebne, gdy zmartwychwstały Jezus przedstawił Bogu w niebie wartość ofiary ze swego ludzkiego życia. Chociaż żydowscy kapłani w dalszym ciągu składali ofiary, dopóki w roku 70 n.e. nie uległa zagładzie świątynia jerozolimska, jednak nie były one już godne przyjęcia przez Boga. Zastąpiła je lepsza ofiara, której nigdy nie trzeba będzie powtarzać. Apostoł Paweł napisał, iż Chrystus „złożył na zawsze jedną ofiarę za grzechy (...). Bo jednym darem ofiarnym na zawsze doprowadził do doskonałości tych, którzy są uświęcani” (Hebrajczyków 10:12, 14).

²⁵ Wprawdzie ludzkość w dalszym ciągu cierpi z powodu grzechu i śmierci, ale stracenie Jezusa i jego zmartwychwstanie do życia niebiańskiego istotnie stanowiło spełnienie proroczej zapowiedzi. ‛Położyło kres występkowi, zgładziło grzech, dokonało przebłagania za przewinienie i wprowadziło prawość’. Bóg usunął przymierze Prawa, które demaskowało i piętnowało Żydów jako grzeszników (Rzymian 5:12, 19, 20; Galatów 3:13, 19; Efezjan 2:15; Kolosan 2:13, 14). Od tej pory grzechy skruszonych winowajców mogły podlegać skreśleniu, a związane z nimi kary mogły być cofnięte. Dzięki przebłagalnej ofierze Mesjasza ludzie okazujący wiarę otrzymali sposobność pojednania się z Bogiem. Mogli wyczekiwać Bożego daru „życia wiecznego przez Chrystusa Jezusa” (Rzymian 3:21-26; 6:22, 23; 1 Jana 2:1, 2).

26. (a) Jakie przymierze było ‛utrzymywane w mocy przez jeden tydzień’, mimo iż przymierze Prawa zostało usunięte? (b) Co się wydarzyło po upływie siedemdziesiątego tygodnia?

²⁶ A zatem w 33 roku n.e. Jehowa poprzez śmierć Chrystusa usunął przymierze Prawa. Dlaczego w takim razie można było powiedzieć, że Mesjasz „utrzyma w mocy przymierze dla wielu przez jeden tydzień”? Otóż podtrzymał on przymierze Abrahamowe. Do końca siedemdziesiątego tygodnia Bóg udostępniał błogosławieństwa wspomnianego przymierza hebrajskiemu potomstwu Abrahama. Ale gdy w roku 36 n.e. „siedemdziesiąt tygodni” dobiegło końca, apostoł Piotr ogłosił dobrą nowinę pobożnemu Korneliuszowi z Italii, a także jego domownikom i innym poganom. Od tego dnia zaczęto oznajmiać dobrą nowinę ludziom z narodów (Dzieje 3:25, 26; 10:1-48; Galatów 3:8, 9, 14).

27. Jakie „Święte Świętych” zostało namaszczone i w jaki sposób?

²⁷ W proroctwie zapowiedziano również namaszczenie „Świętego Świętych”. Nie chodzi tu o namaszczenie Miejsca Najświętszego, czyli najskrytszego pomieszczenia w świątyni jerozolimskiej. Określenie „Święte Świętych” odnosi się tu do niebiańskiego sanktuarium Bożego. Właśnie tam Jezus przedstawił Ojcu wartość swej człowieczej ofiary. Chrzest Jezusa w 29 roku n.e. namaścił, inaczej mówiąc wyodrębnił, niebiańską, duchową rzeczywistość symbolizowaną przez Miejsce Najświętsze ziemskiego przybytku i późniejszej świątyni (Hebrajczyków 9:11, 12).

PROROCTWO POTWIERDZONE PRZEZ BOGA

28. Na co wskazywało ‛opatrzenie pieczęcią wizji oraz proroka’?

²⁸ Mesjańskie proroctwo wygłoszone przez anioła Gabriela wspominało też o ‛opatrzeniu pieczęcią wizji oraz proroka’. Oznacza to, że wszystko, co przepowiedziano w związku z Mesjaszem — wszystko, czego miał dokonać przez swą ofiarę, zmartwychwstanie i pojawienie się w niebie, a także inne wydarzenia z siedemdziesiątego tygodnia — będzie nosić pieczęć poparcia Bożego, gdyż się sprawdzi i okaże wiarogodne. Wizja zostanie opieczętowana, ograniczona wyłącznie do Mesjasza. Spełni się na nim i na dziele, które za jego pośrednictwem wykona Bóg. Tylko w powiązaniu z zapowiedzianym Mesjaszem można znaleźć właściwą interpretację wizji. Nic innego nie mogłoby odpieczętować jej znaczenia.

29. Jaki los miał spotkać odbudowaną Jerozolimę i dlaczego?

²⁹ Gabriel przepowiedział wcześniej, iż Jerozolima będzie odbudowana. Teraz zapowiada zburzenie odbudowanego miasta i jego świątyni: „Miasto zaś i miejsce święte zostaną obrócone w ruinę przez lud wodza, który nadciąga. A kres położy mu powódź. I aż do końca będzie wojna; tym, co postanowiono, są spustoszenia. (...) A na skrzydle rzeczy obrzydliwych znajdzie się ten, który sprowadza spustoszenie; i to, co postanowiono, będzie się aż do zagłady wylewać także na spustoszone” (Daniela 9:26b, 27b). Wprawdzie owo spustoszenie miało nastąpić po „siedemdziesięciu tygodniach”, było jednak bezpośrednim skutkiem wydarzeń rozgrywających się w końcowym „tygodniu”, kiedy to Żydzi odrzucili Chrystusa i wydali go na śmierć (Mateusza 23:37, 38).

30. Jak według doniesień historycznych spełniło się postanowienie Wielkiego Dyspozytora Czasu?

³⁰ Jak wynika z doniesień historycznych, w roku 66 n.e. legiony rzymskie pod dowództwem namiestnika Syrii, Cestiusza Gallusa, otoczyły Jerozolimę. Mimo oporu stawianego przez Żydów wojska rzymskie, niosące swe bałwochwalcze insygnia, czyli sztandary, wdarły się do miasta i od strony północnej zaczęły podkopywać mur świątyni. Stojąc tam, okazały się „obrzydliwością”, która mogła sprowadzić całkowite spustoszenie (Mateusza 24:15, 16). W roku 70 Rzymianie pod dowództwem Tytusa rzeczywiście nadciągnęli niczym „powódź” i spustoszyli miasto oraz świątynię. Nic ich nie powstrzymało, zostało to bowiem zarządzone — ‛postanowione’ — przez Boga. Wielki Dyspozytor Czasu i tym razem dotrzymał słowa!

[Ramka i ilustracja na stronie 197]

Kiedy się rozpoczęło panowanie Artakserksesa?

HISTORYCY nie są zgodni co do tego, kiedy zaczął panować perski król Artakserkses. Zdaniem niektórych wstąpił na tron w roku 465 p.n.e., ponieważ jego ojciec, Kserkses, objął władzę w roku 486, a zmarł w 21 roku swego panowania. Istnieją wszakże dowody na to, iż Artakserkses zasiadł na tronie w roku 475, a jego pierwszy rok panowania rozpoczął się w roku 474.

Z inskrypcji i rzeźb odkopanych w Persepolis, starożytnej stolicy Persji, wynika, że Kserkses przez pewien czas rządził wspólnie ze swym ojcem, Dariuszem I. Jeżeli okres ten trwał 10 lat, a po śmierci Dariusza w roku 486 Kserkses rządził samodzielnie przez 11 lat, to pierwszym rokiem panowania Artakserksesa byłby 474 rok p.n.e.

Drugi ciąg dowodów ma związek z ateńskim wodzem Temistoklesem, który rozgromił wojska Kserksesa w roku 480 p.n.e. Później naraził się na niełaskę Greków i został oskarżony o zdradę. Temistokles uciekł i szukał schronienia na dworze perskim, gdzie go życzliwie przyjęto. Jak podaje grecki historyk Tukidydes, zdarzyło się to wtedy, gdy Artakserkses „niedawno objął panowanie”. Dzięki informacjom innego greckiego historyka, Diodora Sycylijczyka, można ustalić, iż Temistokles zmarł w roku 471. Ponieważ przed uzyskaniem audiencji u króla Artakserksesa poprosił o rok nauki języka perskiego, musiał przybyć do Azji Mniejszej nie później niż w roku 473. Za tą datą przemawia też przetłumaczona przez Hieronima Kronika Euzebiusza. Skoro Artakserkses „niedawno objął panowanie”, gdy Temistokles przybył w roku 473 do Azji, to — jak twierdzi niemiecki uczony Ernst Hengstenberg w swym dziele Christologie des Alten Testaments — Artakserkses zaczął panować w roku 474 p.n.e. Podobnego zdania są inne autorytety. Hengstenberg dodaje: „Dwudziestym rokiem Artakserksesa jest rok 455 przed Chrystusem”.

[Ilustracja]

Popiersie Temistoklesa

[Diagram i ilustracje na stronach 188, 189]

[Patrz publikacja]

„SIEDEMDZIESIĄT TYGODNI”

455 p.n.e. ‛Słowo o odbudowie Jerozolimy’

[Całostronicowa ilustracja na stronie 193]