Czy o tym wiedziałeś?

Skąd starożytni Izraelici brali wodę podczas długiej pory suchej?

▪ W Izraelu od października do kwietnia trwa pora deszczowa. Suche koryta potoków czasami zamieniają się wtedy w rwące rzeki. Jednak latem nie pada całymi miesiącami, toteż większość tych sezonowych rzek całkowicie wysycha. Jak ludzie w czasach biblijnych zapewniali sobie stały dostęp do wody?

Wykuwali w górskich zboczach kanały, dzięki którym woda z zimowych deszczów trafiała do podziemnych zbiorników, czyli cystern. Deszczówka ściekała do cystern również z dachów domów, które w tym celu były lekko pochylone. Wiele rodzin mogło pić wodę z własnej cysterny (2 Królów 18:31; Jeremiasza 6:7).

Izraelici wykorzystywali również naturalne źródła. W górach woda deszczowa przesącza się do warstwy nieprzepuszczalnej, spływa po niej i wytryska gdzieś jako źródło. Ludzie często osiedlali się właśnie w pobliżu źródeł, co potwierdzają liczne nazwy miejscowości zaczynające się od „En”, czyli „źródło; zdrój” — chociażby En-Szemesz, En-Rogel czy En-Gedi (Jozuego 15:7, 62). Aby doprowadzić wodę źródlaną do Jerozolimy, wykuto kanał w litej skale (2 Królów 20:20).

Tam, gdzie nie było źródeł, mieszkańcy kopali studnie (po hebrajsku be’ér) umożliwiające czerpanie wody z dużych głębokości, jak na przykład w Beer-Szebie (Rodzaju 26:32, 33). Uczony André Chouraqui zauważył, że „zastosowane przez nich rozwiązania techniczne jeszcze dziś budzą podziw” (Życie codzienne ludzi Biblii, tłum. L. Kossobudzki).

Jak mógł wyglądać dom, w którym mieszkał Abraham?

▪ Abraham i jego żona mieszkali w bogatym chaldejskim mieście Ur. Ale na polecenie Boga opuścili swój dom i przenieśli się do namiotów (Rodzaju 11:31; 13:12). Zobaczmy, z jakich wygód zapewne musieli zrezygnować.

Ur, położone na terenie dzisiejszego Iraku, zostało odkryte podczas prac wykopaliskowych prowadzonych przez Leonarda Woolleya w latach 1922-1934. Wśród tamtejszych zabudowań odnaleziono 73 domy z cegły. Wiele z nich miało wewnętrzny brukowany dziedziniec, który otaczały różne pomieszczenia. Był on tak wyprofilowany, żeby ścieki mogły swobodnie odpływać do otworu umiejscowionego pośrodku. Na parterze znajdował się pokój gościnny (w większych domach z osobną toaletą), kuchnia z piecem oraz izby, w których spali niewolnicy. Właściciele mieszkali na piętrze. Dostawali się tam po schodach, które prowadziły na drewnianą galerię okalającą dziedziniec i umożliwiającą dostęp do pokojów.

„Dom (...) z brukowanym dziedzińcem i schludnie pobielonymi ścianami, wyposażony w instalację wodno-kanalizacyjną, (...) składający się co najmniej z kilkunastu pokojów, wskazuje na naprawdę wysoki poziom życia” — napisał Leonard Woolley. „A przecież domy te należały (...) do klasy średniej, sklepikarzy, drobnych kupców, skrybów i tym podobnych”.

[Ilustracja na stronie 19]

Cysterna w Masadzie, Izrael

[Prawa własności]

[Ilustracja na stronie 19]

Dom z czasów Abrahama

[Prawa własności]