‛Będzie to dla was stanowić pamiątkę’

 1, 2. Jaka rocznica powinna szczególnie interesować wszystkich chrześcijan i dlaczego?

GDY myślisz o rocznicach, jaka przychodzi ci do głowy w pierwszej kolejności? Osoba żyjąca w związku małżeńskim mogłaby powiedzieć: „Rocznica mojego ślubu”. Innym może się nasunąć data jakiegoś powszechnie świętowanego wydarzenia historycznego, na przykład uzyskania przez kraj niepodległości. Ale czy słyszałeś o pewnym święcie narodowym, które jest obchodzone od przeszło 3500 lat?

² Tym świętem jest Pascha. Upamiętniała ona wyzwolenie Izraelitów z niewoli w Egipcie. Powinna być ważna także dla ciebie. Dlaczego? Ponieważ dotyczy pewnych bardzo istotnych aspektów twojego życia. Mógłbyś jednak pomyśleć: „Ale przecież to Żydzi obchodzą Paschę, a ja nie jestem Żydem. Dlaczego miałbym się interesować tą rocznicą?”. Odpowiedź można znaleźć w następujących doniosłych słowach: „Chrystus, nasza ofiara paschalna, został ofiarowany” (1 Kor. 5:7). Aby pojąć tę prawdę, musimy dowiedzieć się czegoś więcej na temat żydowskiej Paschy i rozważyć to w świetle nakazu danego wszystkim chrześcijanom.

 3, 4. Jakie wydarzenia poprzedziły obchody pierwszej Paschy?

³ Pewną wiedzę na temat wydarzeń związanych z obchodami pierwszej Paschy ma na całym świecie setki milionów ludzi niebędących Żydami. Mogli oni przeczytać tę historię w biblijnej Księdze Wyjścia, usłyszeć ją od innych lub zobaczyć oparty na niej film.

⁴ Gdy Izraelici już od wielu lat byli niewolnikami w Egipcie, Jehowa posłał Mojżesza i jego brata Aarona do faraona, żeby ten uwolnił lud Boży. Ale wyniosły władca Egiptu nie chciał wypuścić Izraelitów, dlatego Bóg sprowadził na kraj serię niszczycielskich plag. W końcu zesłał dziesiątą plagę — uśmiercił egipskich pierworodnych — i to skłoniło faraona do wypuszczenia Izraelitów (Wyjścia 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5).

 5. Co mieli zrobić Izraelici przed odzyskaniem wolności? (Zobacz ilustrację tytułową).

⁵ Ale co mieli zrobić Izraelici przed odzyskaniem wolności? Działo się to w okolicach równonocy wiosennej w żydowskim miesiącu Abib (zwanym później Nisana) w 1513 roku p.n.e. Członkom swego ludu Bóg nakazał, żeby 10 Nisan zaczęli się przygotowywać do pewnych działań planowanych na 14 Nisan. Dzień ten rozpoczynał się po zachodzie słońca, ponieważ Izraelici liczyli wówczas dobę od zachodu do zachodu. 14 Nisan każda rodzina miała zarżnąć baranka (albo koziołka) i częścią jego krwi opryskać węgary oraz nadproże swych domów (Wyjścia 12:3-7, 22, 23). Miała też zjeść posiłek składający się z pieczonego baranka, przaśnego chleba i ziół. Bóg zapowiedział, że przez kraj przejdzie wtedy anioł i uśmierci egipskich pierworodnych, a zachowa posłusznych Izraelitów. Potem lud Boży odejdzie wolny (Wyjścia 12:8-13, 29-32).

 6. Dlaczego lud Boży w późniejszych czasach miał nadal obchodzić Paschę?

⁶ Izraelici właśnie w takich okolicznościach odzyskali wolność i mieli to w kolejnych latach rozpamiętywać. Bóg im nakazał: „Dzień ten będzie dla was stanowił pamiątkę i będziecie go obchodzić jako święto dla Jehowy przez wszystkie wasze pokolenia. Macie go obchodzić jako ustawę po czas niezmierzony”. Po Passze następowało siedmiodniowe święto. Chociaż więc sama Pascha przypadała na 14 Nisan, to nazwa ta mogła się też odnosić do całego ośmiodniowego okresu świątecznego (Wyjścia 12:14-17; Łuk. 22:1; Jana 18:28; 19:14). Pascha była jednym z wyznaczonych „dorocznych” świąt — Hebrajczycy mieli ją obchodzić rok w rok (2 Kron. 8:13, Edycja Świętego Pawła).

 7. Jaką uroczystość ustanowił Jezus podczas ostatniej ważnej Paschy?

⁷ Jako Żydzi, Jezus i apostołowie podlegali Prawu Mojżeszowemu i co roku obchodzili Paschę (Mat. 26:17-19). Gdy robili to po raz ostatni, Jezus ustanowił nową uroczystość — Wieczerzę Pańską — którą później co roku mieli obchodzić jego naśladowcy. Ale którego dnia mieli to robić?

 8. Jakie pytanie nasuwa się w związku z Paschą i Wieczerzą Pańską?

⁸ Jezus ustanowił Wieczerzę Pańską zaraz po ostatniej ważnej Passze, dlatego data nowej uroczystości powinna się pokrywać z datą poprzedniej. Może jednak zauważyłeś, że data żydowskiej Paschy podawana w niektórych współczesnych kalendarzach niekiedy odbiega o jeden lub więcej dni od daty naszych obchodów Pamiątki śmierci Chrystusa. Skąd ta różnica? Odpowiedź po części kryje się w Bożym nakazie danym Izraelitom. Gdy Mojżesz polecił, żeby ‛cały zbór zgromadzenia Izraela zarżnął baranka’, dokładnie też określił, o jakiej porze 14 Nisan należało to zrobić (odczytaj Wyjścia 12:5, 6).

 9. Kiedy według Wyjścia 12:6 miał zostać zabity baranek paschalny? (Zobacz też ramkę „W której części dnia?”).

⁹ W dziele The Pentateuch and Haftorahs (Pentateuch i haftary) wskazano, że według Księgi Wyjścia 12:6 baranka należało zarżnąć „między dwoma wieczorami”. W niektórych przekładach Biblii użyto właśnie tego wyrażenia. W innych oddano je takimi określeniami, jak: „wieczorem”, „o zmierzchu” lub „w okresie wieczornego zmierzchu”. W polskim przekładzie żydowskiego Tanachu rabin Izaak Cylkow przyznał: „Abenezra [Abraham ibn Ezra] rozumie tu, jak Karaici [karaimi] i Samarytanie czas zmierzchu od zachodu słońca do zapadnięcia nocy”. Tak więc baranek miał być zabity po zachodzie słońca, ale jeszcze przed nastaniem ciemności — na początku 14 Nisan.

10. Kiedy według niektórych zabijano baranka i jakie pytanie rodzi takie wyjaśnienie?

¹⁰ W późniejszych czasach niektórzy Żydzi zaczęli uważać, że zabicie wszystkich baranków przyprowadzanych do świątyni musiało trwać wiele godzin i że w związku z tym słowa z Księgi Wyjścia 12:6 odnoszą się do końcowej części 14 Nisan — od momentu, gdy słońce zaczyna skłaniać się ku zachodowi (po południu), do końca dnia (o zachodzie słońca). Ale gdyby takie zrozumienie było właściwe, to kiedy należało spożyć posiłek paschalny? Profesor Jonathan Klawans, znawca starożytnego judaizmu, zauważył: „Nowy dzień rozpoczyna się wraz z zachodem słońca, tak więc ofiarę składa się 14 dnia, ale początek Paschy i posiłek przypada na 15 dzień, chociaż w Księdze Wyjścia nie podano takiej sekwencji dat”. Napisał również: „Literatura rabiniczna (...) nawet nie twierdzi, że opisuje nam, jak obchodzono seder [wieczerzę paschalną] przed zburzeniem świątyni” w 70 roku n.e. (kursywa nasza).

11. (a) Co się działo z Jezusem w dniu Paschy 33 roku n.e.? (b) Dlaczego 15 Nisan 33 roku n.e. nazwano „wielkim” sabatem? (Zobacz przypis).

¹¹ Nasuwa się zatem pytanie: „Jak wyglądała Pascha w 33 roku n.e.?”. Otóż 13 Nisan, gdy zbliżał się dzień, ‛w którym miała być złożona ofiara paschalna’, Chrystus polecił Piotrowi i Janowi: „Idźcie i przygotujcie nam do zjedzenia posiłek paschalny” (Łuk. 22:7, 8). „W końcu (...) nadeszła godzina” na wieczerzę paschalną 14 Nisan po zachodzie słońca. Był to czwartkowy wieczór. Jezus spożył posiłek z apostołami, a później ustanowił Wieczerzę Pańską (Łuk. 22:14, 15). Tej nocy został aresztowany i postawiony przed sądem. Około południa 14 Nisan zawisł na palu i tego samego popołudnia zmarł (Jana 19:14). A zatem „Chrystus, nasza ofiara paschalna, został ofiarowany” tego samego dnia, w którym zabijano baranka paschalnego (1 Kor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2). Pod koniec dnia według żydowskiej rachuby czasu Jezusa pochowano — wszystko przed rozpoczęciem się 15 Nisan (Kapł. 23:5-7; Łuk. 23:54)b.

12, 13. Jak izraelskie dzieci angażowano w obchody Paschy?

¹² Powróćmy do wydarzeń w Egipcie. Mojżesz polecił, by lud Boży również w przyszłości obchodził Paschę; miało to być przepisem „po czas niezmierzony”. W czasie tego corocznego święta dzieci pytały rodziców o jego znaczenie (odczytaj Wyjścia 12:24-27; Powt. Pr. 6:20-23). Pascha stanowiła więc „pamiątkę” nawet dla najmłodszych (Wyjścia 12:14).

¹³ W miarę jak dorastały kolejne pokolenia, ojcowie przekazywali synom ważne lekcje na temat tamtych wydarzeń. Uczyli ich między innymi, że Jehowa potrafi ochronić swych czcicieli i że nie jest jakimś tajemniczym, abstrakcyjnym bóstwem, lecz prawdziwym, żywym Bogiem, który interesuje się swoim ludem i podejmuje działania na jego rzecz. Dowiódł tego, „gdy zesłał plagę na Egipcjan”, a izraelskich pierworodnych zachował przy życiu.

14. Co chrześcijańscy rodzice mogą uzmysławiać dzieciom, posługując się biblijną relacją o Passze?

¹⁴ Chrześcijańscy rodzice nie wyjaśniają co roku synom i córkom znaczenia Paschy. Zastanów się jednak, czy uczysz dzieci tej samej ważnej prawdy — że Bóg chroni swój lud? Czy wpajasz im głębokie przekonanie, które też sam żywisz, że Jehowa wciąż jest prawdziwym Obrońcą swych sług? (Ps. 27:11; Izaj. 12:2). Czy robisz to w formie suchych kazań, czy raczej miłych i ciekawych rozmów? Dokładaj starań, by uwzględniać takie pouczenia i przez to przyczyniać się do duchowego wzrostu rodziny.

15, 16. Czego na temat Jehowy uczymy się z relacji o Passze i innych fragmentów Księgi Wyjścia?

¹⁵ Z biblijnej relacji o Passze uczymy się nie tylko tego, że Jehowa potrafi chronić swój lud. On go również wyzwolił, ‛wyprowadzając z Egiptu’. Pomyśl, z czym się to wiązało. Izraelici byli prowadzeni przez słup obłoku i słup ognia. Przeszli po dnie Morza Czerwonego, którego wody piętrzyły się po obu ich stronach. Gdy już bezpiecznie się przeprawili, ujrzeli, jak wody pochłaniają armię egipską. Wdzięczność za ocalenie wyrazili w pieśni: „Zaśpiewam Jehowie (...). Konia i jego jeźdźca wrzucił do morza. Moją siłą i moją potęgą jest Jah, gdyż on jest mi wybawieniem” (Wyjścia 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Ps. 136:11-15).

¹⁶ Jeżeli masz dzieci, to czy pomagasz im ufać Jehowie jako Wyzwolicielowi? Czy takie zaufanie widzą one u ciebie — w twoich rozmowach i decyzjach? Warto, byście wydarzenia opisane w Księdze Wyjścia, rozdziałach 12-15, omówili podczas rodzinnego wielbienia i podkreślili, jak Jehowa ocalił Izraelitów. Innym razem moglibyście rozwinąć tę myśl, rozważając fragmenty z Dziejów Apostolskich 7:30-36 lub Księgi Daniela 3:16-18, 26-28. Zarówno młodsi, jak i starsi powinni być przekonani o tym, że Jehowa nie przestał być Wyzwolicielem. Ocalił swych sług w przeszłości i na pewno ocali nas w przyszłości (odczytaj 1 Tesaloniczan 1:9, 10).

17, 18. Co powinno nam przychodzić na myśl, gdy zastanawiamy się nad sposobem użycia krwi podczas pierwszej Paschy?

¹⁷ Prawdziwi chrześcijanie nie świętują żydowskiej Paschy. Nakazano to w Prawie Mojżeszowym, a my mu nie podlegamy (Rzym. 10:4; Kol. 2:13-16). Naszemu sercu bliskie jest natomiast inne wydarzenie — śmierć Syna Bożego. Jednak pewne elementy obchodów Paschy ustanowionej w Egipcie nadal mają dla nas znaczenie.

¹⁸ Krew baranka, którą opryskano węgary i nadproże domu, była środkiem umożliwiającym przeżycie. Obecnie nie składamy Bogu ofiar ze zwierząt — ani z okazji Paschy, ani kiedykolwiek indziej. Ale istnieje lepsza ofiara, która daje możliwość bezkresnego życia. Apostoł Paweł wspomniał o „zborze pierworodnych, którzy są zapisani w niebiosach”. Środkiem umożliwiającym tym pomazańcom zachowanie życia jest „krew pokropienia”, czyli krew Jezusa (Hebr. 12:23, 24). Od tej samej krwi ocalenie uzależniają chrześcijanie mający nadzieję żyć wiecznie na ziemi. Powinni regularnie przypominać sobie o zapewnieniu: „Przez niego dostępujemy uwolnienia na podstawie okupu dzięki jego krwi, owszem, przebaczenia naszych wykroczeń, stosownie do bogactwa jego niezasłużonej życzliwości” (Efez. 1:7).

19. Jak potraktowanie tego, który stał się ofiarą paschalną, umacnia nasze zaufanie do proroctw?

¹⁹ Izraelitom nie wolno było złamać żadnej kości barankowi przeznaczonemu na posiłek paschalny (Wyjścia 12:46; Liczb 9:11, 12). A jak to było w wypadku „Baranka Bożego”, który przyszedł dostarczyć okup? (Jana 1:29). Został on zawieszony na palu pomiędzy dwoma przestępcami. Żydzi poprosili Piłata, by skazańcom połamano kości. Przyśpieszyłoby to ich śmierć, wskutek czego nie pozostawaliby na palach aż do podwójnego sabatu 15 Nisan. Żołnierze połamali nogi dwom złoczyńcom, „ale przyszedłszy do Jezusa i ujrzawszy, że już jest martwy, nie połamali mu nóg” (Jana 19:31-34). Odpowiadało to sposobowi potraktowania baranka paschalnego, a zatem w tym sensie ów baranek był „cieniem” wydarzeń z 14 Nisan 33 roku (Hebr. 10:1). Ponadto stanowiły one spełnienie słów z Psalmu 34:20, co powinno umocnić nasze zaufanie do proroctw.

20. Co istotnego odróżnia Paschę od Wieczerzy Pańskiej?

²⁰ Między Paschą a Wieczerzą Pańską są jednak pewne różnice. Wskazują one, że Pascha, którą mieli świętować Żydzi, nie stanowiła zapowiedzi tego, co Chrystus nakazał czynić swoim naśladowcom dla upamiętnienia jego śmierci. W Egipcie Izraelici spożywali mięso baranka, ale nie jego krew. Różni się to od wskazówki, jaką podał uczniom Jezus. Tym, którzy mieli panować „w królestwie Bożym”, powiedział, że muszą spożywać zarówno chleb, jak i wino, będące symbolami jego ciała i jego krwi. Dokładniej omówimy to w następnym artykule (Marka 14:22-25).

21. Dlaczego warto być obeznanym z tematem Paschy?

²¹ Bez wątpienia Pascha była wydarzeniem mającym szczególne znaczenie dla stosunków Boga z Izraelem. Jest też źródłem pouczających lekcji dla każdego z nas. Chociaż więc miała ‛stanowić pamiątkę’ dla Żydów, a nie chrześcijan, to jako naśladowcy Chrystusa powinniśmy mieć o niej pewną wiedzę. Powinniśmy też brać sobie do serca naukę płynącą z tej historii, wchodzącej w skład ‛całego Pisma, które jest natchnione przez Boga’ (2 Tym. 3:16).