Jak zbierać materiały

KRÓL SALOMON „przemyśliwał i starannie badał, by zestawić wiele przysłów”. Dlaczego? Ponieważ chciał spisać „właściwe słowa prawdy” (Kazn. 12:9, 10). Łukasz, pragnąc w logicznym porządku zrelacjonować wydarzenia z życia Chrystusa, ‛od samego początku wszystko dokładnie prześledził’ (Łuk. 1:3). Obaj ci słudzy Boży gromadzili potrzebne im materiały.

Na czym polega takie zbieranie materiałów? Na skrupulatnym wyszukiwaniu informacji dotyczących jakiegoś zagadnienia. Wiąże się to z czytaniem, a pod niejednym względem przypomina studiowanie. Niekiedy warto także porozmawiać z innymi.

W jakich sytuacjach zachodzi konieczność szukania informacji? Oto kilka przykładów: Podczas studium osobistego lub czytania Biblii nasunęły ci się pytania, które uznałeś za ważne. Ktoś napotkany w służbie polowej poruszył jakąś kwestię i chciałbyś ją bliżej zbadać, by dać mu odpowiedź. Albo też poproszono cię o wygłoszenie przemówienia.

Zajmijmy się tą ostatnią sprawą. Wyznaczony materiał może mieć charakter dość ogólny. Jak go dostosować do miejscowych potrzeb? Wzbogać go o dodatkowe informacje. Jeżeli powołasz się na jakieś dane liczbowe lub użyjesz przykładu dostosowanego do tematu i słuchaczy, myśl, która wyglądała na oczywistą, może nie tylko ich zaciekawić, ale też zachęcić do działania. Opublikowany materiał, do którego cię skierowano, najprawdopodobniej jest przeznaczony dla czytelników z całego świata, a ty musisz uwypuklić poszczególne punkty, zilustrować je przykładami oraz odnieść do zboru bądź konkretnej osoby. Jak to zrobić?

Zanim zaczniesz zbierać materiały, pomyśl o swych słuchaczach. Co już wiedzą, a czego jeszcze muszą się dowiedzieć? Następnie sprecyzuj swój cel. Czy zamierzasz im coś wyjaśnić, o czymś ich przekonać, obalić jakiś pogląd czy też pobudzić ich do działania? Wyjaśnianie wiąże się z dostarczeniem dodatkowych informacji, dzięki którym dane zagadnienie stanie się zrozumiałe. Niewykluczone, że podstawowe fakty są jasne, ale może musisz szerzej wytłumaczyć, kiedy lub jak robić to, o czym mówisz. Przekonywanie polega na podaniu argumentów uzasadniających, dlaczego dana sprawa wygląda tak, a nie inaczej. Obalanie poglądów wymaga dokładnej znajomości wszystkich za i przeciw oraz starannej analizy wykorzystanych dowodów. Rzecz jasna nie szukamy jedynie mocnych argumentów, ale też metod, jak je przedstawić w sposób życzliwy. Gdy chcesz pobudzić słuchaczy do działania, musisz przemówić im do serca — zachęcić ich oraz rozbudzić w nich pragnienie zastosowania w praktyce udzielanych rad. Może ci w tym pomóc podanie przykładów osób, które mimo przeciwności wprowadziły w czyn omawiane wskazówki.

Czy możesz już zaczynać? Niezupełnie. Zastanów się, jak dużo materiału potrzebujesz. Istotną rolę odgrywa czas. Ile go będziesz miał na przedstawienie tych wiadomości? Pięć minut? Czterdzieści pięć? Czy jest to z góry ustalone, jak na zebraniu zborowym, czy też masz więcej swobody, jak na studium biblijnym bądź wizycie pasterskiej?

I wreszcie, jakimi pomocami do wyszukiwania informacji dysponujesz? Czy oprócz publikacji w domu możesz skorzystać z biblioteczki w Sali Królestwa albo zajrzeć do zbiorów któregoś z długoletnich sług Jehowy? Czy w pobliżu znajduje się biblioteka publiczna, w której w razie potrzeby mógłbyś sięgnąć do jakichś źródeł?

Jeżeli szukasz materiałów na temat znaczenia jakiegoś wersetu, zacznij od samej Biblii.

Analizuj kontekst. Zastanawiaj się: „Do kogo została skierowana dana wypowiedź? Co sąsiednie wersety mówią o okolicznościach, które doprowadziły do spisania tych słów, albo o nastawieniu wspomnianych tam ludzi?” Takie szczegóły pomogą ci zrozumieć znaczenie omawianego wersetu i mogą ożywić twoje wystąpienie.

Na przykład List do Hebrajczyków 4:12 często cytuje się na dowód, że Słowo Boże ma moc oddziaływania na serca i życie ludzi. Kontekst pozwala nam lepiej zrozumieć, jak to się dzieje. Wspomina on o wydarzeniach, które rozegrały się podczas 40-letniej wędrówki Izraelitów po pustkowiu, gdy zmierzali do ziemi przyobiecanej Abrahamowi przez Jehowę (Hebr. 3:7 do 4:13). Pamiętając o swym przymierzu z Abrahamem, Jehowa obiecał wprowadzić ich do miejsca odpoczynku. To „słowo Boże” nie straciło swej mocy; było żywe i bliskie spełnienia. Izraelici mieli wszelkie podstawy, by w nie wierzyć. Jednak mimo iż Jehowa prowadził ich z Egiptu pod górę Synaj, a potem ku Ziemi Obiecanej, wielokrotnie okazywali brak wiary. Ich reakcja na sposób, w jaki Bóg urzeczywistniał swe słowo, zdradzała, co się kryło w ich sercach. Podobnie dzisiaj obietnice Boga, czyli Jego słowo, ujawniają stan ludzkich serc.

Sprawdzaj odsyłacze. Niektóre przekłady Biblii zawierają odsyłacze. Czy twój też? Jeśli tak, mogą ci się przydać. Rozważmy werset z Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata. W Liście 1 Piotra 3:6 wskazano, że Sara jest wzorem dla chrześcijańskich żon. Słowa te nabierają głębszego znaczenia, gdy sięgniemy do podanej w odsyłaczu Księgi Rodzaju 18:12, gdzie czytamy, iż Sara nawet „w sobie” (czyli w duchu) nazywała Abrahama panem. Jej uległość płynęła więc z serca. Dzięki odsyłaczom możesz nie tylko poznać takie szczegóły, ale też odnaleźć wersety ukazujące spełnienie się proroctw biblijnych lub podające odpowiedniki pierwowzorów z przymierza Prawa. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie odsyłacze skierują cię do tego typu wyjaśnień. Mogą po prostu zwracać uwagę na pokrewne myśli bądź informacje biograficzne i geograficzne.

Korzystaj z konkordancji biblijnych. Konkordancja biblijna to alfabetyczny spis słów występujących w Biblii. Może ci pomóc odnaleźć wersety związane z interesującym cię zagadnieniem. Gdy je przeanalizujesz, poznasz nowe przydatne szczegóły. Przekonasz się także, że Słowo Boże rzeczywiście zawiera „wzór” prawdy (2 Tym. 1:13). W Przekładzie Nowego Świata znajduje się „Skorowidz” — spis kluczowych słów użytych w Piśmie Świętym. Pomocne mogą się też okazać dostępne w języku polskim konkordancje do Biblii Tysiąclecia i Biblii warszawskiej.

W ramce na stronie 33 wymieniono jeszcze inne pomoce do wyszukiwania informacji, udostępnione przez „niewolnika wiernego i roztropnego” (Mat. 24:45-47). Na ogół zawierają spis treści, a w wielu na końcu zamieszczono skorowidz ułatwiający odnalezienie konkretnych wiadomości. Skorowidz tematyczny ukazuje się również każdego roku w ostatnim wydaniu Strażnicy i Przebudźcie się!

Jeżeli będziesz zorientowany w tematyce tych publikacji, szybciej zbierzesz potrzebne materiały. Powiedzmy, że chcesz się czegoś dowiedzieć o jakimś proroctwie, jakiejś nauce, chrześcijańskim postępowaniu lub praktycznym zastosowaniu zasad biblijnych. Najprawdopodobniej znajdziesz to w Strażnicy. Natomiast Przebudźcie się! porusza sprawy związane z bieżącymi wydarzeniami, ze współczesnymi problemami oraz religią i nauką. Opowiada też o mieszkańcach różnych krajów. W książce Największy ze wszystkich ludzi przedstawiono w porządku chronologicznym wydarzenia opisane w Ewangeliach. Publikacje Wspaniały finał Objawienia bliski!, Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! oraz dwa tomy książki Proroctwo Izajasza światłem dla całej ludzkości omawiają całe księgi biblijne werset po wersecie. W podręczniku Prowadzenie rozmów na podstawie Pism zamieszczono zadowalające odpowiedzi na setki pytań biblijnych najczęściej zadawanych podczas służby polowej. Jeżeli chcesz lepiej zrozumieć inne religie, ich nauki oraz pochodzenie, zajrzyj do książki Człowiek poszukuje Boga. Szczegółowa relacja z nowożytnych dziejów Świadków Jehowy znajduje się w publikacji Świadkowie Jehowy — głosiciele Królestwa Bożego, a sprawozdanie z najnowszych osiągnięć w ogólnoświatowym dziele głoszenia dobrej nowiny — w najświeższym Roczniku Świadków Jehowy. Z kolei Wnikliwe poznawanie Pism to zarówno encyklopedia biblijna, jak i atlas. Stanowi nieocenione źródło informacji o ludziach, miejscach, rzeczach, językach i wydarzeniach wymienionych w Biblii.

„Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica”. Pozycja ta, wydawana w przeszło 20 językach, odeśle cię do informacji w wielu różnych publikacjach. Jest podzielona na skorowidz przedmiotowy i wersetowy. W pierwszym możesz znaleźć hasła dotyczące zagadnienia, które pragniesz zbadać, a w drugim możesz na liście wersetów odszukać te, które chciałbyś lepiej zrozumieć. Pod każdym takim hasłem i przy każdym wersecie podano spis odsyłaczy do informacji na ich temat, opublikowanych w twoim języku w latach objętych Skorowidzem. Korzystaj z wykazu skrótów publikacji, zamieszczonego na początku Skorowidza. (Dzięki temu na przykład zorientujesz się, że zapis „w99 1.3 15” odnosi się do Strażnicy z 1 marca 1999 roku, strony 15). Jeżeli swym przemówieniem pragniesz zachęcić zbór do działania, przydatne informacje znajdziesz pod takimi hasłami głównymi, jak „Przeżycia ze służby polowej” oraz „Życiorysy Świadków Jehowy”.

Ponieważ zbieranie materiałów to zajęcie niezwykle wciągające, staraj się nie zbaczać z obranego kursu. Skup się tylko na tych informacjach, których potrzebujesz do przygotowywanego wystąpienia. Jeśli Skorowidz odsyła cię do jakiegoś źródła, otwórz je na podanych stronach, a następnie popatrz na śródtytuły i pierwsze zdania akapitów, by odnaleźć materiał odpowiadający twym potrzebom. Gdy szukasz objaśnienia jakiegoś wersetu biblijnego, najpierw znajdź go na stronie, do której cię skierowano, a potem przyjrzyj się sąsiednim zdaniom.

„Biblioteka Strażnicy” na CD-ROM-ie. Jeżeli masz dostęp do komputera, możesz korzystać z ogromnej liczby naszych wydawnictw na CD-ROM-ie. Łatwy w obsłudze program pozwala odszukać słowo, kombinację słów albo werset biblijny we wszystkich publikacjach znajdujących się na tej płycie. Nawet jeśli pomoc ta nie jest dostępna w twoim języku, mógłbyś z niej korzystać w jakimś znanym ci języku międzynarodowym.

W drugim natchnionym liście do Tymoteusza Paweł poprosił tego młodzieńca o dostarczenie mu do Rzymu „zwojów, zwłaszcza pergaminów” (2 Tym. 4:13). Widać, że cenił te pisma i je przechowywał. Możesz robić tak samo. Czy zachowujesz osobiste egzemplarze Strażnicy, Przebudźcie się! i Naszej Służby Królestwa po omówieniu ich na zebraniach zborowych? Jeżeli tak, to podczas wyszukiwania informacji będziesz mógł zrobić z nich użytek, podobnie jak z innych posiadanych publikacji chrześcijańskich. Większość zborów dba o to, by zestaw publikacji teokratycznych znajdował się w biblioteczce w Sali Królestwa, gdzie na miejscu może z nich korzystać cały zbór.

Zwracaj baczną uwagę na interesujące wiadomości, które mógłbyś wykorzystać podczas przemawiania i nauczania. Jeżeli natkniesz się w gazecie lub czasopiśmie na jakąś informację, przykład czy dane statystyczne, przydatne w służbie, wytnij albo skopiuj odpowiedni fragment. Dołącz datę, tytuł publikacji i ewentualnie nazwisko autora bądź wydawcy. Na zebraniach zborowych notuj argumenty i przykłady, które mogą być pomocne w wyjaśnianiu prawdy drugim. Czy przyszedł ci kiedyś do głowy dobry przykład, ale nie miałeś sposobności od razu się nim posłużyć? Zapisz go sobie i przechowuj w swoim archiwum. Jeżeli bierzesz udział w zajęciach teokratycznej szkoły służby kaznodziejskiej, to przygotowujesz zadania ćwiczebne. Nie wyrzucaj swoich notatek. Zgromadzony przy takich okazjach materiał może ci się jeszcze przydać.

Ludzie stanowią bogate źródło informacji. Kiedy Łukasz opracowywał swą Ewangelię, najwyraźniej sporo wiadomości uzyskał od naocznych świadków wydarzeń, które chciał opisać (Łuk. 1:1-4). Może ktoś ze współwyznawców mógłby rzucić trochę światła na interesującą cię kwestię. Według Listu do Efezjan 4:8, 11-16 Chrystus posługuje się „darami w ludziach”, by pomóc nam wzrastać w „dokładnym poznaniu Syna Bożego”. W wyniku dyskusji z doświadczonymi sługami Bożymi mogą ci się nasunąć ciekawe pomysły. Poza tym dzięki rozmowom przekonasz się, co myślą inni, a to pozwoli ci przygotować naprawdę praktyczny materiał.

Gdy zbierze się pszenicę, trzeba ziarno oddzielić od plew. Podobnie jest ze zgromadzonymi materiałami. Zanim zrobisz z nich użytek, musisz oddzielić wartościowe od niepotrzebnych.

Jeżeli zamierzasz wykorzystać jakąś informację w przemówieniu, zastanów się: „Czy rzeczywiście wniesie ona coś cennego do tematu? A może — choć jest ciekawa — odwróci od niego uwagę?” Gdybyś chciał wspomnieć o bieżących wydarzeniach albo jakichś faktach z dziedziny nauki i medycyny, w których ciągle się coś zmienia, upewnij się, czy twoje dane nie są już przestarzałe. Pamiętaj, iż nieaktualne mogą też być niektóre myśli poruszone w naszych dawniejszych publikacjach, dlatego sprawdź, co na ten temat napisano ostatnio.

Szczególną ostrożność trzeba zachować przy korzystaniu ze źródeł świeckich. Nigdy nie zapominaj, że Słowo Boże jest prawdą (Jana 17:17). Jezus odgrywa kluczową rolę w realizacji zamierzenia Bożego. Dlatego w Liście do Kolosan 2:3 czytamy: „W nim są starannie skryte wszelkie skarby mądrości i poznania”. Uwzględniaj to przy ocenie wyników swych poszukiwań. W związku ze świeckimi materiałami zadaj sobie takie pytania: „Czy nie są to informacje przesadzone, krótkowzroczne albo zwykłe spekulacje? Czy nie napisano ich z samolubnych pobudek lub w celach komercyjnych? Czy nie przeczą temu, co podają inne wiarygodne źródła? A przede wszystkim — czy pozostają w zgodzie z prawdą biblijną?”

Księga Przysłów 2:1-5 zachęca nas do szukania wiedzy, zrozumienia i rozeznania „jak srebra” i „ukrytych skarbów”. Oznacza to ciężką pracę, ale przynosi wspaniałą nagrodę. Zbieranie materiałów wiąże się z wysiłkiem, lecz pomoże ci poznać pogląd Boga w danej sprawie, skorygować błędne zapatrywania i mocno uchwycić się prawdy. Wzbogaci też i ożywi twoje przemówienia lub pokazy, dzięki czemu z radością będziesz je przedstawiać, a inni będą ich z przyjemnością słuchać.