Czy Prawo Boże nadane Izraelowi było sprawiedliwe?

JAKIŚ czas temu w pewnym kraju zachodnim sąd karny na podstawie błędnych przesłanek skazał na śmierć dwóch mężczyzn, których oskarżono o morderstwo. Gdy pomyłka wyszła na jaw, prawnicy włożyli wiele wysiłku, żeby uwolnić jednego ze skazanych. Ale nawet najlepsi adwokaci nie byli w stanie pomóc drugiemu — było już po egzekucji.

Ponieważ do takich wypaczeń może dojść w każdym systemie prawnym, Biblia nawołuje: „O sprawiedliwość — o sprawiedliwość masz zabiegać” (Powtórzonego Prawa 16:20). Tam, gdzie sędziowie dają posłuch powyższemu napomnieniu, obywatele odnoszą pożytek. Według Prawa Bożego system sądowniczy w starożytnym Izraelu miał być oparty na bezstronności i uczciwości. Spróbujmy wejrzeć w przepisy tego Prawa, żeby się przekonać, czy rzeczywiście „wszystkie jego [Boże] drogi są sprawiedliwością” (Powtórzonego Prawa 32:4).

O potrzeby ludzi mogą zadbać sędziowie, którzy są kompetentni, a przy tym uczciwi, nieskorumpowani. Prawo nadane Izraelowi podkreślało wielką wartość takich sędziów. Już w początkach wędrówki po pustkowiu Mojżeszowi poradzono, żeby wyszukał „mężów zdolnych, bojących się Boga, mężów godnych zaufania, nienawidzących niesprawiedliwego zysku”, którzy sądziliby lud (Wyjścia 18:21, 22). Czterdzieści lat później Mojżesz przypomniał, że do sprawowania takich funkcji potrzeba „mężów mądrych i roztropnych oraz doświadczonych” (Powtórzonego Prawa 1:13-17).

Po stuleciach król Judy Jehoszafata zobligował sędziów: „Patrzcie, co czynicie, gdyż nie dla człowieka sądzicie, lecz dla Jehowy; i on jest z wami w sprawie sądzenia. Niech więc ogarnie was strach przed Jehową. Bądźcie uważni i działajcie, bo u Jehowy, naszego Boga, nie ma nieprawości ani stronniczości, ani brania łapówki” (2 Kronik 19:6, 7). W ten sposób król przypomniał urzędnikom, że gdyby ich decyzje były podyktowane uprzedzeniami lub chciwością, Bóg pociągnie ich do odpowiedzialności za wszelkie wynikłe z tego krzywdy.

Gdy izraelscy sędziowie przestrzegali tych wzniosłych mierników, naród mógł czuć się chroniony i bezpieczny. Prawo Boże zawierało również zasady pomocne w podejmowaniu właściwych decyzji, nawet w najtrudniejszych sprawach. Rozważmy niektóre z nich.

Chociaż wybierani sędziowie byli ludźmi zdolnymi i mądrymi, nie mieli polegać na własnych umiejętnościach czy pomysłowości. Bóg Jehowa podał zasady i wskazówki, dzięki którym mogli wydawać słuszne wyroki. Oto kilka takich wytycznych:

Przeprowadź dokładne dochodzenie. Bóg za pośrednictwem Mojżesza poinstruował izraelskich sędziów: „Kiedy wysłuchujecie sprawy między swymi braćmi, macie rozsądzać w prawości” (Powtórzonego Prawa 1:16). Sędziowie mogą sprawiedliwie rozstrzygnąć daną sprawę jedynie po zapoznaniu się ze wszystkimi faktami. Dlatego Bóg polecił: „Będziesz szukał i dociekał, i dokładnie wypytywał”. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji sędziowie musieli się upewnić, że zarzut „się potwierdzi jako prawda” (Powtórzonego Prawa 13:14; 17:4).

Wysłuchaj relacji świadków. Podczas dochodzenia kluczowe znaczenie miały zeznania świadków. Prawo Boże regulowało tę kwestię następująco: „Nie może jeden świadek wystąpić przeciwko człowiekowi w związku z jakimś przewinieniem lub jakimś grzechem, w wypadku jakiegoś grzechu, który ten popełnił. Sprawa ta ma zostać potwierdzona ustami dwóch świadków lub ustami trzech świadków” (Powtórzonego Prawa 19:15). To samo Prawo nakazywało zeznającym: „Nie podawaj nieprawdziwej wiadomości. Nie współpracuj z niegodziwcem, stając się świadkiem, który knuje zło” (Wyjścia 23:1).

Od składających zeznania domagaj się całej prawdy. Kara przewidziana za złożenie fałszywych zeznań działała trzeźwiąco: „Sędziowie dokładnie zbadają i jeśli świadek jest świadkiem fałszywym i podniósł fałszywy zarzut przeciw swemu bratu, to uczynicie mu tak, jak on knuł, by uczynić swemu bratu, i usuniesz spośród siebie zło” (Powtórzonego Prawa 19:18, 19). Gdyby ktoś kłamał przed sądem, chcąc przywłaszczyć sobie czyjeś dziedzictwo, to musiał się liczyć z karą grzywny stanowiącą równowartość tego, co zamierzał zagarnąć. A gdyby kłamliwie zeznawał przeciw osobie niewinnej, żeby poniosła śmierć, to sam miał zapłacić życiem. Powyższe przestrogi stanowiły silny bodziec do mówienia prawdy.

Sądź bezstronnie. Kiedy tylko sędziowie zgromadzili niezbędne dowody, obradowali nad wyrokiem. Na tym etapie postępowania niezwykle ważne było uwzględnianie pewnego zapisu zawartego w Prawie: „Nie wolno ci maluczkiego traktować stronniczo i nie wolno ci faworyzować kogoś wielkiego. Sprawiedliwie winieneś osądzać swego towarzysza” (Kapłańska 19:15). W każdym procesie sędziowie, podejmując decyzje, mieli brać pod uwagę fakty, a nie sugerować się powierzchownością czy statusem społecznym osób zaangażowanych w sprawę.

Omówione zasady — już przed wiekami jasno sformułowane w Prawie Mojżeszowym — wciąż mają praktyczną wartość w dzisiejszym sądownictwie. Gdy się ich przestrzega, można uniknąć wypaczeń i pomyłek sądowych.

Mojżesz skierował do Izraelitów pytanie: „Któryż wielki naród ma takie prawe przepisy i sądownicze rozstrzygnięcia, jak całe to prawo, które dzisiaj kładę przed wami?” (Powtórzonego Prawa 4:8). Doprawdy żaden inny naród nie cieszył się takimi dobrodziejstwami. Pod rządami króla Salomona, który w młodości zabiegał o przestrzeganie przepisów Jehowy, ludzie „mieszkali bezpiecznie” i zaznawali pokoju oraz dobrobytu — „jedli i pili, i się radowali” (1 Królów 4:20, 25).

To przykre, ale Izraelici z czasem odwrócili się od Boga. Za pośrednictwem proroka Jeremiasza oznajmił On: „Oto odrzucili słowo Jehowy, jaką więc mają mądrość?” (Jeremiasza 8:9). W następstwie tego Jerozolima stała się „miastem winnym krwi” i pełnym „obrzydliwości”. Ostatecznie ją zburzono i pozostawała spustoszona przez 70 lat (Ezechiela 22:2; Jeremiasza 25:11).

Prorok Izajasz żył w burzliwym okresie dziejów Izraela. Rozmyślając o przeszłości, wyraził podziw dla Boga Jehowy i Jego Prawa: „Gdy od ciebie nadejdą sądy dla ziemi, prawości nauczą się mieszkańcy żyznej krainy” (Izajasza 26:9).

Ku swej radości właśnie ten prorok został natchniony przez Boga, żeby zapowiedzieć rządy mesjańskiego Króla, Jezusa Chrystusa: „Nie będzie osądzał jedynie na podstawie tego, co się ukazuje jego oczom, ani upominał po prostu na podstawie tego, co słyszą jego uszy. I w prawości osądzi maluczkich, a w prostolinijności udzieli upomnienia na rzecz potulnych na ziemi” (Izajasza 11:3, 4). Przed wszystkimi, którzy podporządkowują się rządom tego mesjańskiego Władcy Królestwa Bożego, otwierają się wspaniałe perspektywy! (Mateusza 6:10).