ŚWIĘTO PRZAŚNIKÓW

Święto, które rozpoczynało się 15 Nisan, nazajutrz po Passze, i trwało siedem dni — do 21 Nisan (zob. PASCHA). Jego nazwa pochodzi od przaśników (hebr. maccòt), jedynego chleba, jaki wolno było jeść w tym okresie. Przaśny chleb wyrabia się z mąki i wody, bez dodatku drożdży. Trzeba go przygotować szybko, żeby nie rozpoczęła się fermentacja.

Pierwszy dzień Święta Przaśników był uważany za sabat; odbywało się wtedy uroczyste zgromadzenie. Drugiego dnia, 16 Nisan, przynoszono do kapłana snop pierwocin ze zbiorów jęczmienia, pierwszego zboża dojrzewającego w Palestynie. Do tego dnia nie wolno było jeść ani świeżego ziarna, ani chleba, ani prażonego ziarna z tego nowego zbioru. Kapłan symbolicznie ofiarował te pierwociny Jehowie, kołysząc snopem; jednocześnie na całopalenie składano zdrowego rocznego baranka razem z ofiarą zbożową nasączoną oliwą oraz z ofiarą płynną (Kpł 23:6-14). Nie nakazano palić ziarna ani mąki na ołtarzu, jak to później czynili kapłani. Z okazji tego święta nie tylko ofiarowano pierwociny w imieniu całego narodu — ofiary dziękczynne składała każda rodzina i każda osoba, która miała ziemię w Izraelu (Wj 23:19; Pwt 26:1, 2; zob. PIERWOCINY).

Znaczenie. Jedzenie w tym okresie przaśników było zgodne ze wskazówkami, które Mojżesz otrzymał od Jehowy, zapisanymi w Wyjścia 12:14-20. Obejmowały one stanowczy nakaz z wersetu 19: „Przez siedem dni nie może się znaleźć w waszych domach żaden zaczyn”. W Powtórzonego Prawa 16:3 przaśniki nazwano „chlebem udręki” — dzięki nim Żydzi każdego roku przypominali sobie, jak w pośpiechu opuszczali Egipt (ciasto nie zdążyło się zakwasić; Wj 12:34). W ten sposób rozpamiętywali stan udręki i niewoli, z którego zostali wybawieni, zgodnie ze słowami Jehowy: „Żebyś przez wszystkie dni swego życia pamiętał dzień swego wyjścia z ziemi egipskiej”. Uświadomienie sobie, że jako naród są teraz wolni, oraz uznanie Jehowy za Wybawcę stanowiło dobrą podstawę obchodów pierwszego z trzech dorocznych świąt izraelskich (Pwt 16:16).

Obchody przed niewolą. Biblia trzykrotnie wspomina o obchodach Święta Przaśników w okresie między wejściem Izraelitów do Ziemi Obiecanej a niewolą babilońską. Ale nie należy wyciągać z tego wniosku, że obchodzono je tylko trzy razy. Jeśli chodzi o pierwszy fragment, jest to ogólna wzmianka o wszystkich świętach i związanych z nimi przygotowaniach Salomona (2Kn 8:12, 13).

W dwóch pozostałych wypadkach w grę wchodziły wyjątkowe okoliczności. W pierwszym było to przywrócenie obchodów Święta Przaśników po okresie przerwy. Nastąpiło to w pierwszym roku panowania wiernego króla Ezechiasza. Co ciekawe, nie zdążono wówczas przygotować tego dorocznego święta na 15 Nisan, gdyż dopiero 16 Nisan ukończono naprawianie i oczyszczanie świątyni. Dlatego skorzystano z odpowiedniego przepisu Prawa i obchodzono je w miesiącu drugim (Lb 9:10, 11; 2Kn 29:17; 30:13, 21, 22). Była to tak radosna uroczystość i zaowocowała takim ożywieniem religijnym, że obchody siedmiodniowe okazały się za krótkie i przedłużono je o kolejne siedem dni. Król Ezechiasz i jego książęta hojnie podarowali 2000 byków i 17 000 owiec, by nakarmić świętujące rzesze (2Kn 30:23, 24).

Owe obchody zapoczątkowały wielką kampanię przeciwko religii fałszywej; przeprowadzono ją w wielu miastach, zanim uczestnicy święta powrócili do swych domów (2Kn 31:1). Zjednało to Izraelitom błogosławieństwo Jehowy oraz uwolniło ich od demonicznego kultu. Jest to wymowny przykład ukazujący, że obchodzenie świąt przynosiło narodowi pożytek.

Ostatnia wzmianka o Święcie Przaśników sprzed niewoli babilońskiej dotyczy obchodów zorganizowanych za panowania króla Jozjasza, który odważnie podjął się przywrócenia w Judzie czystego wielbienia Jehowy (2Kn 35:1-19).

Chociaż jedynie o tych obchodach wspomniano wprost, wierni sędziowie i kapłani izraelscy żyjący przed czasami królów niewątpliwie pamiętali o tym święcie. Później zarówno Dawid, jak i Salomon wprowadzili wiele usprawnień umożliwiających właściwe funkcjonowanie kapłaństwa, a inni królowie judzcy zapewne dbali o to, by święta odbywały się regularnie. Święto Przaśników dość systematycznie urządzano także w okresie powygnaniowym.

Obchody po powrocie z niewoli. Kiedy wyswobodzeni z Babilonu Żydzi powrócili do Ziemi Obiecanej, dali posłuch gorącym zachętom Bożych proroków Aggeusza i Zachariasza i odbudowali w Jerozolimie świątynię Jehowy (Ezd 5:1, 2). W 515 r. p.n.e. z wielką radością oddali ją do użytku, składając wszystkie ofiary przypadające na Święto Przaśników. Księga Ezdrasza 6:22 donosi: „I poczęli z radością obchodzić Święto Przaśników przez siedem dni”.

Chociaż po powrocie z Babilonu wygnańcy gorliwie wznowili czyste wielbienie Boga, to jak wynika z Księgi Malachiasza, z czasem kapłani stali się niedbali, zarozumiali i pyszni. Ze służby w świątyni zrobiono farsę, a święta obchodzono w sposób formalistyczny (Mal 1:6-8, 12-14; 2:1-3; 3:8-10). Za życia Jezusa uczeni w piśmie i faryzeusze skrupulatnie przestrzegali szczegółów Prawa, wraz z dodanymi przez siebie tradycjami. Gorliwie obchodzili święta, m.in. Święto Przaśników, ale Jezus ich potępił, gdyż z powodu obłudy stracili z oczu prawdziwe znaczenie tych wspaniałych postanowień Jehowy, mających im przysparzać błogosławieństw (Mt 15:1-9; 23:23, 24; Łk 19:45, 46).

Znaczenie prorocze. Jezus Chrystus wyjaśnił symboliczne znaczenie zakwasu, ostrzegając swych uczniów: „Miejcie oczy otwarte i strzeżcie się zakwasu faryzeuszy i saduceuszy” (Mt 16:6, 11, 12). A gdy uczniowie prowadzili między sobą błędne rozważania związane z tym, co miał na myśli, zapytał wprost: „‚Jak to jest, iż nie rozeznajecie, że nie mówiłem wam o chlebach? Ale strzeżcie się zakwasu faryzeuszy i saduceuszy’. Wtedy pojęli, że nie powiedział, by się strzegli zakwasu chlebów, lecz nauki faryzeuszy i saduceuszy”. Poza tym Łukasz donosi, że przy innej okazji Jezus wyraźnie oświadczył: „Strzeżcie się zakwasu faryzeuszy, którym jest obłuda” (Łk 12:1).

Apostoł Paweł wskazał na podobne znaczenie zakwasu w nawiązaniu do Święta Przaśników, gdy opisywał, jak powinni postępować chrześcijanie. W 1 Koryntian 5:6-8 radził współwyznawcom: „Czy nie wiecie, że trochę zakwasu zakwasza całe ciasto? Usuńcie stary zakwas, żeby być nowym ciastem, tak jak jesteście wolni od kwasu. Bo istotnie Chrystus, nasza ofiara paschalna, został ofiarowany. A zatem obchodźmy święto nie ze starym zakwasem ani też z zakwasem zła i niegodziwości, lecz z przaśnikami szczerości i prawdy”.

Drugiego dnia Święta Przaśników, 16 Nisan, arcykapłan kołysał pierwocinami ze zbiorów jęczmienia, a ponieważ były to pierwsze plony w roku, można powiedzieć, że kołysał pierwszymi pierwocinami ziemi (Kpł 23:10, 11). Nie bez znaczenia jest okoliczność, że Jezus Chrystus został wskrzeszony właśnie tego dnia — 16 Nisan 33 r. n.e. Apostoł Paweł porównał Chrystusa z innymi, którzy dostępują zmartwychwstania, gdy napisał: „Teraz jednak Chrystus jest wskrzeszony z martwych — pierwocina tych, którzy zapadli w sen śmierci. (...) Ale każdy we własnym szeregu: Chrystus jako pierwocina, potem ci, którzy należą do Chrystusa, podczas jego obecności”. Chrystusa nazwano też „pierworodnym pośród wielu braci” (1Ko 15:20-23; Rz 8:29).