RÓG

Rogi zwierząt były używane w Izraelu jako naczynia na oliwę i napoje, kałamarze oraz pojemniki na kosmetyki, a także jako instrumenty muzyczne lub sygnałowe (1Sm 16:1, 13; 1Kl 1:39; Eze 9:2).

Instrumenty muzyczne i sygnałowe. Hebrajskie słowo kéren oznacza ogólnie róg zwierzęcia (Rdz 22:13). Jeden raz, w Jozuego 6:5, użyto go w odniesieniu do instrumentu dętego — w wyrażeniu „barani róg [hebr. kéren]”, będącym synonimem słowa szofár („róg”), które zawsze określa róg barani jako instrument muzyczny. Współczesny szofar to pusty róg barani o długości ok. 36 cm, wyprostowany na gorąco, ale przy szerszym końcu zakrzywiony ku górze. Ma osobny ustnik, ułatwiający granie. Biblijny szofar przypuszczalnie nie miał oddzielnego ustnika, a według Talmudu nie był prostowany, lecz zachowywał naturalny, zakrzywiony kształt.

Szofar zasadniczo stanowił instrument sygnałowy. Służył do zgromadzania wojsk izraelskich, do wznoszenia „sygnału alarmowego” przeciwko atakowanemu miastu i do ogłaszania innych manewrów (Sdz 3:27; 6:34; 2Sm 2:28; Jl 2:1; Sof 1:16). W razie nieprzyjacielskiej napaści był używany do ostrzegania (Neh 4:18-20). W normalnej sytuacji odgłos 300 takich bojowych rogów sygnałowych oznaczałby bliskość sporej armii. Nic więc dziwnego, że gdy każdy członek oddziału Gedeona zadął w róg, Midianici tak się przestraszyli, iż „cały obóz zaczął biegać” (Sdz 7:15-22).

Dźwięk rogu zwiastował nastanie nowiu księżyca, początek roku jubileuszowego i inne radosne okazje (Kpł 25:8-10; 2Sm 6:15; 2Kn 15:14; Ps 81:3). Nadprzyrodzony głos rogu towarzyszył różnym zdumiewającym zjawiskom na górze Synaj, gdy Jehowa ogłosił warunki przymierza Prawa (Wj 19:16-19; 20:18). Poza tym najprawdopodobniej jeszcze przed naszą erą przyjął się zwyczaj dęcia w szofar na znak rozpoczęcia i zakończenia sabatu.

Wygląda na to, że z grą na szofarze byli obeznani Izraelici ze wszystkich warstw społecznych. Podczas okrążania Jerycha dęli w rogi kapłani, oni też przypuszczalnie ogłaszali nastanie Jubileuszu (Kpł 25:8-10; Joz 6:4, 5, 15, 16, 20). Niewątpliwie był to instrument powszechnie znany, o czym świadczy okoliczność, że posługiwali się nim: Ehud, Gedeon i jego 300 wojowników, Joab oraz strażnicy, niekoniecznie będący Lewitami (Sdz 3:27; 6:34; 7:22; 2Sm 2:28; Eze 33:2-6).

W Wyjścia 19:13 synonimem słowa szofár jest wyraz jowél („baran”), przetłumaczony na „barani róg”. A w Daniela 3:5, 7, 10, 15 aramejskie kéren najwyraźniej oznacza róg używany w babilońskiej orkiestrze (zob. TRĄBA).

Rogi ołtarza. Zarówno ołtarz kadzielny, jak i ołtarz ofiarny w przybytku miały na czterech narożnikach wystające elementy w kształcie rogów. Pokryto je tym samym materiałem co sam ołtarz: miedzią lub złotem (Wj 27:2; 37:25, 26). Ołtarze w świątyni Salomona najprawdopodobniej sporządzono na wzór sprzętów z przybytku (1Kl 6:20, 22).

Podczas wprowadzania kapłanów na urząd Mojżesz „oczyścił z grzechu ołtarz” ofiarny przez posmarowanie jego rogów krwią byka stanowiącego dar ofiarny za grzech (Kpł 8:14, 15). Jehowa nakazał kapłanowi smarować krwią rogi jednego lub drugiego ołtarza — w zależności od składanej ofiary (Kpł 4:7, 18, 25, 30, 34; 16:18).

Kiedy Jehowa oznajmił, że grzechy mieszkańców Judy zostały wyryte „na rogach ich ołtarzy” (Jer 17:1), oznaczało to, iż ołtarze są nieczyste, a składane na nich ofiary — niegodne przyjęcia. Z kolei w Amosa 3:14 Jehowa oświadczył, że zamierza obciąć rogi ołtarza używanego w Betel do kultu cielca i w ten sposób go zbezcześcić.

Wypowiedź z Wyjścia 21:14 mogła wskazywać, że nawet kapłan powinien być stracony, gdy kogoś zamorduje, albo że uchwycenie się rogów ołtarza nie uchroni żadnego rozmyślnego zabójcy (por. 1Kl 2:28-34).

Ołtarze, które widzieli w wizji Ezechiel i Jan, także miały rogi (Eze 43:15; Obj 9:13, 14).

Znaczenie przenośne. Rogi (hebr. kéren; gr. kéras) są groźną bronią wielu zwierząt i w Biblii często występują jako symbol (zwłaszcza w Pismach Hebrajskich). Pod postacią rogów przedstawiano zarówno dobrych, jak i złych władców oraz całe dynastie, a ich podboje porównano do bodzenia rogami (Pwt 33:17; Dn 7:24; 8:2-10, 20-24; Za 1:18-21; Łk 1:69-71; Obj 13:1, 11; 17:3, 12; zob. ZWIERZĘTA SYMBOLICZNE).

Pewnego razu Jehowa oświadczył, że ‛zamieni róg córy syjońskiej w żelazo’, innymi słowy: zapewni swemu ludowi zwycięstwo (Mi 4:13). Jehowa ‛wywyższał róg’ swego ludu, a niegodziwych przestrzegał, by ‛nie podnosili’ butnie swoich rogów, bo je ‛zetnie’ (1Sm 2:10; Ps 75:4, 5, 10; 89:17; Am 6:12-14). Przygnębiony Hiob dał wyraz swemu osamotnieniu, oznajmiając: „Swój róg (...) wbiłem w proch” (Hi 16:15).

„Róg” może również oznaczać jakiś przedmiot w kształcie rogu. A w sformułowaniu „róg syna oliwy [lub „tłustości”]”, występującym w hebrajskim tekście Izajasza 5:1, róg zapewne odnosi się do stoku wzgórza, całe zaś wyrażenie najwyraźniej oznacza ‛żyzne zbocze’ (przyp. w NW).