EFOD I
Element ubioru kapłana. Specjalny efod arcykapłański został szczegółowo opisany przez Boga we wskazówkach danych Mojżeszowi (ILUSTRACJA, t. 1, s. 539). Najwyraźniej przypominał fartuch i był wykonany „robotą hafciarską (...) ze złota, niebieskiego włókna i wełny barwionej czerwonawą purpurą, z przędzy barwionej szkarłatem z czerwców, a także z delikatnego skręcanego lnu”. Składał się z części przedniej i tylnej połączonych ze sobą. Przepaska wykonana z tego samego materiału była „na nim” — prawdopodobnie przytwierdzona do niego — i służyła do przewiązywania go w pasie. Na naramiennikach efodu w złotych oprawach umieszczono dwa kamienie onyksowe z wyrytymi imionami synów Izraela, po sześć na każdym. Do złotych opraw przymocowane były łańcuszki ze złota wykonane „robotą powroźniczą”, na których wisiał napierśnik. Z dolnych rogów napierśnika odchodził niebieski sznur przewleczony przez złote pierścienie, które się znajdowały na dolnym krańcu naramienników, najwyraźniej kończących się tuż nad przepaską. Efod zapewne kończył się gdzieś między pasem a kolanami (Wj 28:6-14, 22-28).
Arcykapłan wkładał swój efod na niebieski płaszcz bez rękawów, zwany ‛płaszczem należącym do efodu’, pod którym z kolei miał lnianą szatę (Wj 29:5). Ale nie nosił efodu na co dzień. Zakładał go razem z napierśnikiem zawierającym Urim i Tummim, gdy trzeba było zapytać Jehowę w jakiejś kwestii ważnej dla narodu (Lb 27:21; 1Sm 28:6; Ezd 2:63). Poza tym podczas dorocznego Dnia Przebłagania, po złożeniu darów ofiarnych za grzech, kąpał się i przebierał — zdejmował białe szaty i najwyraźniej zakładał te ozdobne, m.in. efod — a następnie składał całopalenie (Kpł 16:23-25).
Efod, który kapłan Abiatar przyniósł z przybytku w Nob do obozu Dawida, prawdopodobnie był efodem arcykapłańskim, ponieważ Doeg zabił arcykapłana Achimelecha — ojca Abiatara — oraz usługujących z nim kapłanów (1Sm 22:16-20; 23:6). Dawid kazał przynosić do siebie ten efod, ilekroć chciał poprosić Jehowę o wskazówki (1Sm 23:9-12; 30:7, 8).
Efody noszone przez kapłanów. Efod był też elementem stroju innych kapłanów, choć tylko efod arcykapłana został bezpośrednio wymieniony i dokładnie opisany we wskazówkach Jehowy dotyczących wykonania szat kapłańskich. Jeśli chodzi o ubiór synów Aarona, którzy usługiwali pod nadzorem ojca, wspomniano tylko o „długich szatach”, „szarfach”, „nakryciach głowy” i „bieliźnie dolnej” (Wj 28:40-43). Wygląda na to, że kapłani zaczęli się ubierać w efod dopiero w późniejszych czasach. Samuel — który nawet nie był kapłanem — nosił efod, gdy jako chłopiec usługiwał przed Jehową w przybytku (1Sm 2:18), tak jak 85 kapłanów uśmierconych przez Doega na rozkaz Saula (1Sm 22:18). Być może taki efod wskazywał na kapłańską pozycję noszącej go osoby, nie był jednak nakazanym w Prawie strojem obowiązującym w czasie pełnienia służby. Efod kapłanów mógł przypominać efod arcykapłański krojem, ale był wykonany z gładkiej białej tkaniny, niehaftowanej, prawdopodobnie z lnu nieco niższej jakości. W odniesieniu do „lnianego” efodu noszonego przez młodego Samuela i 85 kapłanów użyto hebrajskiego słowa bad, a w opisie efodu arcykapłana — słowa szesz, czyli „delikatny len” (Wj 28:6; 1Sm 2:18; 22:18).
Kiedy Dawid sprowadzał Arkę Przymierza do Jerozolimy, by spoczęła na górze Syjon w pobliżu jego domu, i tańczył z tej radosnej okazji przed Jehową, miał na sobie płaszcz bez rękawów z delikatnej tkaniny, a na nim lniany efod (2Sm 6:14; 1Kn 15:27).
Efod wykonany przez Gedeona. Kiedy Gedeon pokonał Midianitów, wykorzystał zdobyte złoto do zrobienia efodu (Sdz 8:26, 27). Niektórzy podważają wiarogodność tej relacji, twierdząc, że 1700 sykli złota (19,4 kg) to o wiele za dużo, niż potrzeba na wykonanie efodu. Sugerują, że oprócz tego uczynił złoty posąg. Jednakże słowo „efod” nie oznacza wizerunku. Gedeon był wiernym sługą Bożym. Nie zrobiłby tego, czego później dopuścił się Jeroboam, który namówił dziesięć plemion do czczenia posągów cielca. Gedeon pokazał, jaki ma stosunek do wielbienia Jehowy, gdy go poproszono, by ustanowił swój ród dynastią panującą w Izraelu. Odmówił słowami: „To Jehowa będzie nad wami panował” (Sdz 8:22, 23). Niewykluczone, że znacznej części złota użyto jako zapłaty za kamienie szlachetne i inne materiały potrzebne do wykonania efodu. Efod mógł mieć taką wartość, o jakiej wspomniano w relacji (w przeliczeniu 218 365 dolarów), zwłaszcza jeśli ozdobiono go cennymi klejnotami.
Mimo iż Gedeon miał dobre intencje, gdyż chciał uczcić Jehowę i upamiętnić zwycięstwo, które dał On Izraelowi, efod stał się ‛sidłem dla niego i jego domowników’, ponieważ Izraelici zaczęli „uprawiać z tym nierząd”, czyli oddawać cześć temu przedmiotowi (Sdz 8:27). Jednakże Biblia nie wspomina, jakoby sam Gedeon czcił efod; przeciwnie, apostoł Paweł zalicza go do „wielkiego obłoku” wiernych przedchrześcijańskich świadków na rzecz Jehowy (Heb 11:32; 12:1).
Bałwochwalcze zastosowanie. Użycie efodu do bałwochwalczego kultu opisano w 17 i 18 rozdz. Sędziów. Pewien Efraimita wykonał efod, z którego najpierw jako kapłan rzeźbionego wizerunku korzystał jeden z jego synów, a następnie Lewita wywodzący się od Mojżesza, a nie z kapłańskiego rodu Aarona. Później efod ten wraz z wizerunkiem zabrali mężczyźni z plemienia Dana; wspomniany Lewita i po nim jego synowie byli w mieście Dan bałwochwalczymi kapłanami przez wszystkie dni, gdy dom prawdziwego Boga pozostawał w Szilo.