AFEK

(„łożysko potoku”).

1. Miasto położone zapewne na pn. od Sydonu, wymienione przez Jehowę w rozmowie z Jozuem jako jedno z miejsc, które pozostały jeszcze do zdobycia (Joz 13:4). Utożsamia się je z Afaka (dzisiejsze Afka), jakieś 39 km na wsch. pn. wsch. od Bejrutu. Leży ono u źródeł rzeki Nahr Ibrahim, w starożytności znanej jako Adonis, płynącej do Byblos na wybrzeżu Morza Śródziemnego.

2. Miasto na terytorium Aszera, którego jednak nie udało się zdobyć członkom tego plemienia (Joz 19:24, 30). W Sędziów 1:31 nazwano je Afik. Utożsamia się je z Tall Kurdana (Tel Afek), jakieś 8 km na pd. pd. wsch. od Akko.

3. Miasto leżące zapewne na równinie Szaron, na co wskazują miejscowości, wśród których je wymieniono. Jego król był jednym z władców zgładzonych przez Jozuego (Joz 12:18). Setki lat później, zanim Saul został królem, obozowali tam Filistyni przed zwycięstwem nad Izraelem niedaleko Eben-Ezer (1Sm 4:1). Uważa się, że leżało w miejscu dzisiejszego Ras al-ʽAjn (Tel Afek; inne niż w poz. 2), u źródeł rzeki Jarkon. Afek występuje w tekstach egipskich i asyryjskich. Powszechnie sądzi się, że tam, gdzie istniał starożytny Afek, wybudowano potem miasto Antypatris, wymienione w Dziejach 23:31. Flawiusz w związku z Antypatris wspomina o „pewnej wieży zwanej Afek” (Wojna żydowska, II, XIX, 1 [513]). Jakieś 35 km na wsch. od tego miejsca znajduje się Szilo, skąd Izraelici wynieśli Arkę Przymierza.

4. Miejscowość położona najwyraźniej na równinie Jizreel, pomiędzy miastami Szunem a Jizreel. Przed bitwą, w której zginął król Saul, Filistyni zajęli pozycje w Szunem, a Izraelici na górze Gilboa (1Sm 28:4). Ze sprawozdania wynika, że następnie Filistyni posunęli się naprzód do Afeku, a Izraelici zeszli do źródła w Jizreel. W Afeku filistyńscy władcy sojuszniczy dokonali przeglądu swych wojsk i stwierdzili, że Achiszowi towarzyszy na tyłach Dawid ze swymi ludźmi. Polecono im odejść następnego ranka, po czym Filistyni zbliżyli się do miejsca bitwy pod Jizreel (1Sm 29:1-11). Stamtąd zepchnęli pokonanych Izraelitów z powrotem ku górze Gilboa, gdzie ich wybili i gdzie śmierć ponieśli Saul i jego trzej synowie (1Sm 31:1-8).

Niektórzy uczeni uważają, że wydarzenia poprzedzające tę bitwę nie zostały opisane w porządku chronologicznym, i dlatego utożsamiają wspomnianą tu miejscowość z Afekiem na równinie Szaron (zob. poz. 3). Pogląd ten popiera archeolog Y. Aharoni, który oświadczył: „Wskutek zamieszczenia relacji o Dawidzie opis tego konfliktu zbrojnego jest nieco mniej spójny. Mimo to można dostrzec ogólny przebieg wydarzeń. Filistyńscy władcy zgromadzili swe siły w Afeku przy źródłach Jarkonu (1 Sam. 29.1), po czym przeszli do Jizreel (w. 11). Wojska Saula ‛obozowały przy źródle w Jizreel’ (w. 1), a w przeddzień bitwy zajęły pozycje na górze Gilboa. Filistyni rozbili obóz naprzeciwko, w Szunem (1 Sam. 28.4). Walka zakończyła się zwycięstwem Filistynów, a Saul i jego trzej synowie zginęli podczas odwrotu na górę Gilboa” (The Land of the Bible, red. i tłum. na ang. A. Rainey, 1979, ss. 290, 291).

5. Miasto wspomniane w 1 Królów 20:26 jako miejsce porażki syryjskiego króla Ben-Hadada II. Wycofujący się Syryjczycy schronili się w mieście, a jego mur runął na 27 000 ludzi (1Kl 20:29, 30). Wydaje się też, że właśnie to miejsce miał na myśli umierający prorok Elizeusz, gdy przepowiadał królowi Jehoaszowi rozgromienie Syryjczyków przez Izraela (2Kl 13:17-19, 25). Niektórzy uczeni utożsamiają Afek wspomniany w tych wersetach z dzisiejszą wioską Afik lub Fik, leżącą jakieś 5 km na wsch. od Jeziora Galilejskiego. W miejscu tym nie znaleziono jednak żadnych pozostałości pochodzących sprzed IV w. p.n.e. Natomiast w pobliskim ʽEn Gew na brzegu Jeziora Galilejskiego odkryto ruiny dużego miasta warownego z okresu pomiędzy X a VIII w. p.n.e.