PORTYK

W Pismach Hebrajskich słowo ʼelám (lub ʼulám), tłumaczone na „portyk” albo „sień”, nie jest używane w odniesieniu do pomieszczeń w domach prywatnych. Trudno ustalić, czy izraelskie domy miały jakiś przedsionek. Ale ruiny odkryte w Megiddo ukazują, że budynki wznoszono tam wokół dziedzińca wewnętrznego i że „jedno pomieszczenie na parterze pełniło rolę korytarza wejściowego” (The Biblical Archaeologist, maj 1968, ss. 46, 48). W Piśmie Świętym słowem ʼelám określono dwa gmachy użyteczności publicznej wybudowane przez Salomona, frontową część wzniesionej przez niego świątyni, a także niektóre pomieszczenia w bramach i świątyni z wizji otrzymanej przez Ezechiela.

Portyk Kolumnowy. Jeden z urzędowych budynków, które Salomon wzniósł w pobliżu świątyni jakiś czas po jej ukończeniu, nazwano Portykiem Kolumnowym (1Kl 7:1, 6). Ponieważ w relacji biblijnej budowlę tę wymieniono między wzmiankami o Domu Lasu Libanu i Portyku Tronowym, jest całkiem prawdopodobne, że znajdowała się ona na pd. od świątyni, pomiędzy wspomnianymi gmachami. A zatem idąc od strony pd., być może najpierw przechodziło się przez Dom Lasu Libanu lub obok niego, a potem do Portyku Tronowego szło się właśnie przez Portyk Kolumnowy.

Miał on 50 łokci (22,3 m) długości i 30 łokci (13,4 m) szerokości. Nazwa sugeruje, że składał się z kilku rzędów imponujących kolumn. W 1 Królów 7:6 wspomniano też o innym portyku, który znajdował się z przodu i miał kolumny oraz baldachim. Być może więc najpierw wchodziło się do przykrytego baldachimem portyku z kolumnami, który bezpośrednio łączył się z właściwym Portykiem Kolumnowym. Jeśli podane wymiary dotyczą samego Portyku Kolumnowego, to nie da się ustalić, jak duża była część z baldachimem.

Budowla ta mogła stanowić okazałe wejście do Portyku Tronowego; niewykluczone, że król zajmował się w niej codziennymi sprawami państwowymi i przyjmował niektórych gości.

Portyk Tronowy. Po wybudowaniu świątyni Salomon wzniósł również Portyk Tronowy (1Kl 7:1, 7). Wydaje się, że był on tożsamy ze wspomnianym w 1 Królów 7:7 „portykiem sądowym”. Najwyraźniej właśnie tam Salomon umieścił swój ozdobny tron z kości słoniowej i złota i tam też występował w roli sędziego (1Kl 10:18-20).

Gmach ten opisano następująco: „Uczynił [go] portykiem sądowym; i wyłożono go drewnem cedrowym od podłogi aż po belki dachowe” (1Kl 7:7). Tekst masorecki zawiera w tym miejscu słowa „od podłogi do podłogi”, toteż niektórzy uważają, iż chodzi o wyłożenie drewnem cedrowym przestrzeni od podłogi tego budynku do podłogi Portyku Kolumnowego, wspomnianego w wersecie wcześniejszym. Jednakże w syryjskiej Peszitcie powiedziano „od podłogi do sufitu”, a w łacińskiej Wulgacie — „od podłogi do samej góry”. Dlatego wielu tłumaczy sądzi, że drewno cedrowe stanowiło rodzaj dekoracyjnej okładziny sięgającej od podłogi po belki dachowe lub sufit (Bp, BT, Bw, NŚ). Chociaż więc brak informacji o innych szczegółach konstrukcyjnych, najwyraźniej nie była to budowla bez ścian bocznych, jedynie z kolumnami po bokach — w przeciwieństwie do Domu Lasu Libanu czy Portyku Kolumnowego.

Ponieważ Portyk Tronowy wymieniono bezpośrednio po Portyku Kolumnowym, ten ostatni prawdopodobnie stanowił imponujące wejście do niego. A zatem osoba nadchodząca od strony pd. być może musiała najpierw przejść przez Portyk Kolumnowy, aby dostać się do portyku sądowego.

Świątynia Salomona. Chociaż głównymi pomieszczeniami świątyni były Miejsce Święte i Miejsce Najświętsze, przed Miejscem Świętym (od strony wsch.) znajdował się ogromny portyk stanowiący wejście do świątyni. Miał 20 łokci (8,9 m) długości (licząc wzdłuż krótszego boku świątyni), 10 łokci (4,5 m) „głębokości” i 120 łokci (53,4 m) wysokości (1Kl 6:3). W 2 Kronik 3:4 podano wysokość tego portyku w kontekście innych jego wymiarów, powszechnie uznawanych i zgodnych z relacją z 1 Królów (por. 2Kn 3:3, 4 z 1Kl 6:2, 3, 17, 20). Portyk ten miał więc postać wysokiej prostokątnej wieży, wyraźnie górującej nad pozostałymi częściami świątyni. Stały przed nim dwie wielkie miedziane kolumny, nazwane Jachin i Boaz (1Kl 7:15-22; 2Kn 3:15-17). Wchodziło się do niego przez drzwi (zamknął je król Achaz, ale jego syn Ezechiasz później je otworzył i naprawił; 2Kn 28:24; 29:3, 7). Ten olbrzymi portyk świątyni musiał wyglądać imponująco zwłaszcza rano, gdy oświetlało go wschodzące słońce.

Świątynia ukazana w wizji Ezechielowi. W opisanej przez Ezechiela wizji świątyni wymieniono wiele portyków. Jeden z nich znajdował się przed sanktuarium (od strony wsch.), podobnie jak w świątyni Salomona. Jego długość wynosiła jednak 20 łokci (10,4 m), szerokość — 11 łokci (5,7 m), a wysokości nie podano (chodzi tu o długi łokieć, mierzący ok. 51,8 cm; zob. Eze 40:5, przyp. w NW). Portyk ten miał filary i pilastry oraz drewniany baldachim, umieszczony zapewne u góry (Eze 40:48, 49; 41:25, 26). W każdej z trzech bogato zdobionych bram zewnętrznych świątyni (wychodzących na wsch., pd. i pn.) znajdował się portyk, gdzie były okna ze zwężającymi się ramami. Mąż, który wszedł po schodach do bramy, najwyraźniej minął wartownie (po trzy z każdej strony) i przekroczywszy próg, wszedł do portyku prowadzącego na dziedziniec zewnętrzny (Eze 40:6-17). Również każda z trzech bram wewnętrznych miała portyk, być może od strony schodów, przed wejściem do bramy. W portyku „bramy północnej” stały cztery stoły przeznaczone do zarzynania zwierząt na ofiarę całopalną (Eze 40:35-42).