ACHAZ

(skrócona forma imienia Jehoachaz: „[oby] Jehowa uchwycił”).

1. Syn króla judzkiego Jotama. Objął tron w wieku 20 lat i rządził 16 lat (2Kl 16:2; 2Kn 28:1).

Ponieważ syn Achaza Ezechiasz zaczął panować w wieku 25 lat, znaczyłoby to, że Achaz został ojcem przed ukończeniem 12 roku życia (2Kl 18:1, 2). W klimacie umiarkowanym chłopcy na ogół osiągają dojrzałość płciową w wieku 12-15 lat, a w cieplejszym klimacie nawet jeszcze wcześniej. Różne są także zwyczaje co do wieku, w jakim zawiera się małżeństwo. W dziele Zeitschrift für Semitistik und verwandte Gebiete (red. E. Littmann, Lipsk 1927, t. 5, s. 132) podano, że na terenie Ziemi Obiecanej nawet w czasach nowożytnych często dochodziło do małżeństw między dziećmi; opisano tam przypadek dwóch braci, którzy ożenili się w wieku 8 i 12 lat, a żona starszego z nich chodziła do szkoły ze swym mężem. Ale według jednego manuskryptu hebrajskiego, syryjskiej Peszitty i kilku manuskryptów greckiej Septuaginty w 2 Kronik 28:1 powiedziano, że Achaz zaczął panować, mając „dwadzieścia pięć lat”.

Jednak bez względu na to, ile dokładnie lat przeżył Achaz, prowadził występne życie i umarł stosunkowo młodo. Chociaż za jego rządów działali prorocy: Izajasz, Ozeasz i Micheasz, był to okres rażącego bałwochwalstwa. Król nie tylko je tolerował wśród poddanych, ale również sam składał pogańskie ofiary; w Dolinie Hinnoma spalił nawet co najmniej jednego ze swych synów (2Kl 16:3, 4; 2Kn 28:3, 4). Ponieważ porzucił prawdziwe wielbienie, miał mnóstwo kłopotów. Od pn. Judę zaatakowały połączone siły Syrii i północnego królestwa Izraela, z pd. wsch. uderzyli Edomici, a z zach. — Filistyni. Juda utraciła także cenny port Elat nad zatoką Akaba. Podczas najazdu wojsk północnego królestwa waleczny Efraimita Zikri zabił syna królewskiego oraz dwóch dostojników, zginęło też 120 000 Judejczyków, a jakieś 200 000 uprowadzono do niewoli. Dopiero po interwencji proroka Odeda, którego poparła część naczelników z plemienia Efraima, jeńcy ci zostali zwolnieni i mogli wrócić do Judy (2Kl 16:5, 6; 2Kn 28:5-15, 17-19; Iz 7:1).

Kiedy Jehowa za pośrednictwem proroka Izajasza zapewnił Achaza, że nie pozwoli, by Syria i Izrael pokonały Judę i na jej tronie osadziły kogoś spoza dynastii Dawida, król powinien był wzmocnić swe ‛drżące serce’. Ale gdy go zachęcono, by prosił Boga o znak, bałwochwalca Achaz odparł: „Nie będę prosił ani nie będę wystawiał Jehowy na próbę” (Iz 7:2-12). Mimo to przepowiedziano, że taki znak się pojawi — panna urodzi syna, Immanuela („z nami jest Bóg”), i zanim ten chłopiec dorośnie, Syria i Izrael przestaną zagrażać Judzie (Iz 7:13-17; 8:5-8).

Jeśli chodzi o „sześćdziesiąt pięć lat” z Izajasza 7:8, w ciągu których zgodnie z proroctwem Efraim miał zostać „roztrzaskany”, to w dziele Commentary on the Whole Bible (red. R. Jamieson, A. R. Fausset i D. Brown) powiedziano: „Pierwsza deportacja Izraela nastąpiła po roku lub dwóch [od zapowiedzi Izajasza], za czasów Tiglat-Pilesera (2 Królów 15. 29). Inna zdarzyła się jakieś dwadzieścia lat później, pod rządami Ozeasza [Hoszei], za dni Salmanasara (2 Królów 17. 1-6). Ale ostateczna deportacja — w wyniku której Izrael został „roztrzaskany”, tak iż ‛przestał być ludem’, i której towarzyszyło osiedlenie w Samarii cudzoziemców — nastąpiła za panowania Asarhaddona; władca ten uprowadził również króla judzkiego Manassesa w dwudziestym drugim roku jego rządów, czyli właśnie sześćdziesiąt pięć lat po wypowiedzeniu powyższego proroctwa (por. Ezdrasza 4. 2, 3, 10 z 2 Królów 17. 24; 2 Kronik 33. 11)”.

Zależność od Asyrii i śmierć. Zamiast jednak zaufać Jehowie, Achaz ze strachu przed spiskiem Syrii z Izraelem podjął krótkowzroczne działania — przekupił asyryjskiego króla Tiglat-Pilesera III, by ten przybył mu na pomoc (Iz 7:2-6; 8:12). Ambitny władca asyryjski pokonał Syrię i Izrael, ale ulga, jaką przyniósł Achazowi, była jedynie tymczasowa. Ostatecznie „sprawił mu udrękę, a nie wspomógł go” (2Kn 28:20), gdyż nałożył na Judę ciężkie jarzmo.

Jako wasal, Achaz najwyraźniej został wezwany do Damaszku w celu złożenia hołdu Tiglat-Pileserowi III; podczas pobytu w tym mieście tak się zachwycił pogańskim ołtarzem, że sporządził wzorowany na nim projekt, po czym kazał kapłanowi Urijaszowi wykonać taki sam i ustawić przed świątynią w Jerozolimie. Następnie zaczął na tym „wielkim ołtarzu” składać ofiary. Pierwotny miedziany ołtarz odstawiono na bok do czasu, aż król zadecyduje, co z nim zrobić (2Kl 16:10-16). Achaz zdemontował też sporą część miedzianego wyposażenia świątyni i dokonał innych zmian na jej terenie „ze względu na króla Asyrii”. Może skłoniła go do tego konieczność zapłacenia dużej daniny nałożonej na Judę, a może po prostu chciał ukryć pewne dobra świątynne przed chciwymi oczami Asyryjczyków. Zamknął drzwi świątyni i „porobił sobie ołtarze w każdym kącie Jerozolimy” (2Kl 16:17, 18; 2Kn 28:23-25).

Po 16 latach nieudolnych rządów i rażącego odstępstwa Achaz zmarł; tak jak jego praojcowie został pochowany „w Mieście Dawidowym” (2Kl 16:20), ale nie w grobowcach królewskich (2Kn 28:27). Jego imię występuje w królewskich rodowodach (1Kn 3:13; Mt 1:9).

Imię Achaza w formie Jauhazi zawiera również inskrypcja Tiglat-Pilesera III.

2. Prawnuk Jonatana, syna króla Saula (1Kn 8:35, 36).