Zdemaskowanie wielkiego węża

„Otóż nastał dzień, w którym synowie prawdziwego Boga weszli, żeby się stawić przed Jehową, a między nimi wchodził także Szatan” (HIOBA 1:6).

 1. (a) Jakie jest pochodzenie i znaczenie słowa „Szatan”? (b) Ile razy występuje ono w Biblii i w związku z tym jakie pytania powstają?

SKĄD pochodzi określenie Szatan? Co ono oznacza? W tekście biblijnym zapisano je trzema literami hebrajskimi: ש (sin), ט (tet) oraz נ (nun). Razem z odpowiednimi znakami samogłoskowymi tworzą one słowo pisane po polsku „szatan”, które zdaniem uczonego Edwarda Langtona „wywodzi się z rdzenia oznaczającego ‛przeciwstawiać się’ albo ‛być przeciwnikiem’ bądź też ‛występować w charakterze przeciwnika’” (por. 1 Piotra 5:8). Wprawdzie nazwa ta występuje w Biblii ponad 50 razy, ale w Pismach Hebrajskich pojawia się zaledwie w 18 miejscach, i to tylko w księgach: 1 Kronik, Hioba oraz Zachariasza. Powstają więc pytania: Kiedy ludzie dowiedzieli się o buncie Szatana i o jego działalności? Gdzie w Pismach Hebrajskich po raz pierwszy wymieniono go jednoznacznie?

 2. Jaka kwestia nie została wyjaśniona zaraz po buncie Adama i Ewy?

² Biblia w prostych, lecz dobitnych słowach wyjaśnia, w jaki sposób na ziemi, w rajskim parku na Bliskim Wschodzie, doszło do buntu i grzechu (zob. Księgę Rodzaju, rozdziały 2 i 3). Co prawda podano, że Adama i Ewę namawiał do nieposłuszeństwa wąż, nie ujawniono jednak bezpośrednio, czyja moc i inteligencja w rzeczywistości sprawiła, że zwierzę to wydało głos. W każdym razie Adam miał sporo czasu na przemyślenie wydarzeń w ogrodzie Eden, wskutek których został wypędzony z tego rajskiego miejsca (Rodzaju 3:17, 18, 23; 5:5).

 3. Jak Adam zgrzeszył, mimo iż nie został zwiedziony? Jak się to odbiło na ludzkości?

³ Pierwszy mężczyzna z pewnością już wiedział, że zwierzęta nie są obdarzone ludzką umiejętnością mowy. Pamiętał też, że w okresie poprzedzającym kuszenie Ewy Stwórca nie zwracał się do niego za pośrednictwem żadnego zwierzęcia. Kto zatem namówił jego żonę do wypowiedzenia posłuszeństwa Bogu? Apostoł Paweł wyjaśnia, że choć niewiasta dała się całkowicie oszukać, to jednak o Adamie nie można mówić, iż był zwiedziony (Rodzaju 3:11-13, 17; 1 Tymoteusza 2:14). Widocznie uświadomił sobie, że jakieś niewidzialne stworzenie zaproponowało inną drogę zamiast służenia Bogu. Chociaż wąż nie zwrócił się bezpośrednio do niego, postanowił poprzeć żonę i też okazał nieposłuszeństwo. Tym świadomym, rozmyślnym aktem buntu Adam zburzył swój doskonały wzorzec, obciążył się skazą grzechu i ściągnął na siebie zapowiedziany wyrok śmierci. A Szatan, który posłużył się wężem, stał się pierwszym mordercą (Jana 8:44; Rzymian 5:12, 14).

 4, 5. (a) Jaki proroczy wyrok wydano na węża? (b) Jakie zagadkowe określenia występują w tym proroctwie?

⁴ Konsekwencją buntu w Edenie było ogłoszenie przez Boga proroczego wyroku. Kryła się w nim „święta tajemnica”, której całkowite odsłonięcie miało nastąpić dopiero po tysiącach lat. Bóg powiedział do węża: „Ustanowię też nieprzyjaźń między tobą a niewiastą i między nasieniem twoim a nasieniem jej. To rozgniecie tobie głowę, a ty mu rozgnieciesz piętę” (Efezjan 5:32; Rodzaju 3:15).

⁵ To doniosłe proroctwo zawiera kilka zagadkowych sformułowań. Kto właściwie jest wspomnianą „niewiastą”? Ewa czy może jakaś postać pojmowana symbolicznie, znacznie od niej ważniejsza? Co należy rozumieć przez ‛nasienie niewiasty’ i ‛nasienie węża’? I kto w gruncie rzeczy był wężem, którego potomstwo miało żywić nienawiść do ‛nasienia niewiasty’? Jak się niebawem przekonamy, Jehowa najwyraźniej postanowił, by te sprawy zostały w pełni wyjaśnione dopiero w wyznaczonym przez Niego czasie (por. Daniela 12:4 i Kolosan 1:25, 26).

Inne przejawy buntu w niebiosach

 6. Jakie oznaki buntu w niebiosach dały o sobie znać przed potopem?

⁶ W miarę rozwoju wydarzeń opisanych w Biblii — jakieś 1500 lat po upadku naszych prarodziców, a na krótko przed powszechnym potopem — pojawiły się następne oznaki buntu w dziedzinie znacznie wyższej niż ludzka. Pismo Święte podaje, że „synowie prawdziwego Boga zaczęli zwracać uwagę na córki ludzkie, iż były urodziwe; i brali sobie za żony te wszystkie, które się im spodobały”. Mieszkańcy, jacy się rodzili z tych nienaturalnych związków, znani byli jako „Nefilim”, „ci dawni mocarze, mężowie sławni” (Rodzaju 6:1-4; w sprawie tożsamości „synów prawdziwego Boga” porównaj Hioba 1:6). Około 2400 lat później Juda nawiązał krótko do tych wydarzeń, pisząc: „I aniołów, którzy (...) opuścili swe właściwe miejsce pobytu, zatrzymał wieczystymi więzami w gęstej ciemności na sąd wielkiego dnia” (Judy 6; 2 Piotra 2:4, 5).

 7. W czym wiele historycznych ksiąg biblijnych zachowuje intrygujące milczenie pomimo zepsucia ogarniającego ród ludzki?

⁷ W tym okresie poprzedzającym potop „na ziemi pełno było zła człowieczego i (...) każda myśl serca człowieka wciąż tylko skłaniała się ku złu”. Jednakże w natchnionej Księdze Rodzaju nie wskazano wyraźnie na Szatana jako na potężną siłę odpowiedzialną za bunt aniołów i niegodziwość mieszkańców naszego globu (Rodzaju 6:5). Co więcej, opisując dzieje Izraelitów i Judejczyków, którzy stale popadali w bałwochwalstwo i fałszywe kulty, natchnione księgi biblijne: Sędziów i Królów, również nigdzie nie wspominają o Szatanie jako niewidzialnym prowokatorze wpływającym na bieg tych wydarzeń, mimo iż on sam przyznawał, że ‛przebiega ziemię tu i tam’ (Hioba 1:7; 2:2).

 8. Czy Hiob od początku był świadomy roli, jaką w jego cierpieniach odegrał Szatan? Skąd o tym wiemy?

⁸ Nawet gdy weźmiemy pod rozwagę wymowne doniesienie o Hiobie i jego przeżyciach, z łatwością zauważymy, że nigdy nie przypisywał on swoich udręk wielkiemu przeciwnikowi, Szatanowi. Najwidoczniej nic wówczas nie wiedział o kwestii spornej, którą miało rozstrzygnąć jego zachowanie (Hioba 1:6-12). Nie zdawał sobie sprawy, iż nieszczęścia te sprowadził na niego Szatan, który rzucił Jehowie wyzwanie, że Hiob nie dochowa prawości. Kiedy więc żona strofowała go słowami: „Wciąż jeszcze mocno obstajesz przy swojej prawości? Złorzecz Bogu i umrzyj!” — Hiob odpowiedział po prostu: „Czyż będziemy przyjmować od prawdziwego Boga tylko to, co dobre, a już złego nie przyjmiemy?” Nie znając rzeczywistego źródła swoich kłopotów, sądził, że pochodzą one od Boga i dlatego trzeba się z nimi pogodzić. Była to więc bardzo ciężka próba jego prawości (Hioba 1:21; 2:9, 10).

 9. Jakie rozsądne pytanie można postawić w odniesieniu do Mojżesza?

⁹ Nasuwa się tu jednak pytanie: Jeżeli istotnie Księgę Hioba, jak się przyjmuje, napisał Mojżesz, to on już wiedział, że Szatan przemierzał ziemię wzdłuż i wszerz; dlaczego więc nie wymienił go bezpośrednio nigdzie w Pięcioksięgu, który również on zredagował? I dlaczego w całych Pismach Hebrajskich jest tak mało wzmianek o Szatanie?a

Dlaczego tak mało wzmianek o Szatanie

10. Dlaczego w Pismach Hebrajskich jest tak mało wzmianek o Szatanie?

¹⁰ Wprawdzie Jehowa zdemaskował praktyki inspirowane przez demony, najwidoczniej jednak w swej mądrości miał uzasadnione powody, by osobę swego Przeciwnika, Szatana, przedstawić w Pismach Hebrajskich tylko w ograniczonym zakresie (Kapłańska 17:7; Powtórzonego Prawa 18:10-13; 32:16, 17; 2 Kronik 11:15). Chociaż więc natchnieni pisarze hebrajscy musieli coś wiedzieć o Szatanie i jego roli w buncie, jaki miał miejsce w niebie, polecono im tylko wykazać i napiętnować grzechy ludu Bożego oraz okolicznych narodów oraz nawoływać do wystrzegania się tego rodzaju niegodziwych praktyk (Wyjścia 20:1-17; Powtórzonego Prawa 18:9-13). Imię Szatana wymieniali oni bardzo rzadko.

11, 12. Skąd wiadomo, że hebrajscy pisarze biblijni byli świadomi istnienia Szatana i jego wpływu?

¹¹ Znając wydarzenia w Edenie, okoliczności upadku „synów prawdziwego Boga” oraz informacje podane w Księdze Hioba, natchnieni przez Boga hebrajscy pisarze Biblii nie byli nieświadomi złego, nadprzyrodzonego wpływu wywieranego przez Diabła. Prorok Zachariasz, którego działalność przypadała na koniec VI wieku p.n.e., ujrzał w wizji arcykapłana Jozuego oraz „Szatana stojącego po jego prawicy, aby mu się przeciwstawiać. Potem anioł Jehowy rzekł do Szatana: ‛Jehowa niech cię zgromi, Szatanie, tak, niech cię zgromi Jehowa’” (Zachariasza 3:1, 2). A kopista Ezdrasz, który w V wieku p.n.e. opracował przegląd dziejów Izraela i Judy, napisał, że „powstał szatan przeciwko Izraelowi i pobudził Dawida, żeby policzył Izraela” (1 Kronik 21:1, Biblia Tysiąclecia).

¹² A zatem do czasów Zachariasza duch święty umożliwił wyraźniejsze ukazanie w Pismach roli Szatana. Miało jednak minąć jeszcze pięć stuleci, zanim to podłe stworzenie zostało całkowicie zdemaskowane przez Słowo Boże. Spróbujmy na podstawie Biblii dojść przyczyn takiego rozłożenia tej sprawy w czasie.

Klucz do zagadki

13-15. (a) Jakie podstawowe prawdy umożliwiają rozwiązanie zagadki, dlaczego w Pismach Hebrajskich tylko częściowo ujawniono rolę Szatana? (b) Dlaczego pełne światło zostało rzucone na niego wraz z przyjściem Jezusa?

¹³ Rozwiązania tej oraz poprzednio przez nas wysuniętych kwestii chrześcijanie ufający Słowu Bożemu nie szukają w wyższej krytyce tekstu biblijnego, jak gdyby chodziło o Księgę będącą jedynie arcydziełem literackim, wytworem geniuszu ludzkiego. Klucz można znaleźć w dwóch istotnych prawdach wyłuszczonych w Piśmie Świętym. Pierwsza tkwi w następujących słowach króla Salomona: „Ścieżka sprawiedliwych jest jak jasne światło, które coraz bardziej się nasila aż do nastania pełnego dnia” (Przysłów 4:18; por. Daniela 12:4; 2 Piotra 1:19-21). Potrzebną nam wiedzę Jehowa objawia za pośrednictwem swego Słowa, a czyni to stopniowo i w ustalonym przez siebie czasie, stosownie do potrzeb oraz możliwości przetrawienia jej przez Jego sług (Jana 16:12, 13; por. 6:48-69).

¹⁴ Na drugą z tych podstawowych prawd wskazał apostoł Paweł, gdy w liście do chrześcijańskiego ucznia Tymoteusza oświadczył: „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i użyteczne w nauczaniu (...), aby człowiek Boży był w pełni przygotowany, całkowicie wyposażony do wszelkiego dzieła dobrego” (2 Tymoteusza 3:16, 17). Zdemaskowanie Szatana przypadło w udziale Synowi Bożemu, Jezusowi, a utrwalenie tego faktu na kartach Biblii wyposażyło zbór chrześcijański do przeciwstawienia się wielkiemu Przeciwnikowi, co było równoznaczne z poparciem zwierzchnictwa Jehowy (Jana 12:28-31; 14:30).

¹⁵ Z powyższych względów odsłanianie znaczenia zagadkowych słów z Księgi Rodzaju 3:15 dokonywało się stopniowo. Pod kierownictwem świętego ducha Bożego, Jego czynnej mocy, w Pismach Hebrajskich rzucono snop światła na rolę obiecanego Mesjasza, czyli Nasienia (Izajasza 9:6, 7 [9:5, 6, Biblia warszawska]; 53:1-12). W parze z tym szły pewne przebłyski ukazujące prawdziwą naturę Szatana jako przeciwnika Bożego i wroga ludzkości. Jednakże całkowite jej obnażenie nastąpiło po przyjściu Jezusa, oczekiwanego Nasienia, przeciw któremu Diabeł podjął jawne, wrogie działania. W miarę rozwoju wydarzeń w pierwszym stuleciu naszej ery na kartach Chrześcijańskich Pism Greckich była coraz dobitniej wyjaśniana funkcja „niewiasty”, niebiańskiej, duchowej organizacji Jehowy, oraz jej Nasienia, Jezusa Chrystusa. Jednocześnie stało się rzeczą coraz bardziej oczywistą, w jakim charakterze występuje Szatan, „pierwotny wąż” (Objawienie 12:1-9; Mateusza 4:1-11; Galatów 3:16; 4:26).

Odsłonięcie świętej tajemnicy

16, 17. Co wchodziło w zakres „świętej tajemnicy Chrystusa”?

¹⁶ Apostoł Paweł dużo pisał na temat „świętej tajemnicy Chrystusa” (Efezjan 3:2-4; Rzymian 11:25; 16:25). Musiała ona dotyczyć prawdziwego „nasienia”, które w końcu miało zmiażdżyć pierwotnego węża, Szatana Diabła (Objawienie 20:1-3, 10). W zakres tej tajemnicy wchodzi okoliczność, że chociaż pierwszym i głównym przedstawicielem owego „nasienia” był Jezus, to jednak mieli się do niego przyłączyć inni ludzie, „współdziedzice” wybierani najpierw spośród Żydów, a następnie spomiędzy Samarytan i pogan, by dopełnić liczby członków tegoż „nasienia” (Rzymian 8:17; Galatów 3:16, 19, 26-29; Objawienie 7:4; 14:1).

¹⁷ Paweł wyjaśnia: „Za innych pokoleń tajemnica ta nie była oznajmiona synom ludzkim, jak teraz za pomocą ducha została objawiona jego świętym apostołom i prorokom”. Czego ona dotyczyła? Tego „mianowicie, że ludzie z narodów mają być współdziedzicami i członkami jednego ciała oraz razem z nami uczestnikami obietnicy w jedności z Chrystusem Jezusem, dzięki dobrej nowinie” (Efezjan 3:5, 6; Kolosan 1:25-27).

18. (a) Jak Paweł wykazał, że odsłonięcie „świętej tajemnicy” wymagało czasu? (b) Jak miało to wpłynąć na zrozumienie roli „pierwotnego węża”?

¹⁸ Na apostole tym głębokie wrażenie wywarła wiadomość, że spośród wszystkich ludzi właśnie on został wybrany, aby opowiadał „dobrą nowinę o nieprzebranym bogactwie Chrystusa i przekazywał (...), jak wygląda zawiadywanie świętą tajemnicą ukrytą od niezmierzonej przeszłości w Bogu, który stworzył wszystko”. A w Liście do Kolosan nazwał ją „świętą tajemnicą, która była zakryta od minionych systemów rzeczy i minionych pokoleń. Teraz wszakże została ujawniona świętym Jego”. Logika wskazuje, że skoro ostatecznie wyjawiono tajemnicę dotyczącą „nasienia”, to powinno też dojść do całkowitego zdemaskowania wielkiego Przeciwnika, „pierwotnego węża”. Najwidoczniej Jehowa postanowił nie wysuwać sporu z Szatanem na pierwszy plan, dopóki nie przyjdzie Mesjasz. Kto zresztą bardziej się nadawał do obnażenia Szatana niż owo Nasienie, sam Jezus Chrystus? (Efezjan 3:8, 9; Kolosan 1:26).

Jezus demaskuje Przeciwnika

19. Jak Jezus zdemaskował wielkiego Przeciwnika?

¹⁹ Na początku swej służby publicznej Jezus dał temu Kusicielowi ostrą odprawę, mówiąc: „Idź precz, Szatanie! Napisano przecież: ‛Jehowie, twemu Bogu, będziesz oddawać cześć i tylko dla Niego będziesz pełnić świętą służbę’” (Mateusza 4:3, 10). Przy innej okazji zdemaskował swych oszczerczych przeciwników religijnych, żywiących w stosunku do niego mordercze zamiary; oznajmił wówczas, kto jest ich mocodawcą, i wyjawił, że właśnie ten wróg posłużył się wężem w Edenie. Powiedział do nich: „Za ojca macie Diabła i chcecie spełniać pragnienia waszego ojca. Ten był zabójcą, gdy rozpoczynał, i nie trzymał się mocno prawdy, bo u niego prawdy nie ma. Kiedy mówi kłamstwo, wypowiada się zgodnie z własnym usposobieniem, ponieważ jest kłamcą i ojcem kłamstwa” (Jana 8:44).

20. Na jakiej podstawie Jezus mógł ukazywać prawdziwe oblicze Szatana?

²⁰ Na jakiej podstawie Jezus mógł demaskować Szatana z taką pewnością siebie? Skąd mógł o nim tak dużo wiedzieć? Otóż długo współistniał z nim w niebiosach! Jezus jako Słowo znał to stworzenie, zanim w swej pysze zbuntowało się przeciw Panu Wszechwładnemu, Jehowie (Jana 1:1-3; Kolosan 1:15, 16). Obserwował podstępne działania, jakie realizowało w Edenie za pośrednictwem węża. Widział jego wyrafinowany wpływ na pierwszego bratobójcę, Kaina (Rodzaju 4:3-8; 1 Jana 3:12). W późniejszym okresie Jezus był obecny na niebiańskim dworze Jehowy, gdy „nastał dzień, w którym synowie prawdziwego Boga weszli (...), a między nimi wchodził także Szatan” (Hioba 1:6; 2:1). A więc Jezus znał Diabła na wylot i był zdecydowany wyjawić, kim on naprawdę jest — kłamcą, mordercą, oszczercą i przeciwnikiem Boga! (Przysłów 8:22-31; Jana 8:58).

21. Jakie pytania domagają się jeszcze odpowiedzi?

²¹ Skoro na ludzkość i jej dzieje wywiera wpływ tak potężny wróg, rodzą się pytania: Co jeszcze wyjawiono o Szatanie w Chrześcijańskich Pismach Greckich? I jak możemy dać odpór jego podstępnym zakusom oraz zachować chrześcijańską prawość? (Efezjan 6:11).

[Przypis]

Czy sobie przypominasz:

◻ Jakie zagadkowe pojęcia wymienione w Księdze Rodzaju 3:15 wymagają objaśnienia?

◻ Jakie świadectwo buntu w dziedzinie duchowej można znaleźć w Pismach Hebrajskich?

◻ Jakie dwie prawdy pomagają nam zrozumieć, dlaczego Pisma Hebrajskie tak rzadko wspominają o Szatanie?

◻ Co wspólnego ma „święta tajemnica Chrystusa” ze zdemaskowaniem Szatana i jego roli?

[Ilustracje na stronie 9]

W świecie przedpotopowym wyraźnie uwidocznił się wpływ Szatana na ród ludzki

[Ilustracja na stronie 10]

Wyzwanie co do prawości Hioba rzuciła Bogu realna osoba — Szatan Diabeł