„Jezus Chrystus jest Panem” — jak to rozumieć?

„RZEKŁ Pan Panu memu: Siądź po prawicy mojej, aż położę nieprzyjaciół twoich jako podnóżek pod nogi twoje!” Tak brzmią w Biblii warszawskiej słowa Psalmu 110:1. Kim jest ten pierwszy „Pan” i do kogo przemawia?

Dokładniejsze tłumaczenie tekstu hebrajskiego pomaga szybko rozwiązać tę kwestię. „Oto wypowiedź Jehowy do mego Pana...” (NW). A zatem ów pierwszy „Pan” to wszechmocny Bóg — sam Jehowa. W Biblii warszawskiej zamiast użyć imienia Bożego, posłużono się tytułem „Pan”. Jednakże takie zamieszanie wprowadzono już wcześniej, gdy słowo „Pan” odniesiono w tym miejscu do Jehowy w późniejszych odpisach starożytnej greckiej Septuaginty, tłumaczonej z języka hebrajskiego. Dlaczego tak się stało? Ponieważ imię Boże, czyli tetragram (יהוה), zastąpiono tytułem „Pan”. Uczony A. E. Garvie twierdzi: „Użycie tytułu Pan (...) [kýrios] można najprościej i najbardziej wiarogodnie wytłumaczyć tym, że w synagodze żydowskiej podczas czytania Pism posługiwano się nim zamiast imieniem Jahwe [Jehowa], objawionym w przymierzu”.

Biblia mówi, że Jehowa jest „Panem Wszechwładnym” (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 15:2, 8, NW; Dzieje 4:24, NW; Objawienie 6:10, NW). Nazwano Go również „prawdziwym Panem” oraz „Panem całej ziemi” (Wyjścia [2 Mojżeszowa] 23:17, NW; Jozuego 3:13, BT; Objawienie 11:4). Kim wobec tego jest drugi „Pan” w Psalmie 110:1 i dlaczego został tak nazwany przez Jehowę?

Jezus Chrystus jako „Pan”

W czterech Ewangeliach nazywa się Jezusa „Panem”, a najwięcej przykładów na to można znaleźć w sprawozdaniach Łukasza i Jana. Zwrot ten stanowił w I wieku n.e. formę grzecznościową, świadczącą o szacunku (Jana 12:21; 20:15, Kingdom Interlinear). W Ewangelii według Marka w odniesieniu do Jezusa częściej używa się określenia „Nauczyciel” albo Rabbòni (porównaj Marka 10:51 z Łukasza 18:41). Kiedy w drodze do Damaszku Saul spytał: „Kto jesteś, Panie?”, zasadniczo również miało to charakter grzecznościowy (Dzieje 9:5). Ale gdy naśladowcy Jezusa poznali swego Mistrza i nazywali go „Panem”, wyrażali oczywiście coś więcej niż zwykły szacunek.

Po śmierci i zmartwychwstaniu, a przed wstąpieniem do nieba, Jezus ukazał się swym uczniom i wypowiedział zdumiewające słowa: „Dano mi wszelką władzę w niebie i na ziemi” (Mateusza 28:18, NW). Później, w dniu Pięćdziesiątnicy, pod wpływem wylanego ducha świętego Piotr nawiązał do Psalmu 110:1, oznajmiając: „Niechże tedy wie z pewnością cały dom Izraela, że i Panem i Chrystusem uczynił go Bóg, tego Jezusa, którego wy ukrzyżowaliście” (Dzieje 2:34-36). Ponieważ Jezus dochował wierności aż do haniebnej śmierci na palu męki, został wskrzeszony i otrzymał najwspanialszą nagrodę. Wstąpił do niebios, żeby tam objąć panowanie.

Apostoł Paweł potwierdził słowa Piotra, pisząc, że Bóg „posadził [Chrystusa] po swej prawicy w miejscach niebiańskich, wysoko ponad wszelkim rządem i władzą, i mocą, i zwierzchnictwem, i wszelkim imieniem wymienianym nie tylko w tym systemie rzeczy, lecz także w przyszłym” (Efezjan 1:20, 21, NW). Panowanie Jezusa Chrystusa góruje nad każdym innym i przetrwa aż do nowego świata (1 Tymoteusza 6:15). Jezus został ‛wielce wywyższony’ i dano mu „imię, które jest ponad wszelkie imię”, aby każdy mógł przyznać, „że Jezus Chrystus jest Panem, ku chwale Boga Ojca” (Filipian 2:9-11). W ten sposób spełniła się pierwsza część Psalmu 110:1 i zostali mu poddani „aniołowie i zwierzchności, i moce” (1 Piotra 3:22; Hebrajczyków 8:1).

W Pismach Hebrajskich określenie „Pan panów” odnosi się tylko do Jehowy (5 Mojżeszowa 10:17; Psalm 136:2, 3). Ale Piotr w natchnieniu powiedział o Chrystusie Jezusie: „On to jest Panem wszystkich [albo: „Panem nas wszystkich”, Goodspeed]” (Dzieje 10:36). Jezus faktycznie jest „Panem zarówno umarłych, jak i żywych” (Rzymian 14:8, 9, NW). Chrześcijanie z radością uznają Jezusa Chrystusa za swego Pana oraz Właściciela i chętnie okazują mu posłuszeństwo, będąc jego poddanymi, których nabył swą drogocenną krwią. A od dnia Pięćdziesiątnicy 33 roku n.e. Jezus Chrystus panuje nad swym zborem jako Król królów i Pan panów. Jednakże od roku 1914, w którym powierzono mu władzę królewską, rządzi w tym charakterze, mając już swych nieprzyjaciół ‛jako podnóżek pod swoimi stopami’. Nadszedł odpowiedni czas, by zgodnie z Psalmem 110:1, 2 (NW) ‛wyruszył między nich na podbój’ (Hebrajczyków 2:5-8; Objawienie 17:14; 19:16).

Jak zatem rozumieć słowa Jezusa „wszystko zostało mi przekazane przez mego Ojca”, które padły jeszcze przed jego śmiercią i zmartwychwstaniem? (Mateusza 11:25-27, NW; Łukasza 10:21, 22). Wypowiedź owa nie ma tak ogólnego charakteru, jak te, które omówiono powyżej. Z kontekstu Ewangelii według Mateusza i Łukasza wynika, że Jezus mówił o wiedzy, która jest zakryta przed mądrymi tego świata, ale którą on objawił, ponieważ „zna w pełni” Ojca. Kiedy został ochrzczony w wodzie i zrodzony jako duchowy Syn Boży, mógł sobie przypomnieć swe przedludzkie życie w niebie oraz wszystko, co wtedy wiedział; nie chodziło tu jednak o jego późniejsze panowanie (Jana 3:34, 35).

Rozpoznanie Jezusa Chrystusa jako Pana

W niektórych przekładach Chrześcijańskich Pism Greckich powstaje trudność, gdy w cytatach z Pism Hebrajskich słowo „Pan” wyraźnie odnosi się do Jehowy Boga. Warto na przykład porównać Ewangelię według Łukasza 4:19 z Księgą Izajasza 61:2 w Biblii warszawskiej albo w trzecim wydaniu Biblii Tysiąclecia. Słyszy się opinie, że Jezus przejął tytuł „Pan” od Jehowy i że w rzeczywistości był w ciele Jehową, jednak twierdzenie to nie znajduje poparcia w Biblii. Pismo Święte zawsze starannie odróżnia Jehowę Boga od Jego Syna, Jezusa Chrystusa. Jezus objawił imię swego Ojca i Go reprezentował (Jana 5:36, 37).

Zwróćmy uwagę na poniższe przykłady wersetów z Pism Greckich, w których powołano się na Pisma Hebrajskie. O Jehowie Bogu i Jego Pomazańcu, czyli Mesjaszu, wspomniano w Dziejach Apostolskich 4:24-27, gdzie przytoczono Psalm 2:1, 2. Kontekst Listu do Rzymian 11:33, 34, gdzie zacytowano fragment Księgi Izajasza 40:13, 14, wyraźnie wskazuje na Boga, Źródło wszelkiej mądrości i wiedzy. Pisząc do zboru korynckiego, Paweł powtórzył słowa: „Któż poznał umysł Jehowy?”, a potem dodał: „My wszakże mamy umysł Chrystusowy”. Pan Jezus objawił swym naśladowcom pogląd Jehowy na wiele istotnych spraw (1 Koryntian 2:16, NW).

Czasami tekst Pism Hebrajskich odnosi się do Jehowy, ale spełnia się na Jezusie Chrystusie, gdyż Bóg powierzył mu moc i władzę. Na przykład w Psalmie 34:9 znajdujemy zaproszenie: „Skosztujcie i zobaczcie, że dobry jest Pan [Jehowa, NW]”. Piotr odniósł jednak tę wypowiedź do Pana Jezusa Chrystusa, mówiąc: „Gdyżeście zakosztowali, iż dobrotliwy jest Pan” (1 Piotra 2:3). Apostoł podaje tutaj pewną zasadę i wyjaśnia, jak sprawdza się ona również na Jezusie Chrystusie. Jeżeli chrześcijanie nabywają wiedzy o Jehowie Bogu i Jezusie Chrystusie i zgodnie z nią postępują, cieszą się obfitymi błogosławieństwami zarówno Ojca, jak i Syna (Jana 17:3). Sposób, w jaki Piotr zastosował te słowa, bynajmniej nie czyni Wszechwładnego Pana Jehowy i Pana Jezusa Chrystusa jedną osobą (zobacz przypis w NW do 1 Piotra 2:3).

Apostoł Paweł dokładnie wyjaśnił, jaką pozycję zajmuje Jehowa Bóg względem swego Syna, Jezusa Chrystusa: „Dla nas istnieje tylko jeden Bóg Ojciec, z którego pochodzi wszystko i dla którego istniejemy, i jeden Pan, Jezus Chrystus, przez którego wszystko istnieje i przez którego my także istniejemy” (1 Koryntian 8:6; 12:5, 6). Pisząc do zboru chrześcijańskiego w Efezie, Paweł potwierdził, że „jeden Pan”, Jezus Chrystus, jest całkowicie inną osobą niż „jeden Bóg i Ojciec wszystkich” (Efezjan 4:5, 6).

Jehowa najwyższy nad wszystkim

Od roku 1914 spełniają się słowa z Objawienia 11:15: „Królestwo świata stało się królestwem naszego Pana [Jehowy Boga] i jego Chrystusa, i będzie królował na wieki wieków” (NW). W pewnym dziele czytamy: „Kiedy Chrystus pokona wszelką moc (1 Kor. 15:25), sam podporządkuje się Bogu Ojcu. W ten sposób panowanie Jezusa spełni swój cel i Bóg będzie wszystkim we wszystkim (1 Kor. 15:28)” (New International Dictionary of New Testament Theology, tom 2, strona 514). Przy końcu swych tysiącletnich rządów Chrystus Jezus przekaże Ojcu, Bogu Wszechmocnemu, moc i władzę, które wcześniej otrzymał. Dlatego cała chwała i cześć słusznie należy się Jehowie, „Bogu Pana naszego Jezusa Chrystusa” (Efezjan 1:17).

Jezus rzeczywiście jest teraz Panem panów, ale nigdy nie został nazwany Bogiem bogów. Jehowa pozostaje najwyższy nad wszystkim. W ten sposób Jehowa będzie ‛wszystkim dla każdego’ (1 Koryntian 15:28, NW). Jako panujący władca, Jezus słusznie jest Głową zboru chrześcijańskiego. W tym świecie poczesne stanowiska zajmuje wielu potężnych „panów”, my jednak pokładamy ufność w tym, który jest Panem panów. Jezus Chrystus mimo swej wysokiej i znamienitej pozycji niezmiennie jest podporządkowany Ojcu, „aby Bóg mógł sprawować rządy nad wszystkimi” (1 Koryntian 15:28, The Translator’s New Testament). Jakiż wspaniały przykład pokory dał uczniom, którzy go uznają za swego Pana!

[Ramka na stronie 30]

„Mówiąc o Bogu, pisarze Nowego Testamentu mają na myśli Boga i Ojca naszego Pana, Jezusa Chrystusa. Kiedy wspominają o Jezusie Chrystusie, nie nazywają go Bogiem ani nie myślą o nim jako o Bogu. Jest on Chrystusem Bożym, Synem Bożym, Mądrością Bożą, Słowem Bożym. Nawet Prolog św. Jana, który najbardziej kojarzy się z doktryną nicejską, należy czytać w świetle subordynacjanizmu głoszonego w całej Ewangelii, a Prolog w grece, gdzie występuje θὲος [theòs] bez rodzajnika, nie jest tak jednoznaczny, jak to się wydaje w języku angielskim”. (John Martin Creed, „The Divinity of Jesus Christ”).