Coś ciekawego z Biblii — Przysłów 1:1 do 31:31

Bój się Jehowy, a będziesz szczęśliwy

„Bojaźń Jehowy jest pierwszym krokiem do mądrości” (9:10). Jakże dobitnie wykazano to w Księdze Przysłów! Ta księga biblijna, skompletowana około 716 roku p.n.e., pomaga nam kierować się mądrością, to znaczy dobrze zużytkować zdobytą wiedzę. Zważaj na te mądre wypowiedzi, a będziesz szczęśliwy.

SŁUCHAJ MĄDROŚCI

Przeczytaj Księgę Przysłów od 1:1 do 2:22. „Bojaźń Jehowy” to podstawowy element wiedzy. Jeżeli przyjmujemy karcenie, nie przyłączymy się do grzeszników w czynieniu zła. Ludzie bojący się Jehowy otrzymują od Niego mądrość, która ich strzeże przed złoczyńcami.

• 1:7 — Co to jest „bojaźń Jehowy”?

Jest to lęk przed Nim, połączony nie tyle z grozą, ile z głębokim szacunkiem, a więc stosowna obawa przed ściągnięciem na siebie niezadowolenia Stwórcy, wynikająca z doceniania Jego serdecznej życzliwości i dobroci. „Bojaźń Jehowy” wiąże się z uznawaniem faktu, iż jest On najwyższym Sędzią i wszechmocnym Bogiem, który ma prawo i moc sprowadzić karę lub nawet śmierć na nieposłusznych Jego woli. Oznacza też wierne służenie Bogu, całkowite poleganie na Nim i nienawidzenie tego, co w Jego oczach jest złe (Ps. 2:11; 115:11; Prz. 8:13).

• 2:7 — Co należy rozumieć przez prawość?

Rdzeń hebrajskich określeń odnoszących się do prawości nawiązuje do takich pojęć, jak „pełny”, „kompletny”. Często określają zdrowie moralne oraz bezkompromisowość. Ludzie, „którzy chodzą w prawości”, są niezachwiani w swoim oddaniu dla Jehowy. Dla takich „prostolinijnych” jest On „tarczą” ochronną, dają bowiem dowody prawdziwej mądrości i dostosowują się do Jego sprawiedliwych mierników.

Nauka dla nas: Jeżeli żywimy bojaźń przed Jehową, to przyjmiemy skarcenie, jakiego On nam udziela za pośrednictwem swego Słowa i swej organizacji. Gdybyśmy w tym nie dopisali, stanęlibyśmy w szeregach „głupców”, to jest bezbożnych grzeszników. Podporządkujmy się więc karności, którą On nam zaleca, kierując się miłością (Prz. 1:7; Hebr. 12:6).

CEŃ SOBIE MĄDROŚĆ

Przeczytaj Przysłów 3:1 do 4:27. Jeżeli chcesz mieć we wszystkim dobrą orientację, „zaufaj Jehowie całym sercem”. Szczęściem rozkoszują się ci, którzy wysoko cenią mądrość. Ścieżka ich jest podobna do nasilającego się światła dziennego, muszą jednak strzec swego serca.

• 4:18 — W jakim sensie „ścieżka sprawiedliwych” staje się coraz jaśniejsza?

Światło słoneczne nasila się coraz bardziej, od świtu „aż do nastania pełnego dnia”. Podobnie z upływem czasu lud Jehowy korzysta z coraz jaśniejszego światła duchowego. W miarę zbliżania się określonych zdarzeń lepiej pojmujemy szczegóły urzeczywistniającego się zamierzenia Bożego. Natchnione proroctwa otwierają przed nami swoją treść, gdy duch święty rzuci na nie snop światła albo gdy znajdują spełnienie w postaci wydarzeń światowych lub przeżyć ludu Jehowy. W ten właśnie sposób dochodzi do tego, że na „ścieżce sprawiedliwych” jest coraz jaśniej.

Nauka dla nas: Przejawianie prawdziwej mądrości i przestrzeganie przykazań Bożych uchroni nas przed zejściem na drogę głupoty, mogącej doprowadzić do przedwczesnej śmierci. Np. ci, którzy lekceważą przykazania Jehowy piętnujące niemoralność, narażają się na choroby przenoszone drogą płciową i przez to skracają sobie życie. Postępujmy więc zgodnie z wymaganiami Bożymi, a wtedy także dla nas mądrość stanie się „drzewem życia” (Prz. 3:18).

W CZYM MĄDROŚĆ SIĘ UWIDACZNIA

Przeczytaj Przysłów 5:1 do 9:18. Dowód mądrości daje między innymi ten, kto się wystrzega niemoralnego postępowania i ‛weseli się z żoną swej młodości’. Dalej wymieniono siedem rzeczy, którymi Jehowa się brzydzi; udzielono też przestrogi przed uwodzicielskimi podchodami nierządnicy. Uosobiona mądrość jest nazwana „mistrzowskim wykonawcą” Bożym, natomiast „bojaźń Jehowy jest pierwszym krokiem do mądrości”.

• 6:1-5 — Czy rada ta nie kłóci się z duchem szczodrości?

Tekst ten nie zniechęca bynajmniej do szczodrości, mimo że odradza wikłania się w cudze interesy, zwłaszcza gdy chodzi o ludzi obcych. Izraelici mieli pomagać swoim ‛zubożałym’ braciom (Kapł. 25:35-38, Biblia Tysiąclecia, wydanie II). Niektórzy jednak wdali się w spekulacyjne transakcje handlowe i uzyskali od drugich wsparcie finansowe, przekonawszy ich, by za nich ‛poręczyli’, i obiecawszy swoim wierzycielom, że w razie potrzeby zwrócą im pieniądze. Jeżeli ktoś znalazł się w takiej kłopotliwej sytuacji, być może w wyniku przechwalania się, powinien w myśl mądrej rady niezwłocznie się z tego wycofać (Prz. 11:15).

• 8:22-31 — Czy jest to jedynie opis mądrości?

Nie, gdyż mądrość istniała zawsze jako przymiot wiekuistego Boga (Hioba 12:13). Tutaj jednak powiedziano, że została ‛wydana’ i że w czasie stwarzania ziemi ‛stała się u boku [Jehowy] mistrzowskim wykonawcą’. Utożsamienie tej uosobionej mądrości z Synem Bożym znajduje potwierdzenie w fakcie, iż „starannie ukryte są w nim wszystkie skarby mądrości i wiedzy” (Kol. 1:15, 16; 2:3).

Nauka dla nas: Wspominając o „ofierze pojednania” i o „ślubach”, niemoralna kobieta opisana w 7 rozdziale Księgi Przysłów (BT) zapewne chciała dać do zrozumienia, że nie brak jej usposobienia duchowego. Na ofiary takie składano mięso, mąkę, oliwę i wino (Kapł. 19:5, 6; 22:21; Liczb 15:8-10). Ze słów jej wynikało więc, że ma w domu pod dostatkiem jedzenia i picia, a „młodzieniec, któremu nie dostawało serca”, będzie mógł u niej przyjemnie spędzić czas. Zazwyczaj właśnie w taki sposób osoba kierująca się niewłaściwymi pobudkami bywa wciągana do niemoralności. Jakże ważne jest pamiętanie o tej biblijnej przestrodze i wystrzeganie się takiego grzechu przeciwko Bogu! (Rodz. 39:7-12).

POUCZAJĄCE PRZECIWSTAWIENIA

Przeczytaj Przysłów 10:1 do 15:33. Zamieszczone tutaj przysłowia Salomona zaczynają się przeważnie od zwięźle wyrażonych przeciwstawień. Położony jest w nich nacisk na „bojaźń Jehowy” (10:27; 14:26, 27; 15:16, 33).

• 10:25 (BT) — Dlaczego nawiązano tu do „wichru”?

Nie mając oparcia w sprawiedliwych zasadach, niegodziwcy są podobni do chwiejnie zbudowanych domów, które walą się pod naporem gwałtownej nawałnicy. Sprawiedliwi zaś pozostają niezachwiani, gdyż ich sposób myślenia jest mocno ugruntowany na zasadach Bożych. Nie ustępują pod żadnym naciskiem, jak nie ustępuje dom zbudowany na solidnych fundamentach (Mat. 7:24-27).

• 11:22 — Jak kobieta może być podobna do kolczyka w ryju świni?

Złoty kolczyk zawieszony na skrzydełku nosa lub na przegrodzie nosowej uchodził za wskazówkę, że jego nosiciel jest osobą kulturalną. Natomiast świnie uznawali Izraelici za zwierzęta nieczyste i obrzydliwe. Dlatego piękna, lecz pozbawiona rozsądku kobieta kojarzyła się im ze złotym kolczykiem niestosownie zdobiącym ryj świński.

• 14:14 (BT) — Czym zadowala się człowiek niewierny?

Człowiek „niewiernego serca” jest zadowolony, poprzestając na swoim materialistycznym trybie życia (Ps. 144:11-15a). Nie przywiązuje wagi do czynienia tego, co słuszne w oczach Bożych, nie myśli też o tym, że będzie musiał zdać sprawę przed Jehową (1 Piotra 4:3-5). Natomiast „człowiek uczciwy” odrzuca poczynania niewierzących i cieszy się „z czynów swoich”. Na pierwszym miejscu zawsze stawia sprawy duchowe, stosuje się do wymagań Bożych, największą radość znajduje w służeniu Jehowie i czerpie zadowolenie z Jego błogosławieństw (Ps. 144:15b).

• 15:23 (Biblia poznańska) — Jak może nam ‛sprawiać radość odpowiedź naszych ust’?

Dzieje się tak wtedy, gdy ktoś usłucha naszej rady i odniesie z tego korzyść. Chcąc jednak komuś pomóc, musimy najpierw uważnie słuchać, uwzględnić czynniki związane z danym problemem oraz oprzeć swoją radę na Biblii. „Jakże dobre jest słowo wypowiedziane w porę”!

Nauka dla nas: „Głupiec” w zagniewaniu natychmiast odpowiada na „zniewagę” czy obelgę; tymczasem „człowiek rozważny” a bystro myślący modli się o ducha Bożego, pragnąc przejawiać panowanie nad sobą i stosować się do Słowa Jehowy (Prz. 12:16, Bp). Postępując w ten sposób, zdołamy uniknąć sprzeczki, która zarówno nam samym, jak i drugim mogłaby przynieść szkodę pod względem emocjonalnym lub nawet fizycznym.

PRZYSŁOWIA Z PORÓWNANIAMI

Przeczytaj Przysłów 16:1 do 24:34. Mądre wypowiedzi Salomona zebrane w tych rozdziałach to wskazówki ujęte przeważnie w formę porównań. Ponownie kładzie się tu nacisk na „bojaźń Jehowy” (16:6; 19:23; 22:4; 23:17; 24:21).

• 17:19 — Co jest złego w wysokiej bramie?

Kto nie zadbał zawczasu, by brama prowadząca do zabudowań i na dziedzińce była odpowiednio niska, ten ryzykował, że wjadą tam jeźdźcy na koniach i szybko rozchwycą jego dobra. Przysłowie to może też nawiązywać do ust szeroko otwartych, do wyniosłej mowy i przechwałek. Mowa taka wywołuje sprzeczki i w końcu prowadzi do nieszczęścia.

• 19:17 (BT) — Dlaczego pomaganie ubogiemu to jakby pożyczanie samemu Jehowie?

Ubodzy są pod opieką Stwórcy, toteż cokolwiek uczynimy na ich rzecz, jest traktowane tak, jak gdyby było zrobione dla Niego (Prz. 14:31). Jeżeli miłość i szczodrobliwość każe nam odnosić się życzliwie do biednych lub wręczać im dary bez oczekiwania na rewanż z ich strony, Jehowa potraktuje takie dawanie jako pożyczanie Jemu samemu, za co odpłaci łaską i błogosławieństwami (Łuk. 14:12-14).

• 20:1 — W jakim sensie wino jest „szydercą”?

Człowieka, który za bardzo polubi wino, potrafi ono doprowadzić do tego, że się zachowa w sposób śmieszny i pozbawiony kontroli. Skoro upijanie się wydaje tak złe owoce, chrześcijanie muszą się go wystrzegać (1 Tym. 3:2, 3, 8; 1 Kor. 6:9, 10; Prz. 23:20, 21).

• 23:27 (BT) — Co to znaczy, że nierządnica jest jak „dół głęboki” i „ciasna studnia”?

Myśliwi chwytali zwierzęta do specjalnie wykopanych głębokich dołów i podobnie klienci prostytutki wpadają w sidło niemoralności. „Obca” to także określenie nierządnicy, nie ulega bowiem wątpliwości, że w Izraelu większość z nich była cudzoziemskiego pochodzenia. Nabieranie wody z „ciasnej studni” nastręczało kłopotów, gdyż gliniane naczynia często się tłukły o jej ściany. Podobnie ci, którzy się zadają z ladacznicami, łatwo mogą na siebie ściągnąć nieszczęścia pod względem uczuciowym i fizycznym (Prz. 7:21-27).

Nauka dla nas: „Świadek fałszywy” zdradza brak szacunku dla Boga i według Prawa Mojżeszowego mógł być skazany na śmierć. Osobnik taki ‛ginął’ więc z rąk ludzi albo Jehowy (Prz. 21:28, BT; Powt. Pr. 5:20; 19:16-21; por. Dzieje 5:1-11). Natomiast człowiek, który ‛umiał słuchać’ uważnie, zabierał głos tylko wtedy, gdy był pewny wszystkiego, co usłyszał. Mógł zatem „ciągle mówić”, a jego słowa nie były później odrzucane jako fałszywe. Poza tym nie groziła mu kara śmierci za fałszywe świadectwo. Osoby zeznające przed komitetem sądowniczym Świadków Jehowy powinny przedtem uważnie słuchać, żeby potrafiły udzielić dokładnych informacji, gdyż niepełne lub fałszywe świadectwo może wyrządzić dużo szkód duchowych.

POMOCNE ZESTAWIENIA

Przeczytaj Przysłów 25:1 do 29:27. Przypowieści Salomona przepisane przez sług króla Ezechiasza także zawierają nauki przedstawione przeważnie w formie porównań. Zachęcają między innymi do polegania na Jehowie.

• 26:6 (BT) — Dlaczego posłużono się tu porównaniem do ‛odcięcia sobie nóg’?

Człowiek odcinający sobie stopy poważnie siebie okalecza i podobnie ten, kto chce coś załatwić przez „głupca”, gwałtem szkodzi swoim interesom. Sprawa powierzona głupcowi będzie spartaczona. Jakże konieczne jest więc uprzednie ‛wypróbowanie co do przydatności’ tych, którym mają być powierzone obowiązki w zborze! (1 Tym. 3:10).

• 27:17 (Biblia gdańska) — W jaki sposób można ‛zaostrzyć oblicze’ bliźniego?

Kawałkiem żelaza można się posłużyć do naostrzenia narzędzia wykonanego z tego samego metalu i podobnie jedna osoba może skutecznie wpływać na poprawę nastroju i stanu duchowego drugiej. Jeżeli czujemy się przygnębieni z powodu rozczarowań w zetknięciu z nieprzychylnymi ludźmi, to sympatyczne spojrzenia współwyznawców oraz ich zachęty z Pisma Świętego mogą nam dodać dużo otuchy. Zniknie smutny wyraz twarzy i nowo rozbudzoną nadzieją zostaniemy ożywieni do dalszego działania (Prz. 13:12).

• 28:5 — Co obejmuje wspomniane tu „wszystko”?

Ludzie trwający w czynieniu zła są duchowo ślepi (Prz. 4:14-17; 2 Kor. 4:4). „Nie mogą zrozumieć sądu”, czyli tego, co jest słuszne według mierników Bożych. Nie umieją więc należycie ocenić spraw ani powziąć właściwych decyzji. Ci jednak, „którzy szukają Jehowy” przez modlitwę i studiowanie Jego Słowa, „potrafią zrozumieć wszystko”, co jest konieczne do służenia Mu w sposób godny uznania (Efez. 5:15-17).

• 29:8 — W jaki sposób chełpliwi „podpalają miasto”?

Samochwały, które lekceważą wszelkie autorytety, wypowiadają się w sposób bezczelny. Tym samym dolewają oliwy do ognia sporów i rozdmuchują ich płomienie do tego stopnia, że w końcu rozognione jest całe miasto, wszyscy jego mieszkańcy. Jednakże ludzie mądrzy „odpierają” nasilającą się falę gniewu; wypowiadając się w sposób łagodny i rozsądny, gaszą jego płomienie i działają na rzecz pokoju (Prz. 15:1).

Nauka dla nas: Jeżeli nas rozpiera pycha, skończy się to upokorzeniem (Prz. 29:23). Osoba wyniosła zazwyczaj bywa zarozumiała, co tylko przynosi ujmę oraz prowadzi do potknięcia i upadku (Prz. 11:2; 16:18; 18:12). Bóg może tak pokierować sprawami, by pyszałek został w jakiś sposób poniżony, a niekiedy nawet kończy się to zgubą. Człowiek tego typu pożąda sławy, ale dla innych ludzi jego postępowanie jest wstrętne. „Ten zaś, kto jest pokornego ducha, dostąpi chwały”.

‛WAŻKIE ORĘDZIA’

Przeczytaj Przysłów 30:1 do 31:31. „Ważkie orędzie” Agura uwypukla fakt, iż „wszelka mowa Boża jest czysta” (Bg). Dalej wymieniono szereg rzeczy zbyt cudownych, by je pojąć, poruszono też inne kwestie (30:1-33). „Ważkie orędzie” Lemuela, przekazane mu przez matkę, ostrzega, iż picie napojów wyskokowych może doprowadzić do wypaczenia sądu; zachęca ponadto do sprawiedliwego osądzania oraz zawiera opis dobrej żony (31:1-31).

• 30:15, 16 — Do czego zmierzają przytoczone tu przykłady?

Ilustrują, jak nienasycona jest chciwość. Pijawki łapczywie pochłaniają krew i podobnie chciwi ludzie wciąż zabiegają o więcej pieniędzy lub władzy. Szeol tak samo nigdy nie ma dość i wciąż pozostaje otwarty, by przyjąć kolejne ofiary śmierci. Bezpłodne łono natomiast domaga się dzieci (Rodz. 30:1). Ziemia nawiedzona suszą szybko wchłania wodę po deszczu i wkrótce znowu wygląda jak przedtem. Ogień zaś, do którego wrzucono jakieś przedmioty, strzela płomieniami zachłannie ogarniającymi również inne złożone w pobliżu materiały palne. Analogicznie jest z chciwcami. Tylko ludzie kierowani mądrością Bożą potrafią się wyrwać z tego błędnego koła napędzanego przez samolubstwo.

• 31:6, 7 (Biblia warszawska) — Dlaczego należało dać wina „strapionym na duchu”?

Wino i inne trunki działają poniekąd otępiająco. Dlatego podawano je „ginącemu”, który szedł na śmierć, albo ludziom „strapionym na duchu”, żeby mniej świadomie odczuwali ból i kłopoty. Starożytny zwyczaj udostępniania przestępcom wina zaprawionego narkotykiem, mającego im sprawić ulgę w czasie egzekucji, być może wyjaśnia, dlaczego żołnierze rzymscy zaproponowali taki napój Jezusowi Chrystusowi, gdy był na palu. On wszakże go nie przyjął, chciał bowiem podczas swojej próby być w pełni świadomy i w tych warunkach zachować prawość wobec Boga (Marka 15:22-24).

• 31:15 (BT) — Kim są owe „dziewczęta”?

Jest tu mowa o dziewczętach usługujących po domach. Nie mają one powodów do narzekania na brak żywności lub przydziału pracy. Przedsiębiorcza żona rozdziela pokarm domownikom oraz pilnuje, żeby również służące nie były głodne i miały obowiązki do wykonania.

Nauka dla nas: Jako ludzie niedoskonali możemy niekiedy bezrozumnie „wynosząc się nad innych” zabiegać o własną chwałę. Jeżeli nam się przydarzy coś takiego lub zaczniemy mówić w gniewie, powinniśmy ‛zakryć ręką usta’, by zapobiec wypowiadaniu dalszych słów mogących prowokować osobę, którąśmy urazili. Chcąc otrzymać masło, należy ubijać mleko, a krew płynie z nosa zazwyczaj wtedy, gdy się go uderzy; tak samo sprzeczka wybucha wówczas, gdy ludzie dają upust rozgniewaniu (Prz. 30:32, 33, Bp). Jakże mądrze jest w takich wypadkach zamilknąć, aby uniknąć większych trudności!

Ileż korzyści możemy zaczerpnąć z Księgi Przysłów! Ceńmy sobie wysoko te mądre wypowiedzi, zachęcające do pełnej szacunku bojaźni przed Jehową. Stosowanie się do nich z całą pewnością przysporzy nam szczęścia.