Przy wychowywaniu dzieci naśladuj Jehowę

„Czy można sobie wyobrazić dziecko, którego nie karciłby rodzony ojciec?” (HEBRAJCZYKÓW 12:7, Biblia Warszawsko-Praska).

 1, 2. Dlaczego obecnie rodzicom niełatwo jest wychowywać dzieci?

WEDŁUG sondażu przeprowadzonego kilka lat temu w Japonii mniej więcej połowa dorosłych respondentów uważała, że rodzice za mało rozmawiają z dziećmi i zbytnio im pobłażają. W innej zorganizowanej tam ankiecie prawie jedna czwarta pytanych przyznała, iż nie umie postępować z dziećmi. Problem ten dotyczy nie tylko Dalekiego Wschodu. Jak informuje dziennik The Toronto Star, „wielu kanadyjskich rodziców stwierdziło, iż nie ma pojęcia o właściwym wywiązywaniu się ze swej roli”. Wychowywanie dzieci nastręcza trudności ojcom i matkom na całym świecie.

² Dlaczego zadanie to przysparza rodzicom kłopotów? Przede wszystkim dlatego, że żyjemy w „dniach ostatnich”, w „krytycznych czasach trudnych do zniesienia” (2 Tymoteusza 3:1). Ponadto, jak oznajmia Biblia, „skłonność serca człowieka jest zła od samej jego młodości” (Rodzaju 8:21). A młodzi są szczególnie narażeni na ataki Szatana, który niczym „ryczący lew” poluje na niedoświadczonych (1 Piotra 5:8). Wiele przeszkód niewątpliwie napotykają chrześcijańscy rodzice, którzy wychowują swe dzieci, „karcąc je i ukierunkowując ich umysły zgodnie z myślami Jehowy” (Efezjan 6:4). Jak mogą pomóc swym pociechom wyrosnąć na dojrzałych chwalców Jehowy, zdolnych odróżniać „to, co właściwe, od tego, co niewłaściwe”? (Hebrajczyków 5:14).

 3. Dlaczego rodzice pragnący osiągnąć powodzenie w wychowaniu dzieci muszą je szkolić i udzielać im wskazówek?

³ Mądry król Salomon zauważył: „Głupota jest przywiązana do serca chłopca” (Przysłów 13:1; 22:15). Aby dzieci mogły ją stamtąd wyrugować, potrzebują nacechowanego miłością karcenia ze strony rodziców. Nie zawsze jednak chętnie je przyjmują. Często wręcz się oburzają na rady, niezależnie od tego, od kogo one pochodzą. Dlatego rodzice powinni nauczyć się ‛ćwiczyć chłopca stosownie do drogi, która jest dla niego’ (Przysłów 22:6). Jeśli dzieci uchwycą się takiej karności, może to oznaczać dla nich życie (Przysłów 4:13). Bardzo ważne jest zatem, żeby rodzice wiedzieli, co wchodzi w zakres tego szkolenia.

Co oznacza karcenie

 4. Co przede wszystkim oznacza w Biblii „karcenie”?

⁴ Niektórzy rodzice nie karcą dzieci z obawy przed oskarżeniem o maltretowanie fizyczne, słowne lub psychiczne. Nie trzeba jednak żywić takiego lęku. W Biblii słowo „karcenie” nie sugeruje znęcania się ani okrucieństwa. Grecki odpowiednik tego wyrazu wiąże się głównie z pouczaniem, korygowaniem, a niekiedy ze stanowczym, lecz nacechowanym miłością karaniem.

 5. Dlaczego warto rozważyć, jak Jehowa postępuje ze swoim ludem?

⁵ Doskonały przykład w stosowaniu takiego karcenia daje Jehowa Bóg. Apostoł Paweł porównał Go do człowieczego ojca, pisząc: „Czy można sobie wyobrazić dziecko, którego nie karciłby rodzony ojciec? (...) Tamci karcili nas według swego uznania, by nas wychować na czas krótkich dni doczesnego życia. Ten zaś czyni to dla waszego dobra, w trosce o to, abyśmy byli uczestnikami Jego świętości” (Hebrajczyków 12:7-10, Biblia Warszawsko-Praska). A zatem Jehowa karci swych sług, żeby byli święci, czyli czyści. Dzięki przeanalizowaniu, w jaki sposób szkoli On swój lud, z pewnością możemy się dużo nauczyć o karceniu dzieci (Powtórzonego Prawa 32:4; Mateusza 7:11; Efezjan 5:1).

Miłość — pobudzająca siła

 6. Dlaczego rodzicom może nie być łatwo naśladować miłość Jehowy?

⁶ Apostoł Jan napisał: „Bóg jest miłością”. Tak więc szkolenie udzielane przez Jehowę zawsze wypływa właśnie z miłości (1 Jana 4:8; Przysłów 3:11, 12). Czy to znaczy, że rodzicom z natury związanym uczuciowo z dziećmi łatwo będzie pod tym względem naśladować Jehowę? Niekoniecznie. Bóg okazuje miłość opartą na zasadach. A jak wyjaśnia pewien znawca greki, taka miłość „nie zawsze idzie w parze z naturalnymi skłonnościami”. Bóg nie daje się zaślepić sentymentom. Zawsze ma na względzie to, co jest najlepsze dla Jego sług (Izajasza 30:20; 48:17).

 7, 8. (a) Jak Jehowa przejawiał wobec swego ludu miłość opartą na zasadach? (b) Jak rodzice mogą naśladować Jehowę, gdy uczą dzieci trzymania się zasad biblijnych?

⁷ Zastanówmy się nad miłością, którą Jehowa okazywał Izraelitom. Jego uczucie do młodego narodu izraelskiego Mojżesz opisał za pomocą pięknego porównania: „Tak jak orzeł pobudza swe gniazdo, unosi się nad swymi pisklętami, rozpościera swe skrzydła, bierze je, niesie je na swych lotkach, tak sam Jehowa (...) prowadził [Jakuba]” (Powtórzonego Prawa 32:9, 11, 12). Aby nauczyć orlęta latać, matka „pobudza swe gniazdo” — trzepocze i macha skrzydłami w celu zachęcenia młodych do fruwania. Kiedy orlę w końcu wypadnie z gniazda, często usytuowanego na wysokiej grani, matka ‛unosi się nad pisklęciem’. Jeżeli widzi, iż mogłoby uderzyć o ziemię, pikuje i ‛bierze je na swe lotki’. Podobnie Jehowa miłościwie troszczył się o nowo narodzony naród izraelski. Dał mu Prawo Mojżeszowe (Psalm 78:5-7). Potem pilnie czuwał nad tym ludem, gotów pośpieszyć mu z pomocą w razie trudności.

⁸ Jak chrześcijańscy rodzice mogą naśladować miłość Jehowy? Przede wszystkim muszą uczyć dzieci zasad i mierników zawartych w Słowie Bożym (Powtórzonego Prawa 6:4-9). Chodzi o to, by pomóc im nauczyć się podejmowania decyzji zgodnych z zasadami biblijnymi. Czyniąc tak, kochający ojciec i matka niejako unoszą się nad swymi dziećmi i obserwują, jak wprowadzają one w życie poznane zasady. Gdy pociechy dorastają i stopniowo otrzymują coraz więcej swobody, troskliwi rodzice są gotowi — mówiąc obrazowo — zapikować i ‛wziąć je na swe lotki’, ilekroć pojawia się niebezpieczeństwo. O jakie zagrożenie chodzi?

 9. Zwłaszcza na jakie niebezpieczeństwo muszą być wyczuleni kochający rodzice? Zilustruj to przykładem.

⁹ Jehowa Bóg ostrzegł Izraelitów przed skutkami przebywania w złym towarzystwie (Liczb 25:1-18; Ezdrasza 10:10-14). Również dzisiaj można łatwo wpaść w taką pułapkę (1 Koryntian 15:33). Chrześcijańscy rodzice powinni wzorować się pod tym względem na Jehowie. Piętnastoletnią Lisą zainteresował się chłopak, który nie podzielał wyznawanych w jej rodzinie wartości moralnych i duchowych. „Rodzice od razu dostrzegli zmianę w moim zachowaniu i się tym zaniepokoili” — opowiada Lisa. „Czasem korygowali mnie, a kiedy indziej troskliwie zachęcali”. Siadali z córką i cierpliwie słuchali, dzięki czemu pomogli jej uporać się z tym, co uznali za sedno problemu — z pragnieniem zaakceptowania przez rówieśników.a

Dbaj o swobodną wymianę myśli

10. Jaki piękny przykład w komunikowaniu się z Izraelitami dał Jehowa?

¹⁰ Chcąc dobrze wychować dzieci, rodzice muszą utrzymywać z nimi swobodną wymianę myśli. Chociaż Jehowa doskonale wie, co jest w naszym sercu, zachęca nas, abyśmy się z Nim komunikowali (1 Kronik 28:9). Kiedy dał Izraelitom Prawo, do pouczania ich na jego podstawie wyznaczył Lewitów; prócz tego posyłał proroków, by przemawiali do rozsądku członkom tego narodu oraz ich korygowali. Był też gotowy wysłuchiwać ich modlitw (2 Kronik 17:7-9; Psalm 65:2; Izajasza 1:1-3, 18-20; Jeremiasza 25:4; Galatów 3:22-24).

11. (a) Jak rodzice mogą dbać o właściwą wymianę myśli z dziećmi? (b) Dlaczego podczas rozmów z dziećmi rodzice powinni uważnie słuchać?

¹¹ Jak rodzice mogą naśladować Jehowę w rozmowach z dziećmi? Przede wszystkim muszą poświęcać im czas. Powinni również unikać nierozważnych i raniących komentarzy w rodzaju: „I to ma być problem? Myślałem, że chodzi o coś ważnego”; „To głupstwo”; „A czego się spodziewałeś? Jaki z ciebie dzieciak” (Przysłów 12:18). Mądrzy rodzice, chcąc zachęcić pociechy do otworzenia się przed nimi, starają się uważnie słuchać. Ci, którzy lekceważą swe małe dzieci, z czasem sami mogą być przez nie lekceważeni. Jehowa zawsze chętnie wysłuchuje swych sług. Nadstawia ucha, gdy pokornie się do Niego modlą (Psalm 91:15; Jeremiasza 29:12; Łukasza 11:9-13).

12. Dzięki jakim przymiotom rodziców dzieciom łatwiej będzie się do nich zwracać?

¹² Rozważmy też, jak pewne aspekty osobowości Boga pomagały Jego sługom swobodnie się do Niego zwracać. Na przykład Dawid, król starożytnego Izraela, rażąco zgrzeszył, dopuszczając się cudzołóstwa z Batszebą. Ponieważ był niedoskonały, popełnił w życiu jeszcze inne poważne grzechy. Nigdy jednak nie przestał zwracać się do Jehowy, lecz prosił Go o przebaczenie i skorygowanie. Dzięki lojalnej życzliwości i miłosierdziu Boga Dawidowi niewątpliwie łatwiej było do Niego wrócić (Psalm 103:8). Przejawianie takich zbożnych przymiotów, jak współczucie i miłosierdzie, może pomóc rodzicom utrzymać szczerą wymianę myśli z dziećmi, nawet gdy te zbłądzą (Psalm 103:13; Malachiasza 3:17).

Bądź rozsądny

13. Co wchodzi w zakres okazywania rozsądku?

¹³ Wysłuchując dzieci, rodzice powinni być rozsądni i odzwierciedlać „mądrość z góry” (Jakuba 3:17). Apostoł Paweł napisał: „Niech wasz rozsądek stanie się znany wszystkim ludziom” (Filipian 4:5). Co to znaczy być rozsądnym? Jedna z definicji greckiego odpowiednika tego słowa mówi o „nieupieraniu się przy literze prawa”. Jak rodzice mogą przejawiać rozsądek, a zarazem obstawać przy niezmiennych miernikach moralnych i duchowych?

14. Jak Jehowa okazał rozsądek w stosunku do Lota?

¹⁴ Niezwykły przykład rozsądku dał Jehowa (Psalm 10:17). Gdy nalegał na Lota, żeby razem z rodziną opuścił skazaną na unicestwienie Sodomę, ten „się ociągał”. Kiedy później anioł Jehowy polecił mu uciekać w górzystą okolicę, Lot powiedział: „Nie zdołam ujść w górzystą okolicę (...) Spójrz, proszę, to miasto [Coar] jest blisko, żeby tam uciec, i jest małe. Niechaj tam ujdę — czyż nie jest małe?” Jak Jehowa na to zareagował? Oznajmił: „Oto okazuję ci względy do tego stopnia, że nie zniszczę miasta, o którym mówiłeś” (Rodzaju 19:16-21, 30). Jehowa chętnie przychylił się do życzenia Lota. A zatem rodzice muszą się trzymać mierników, które Jehowa Bóg wyłuszczył w swym Słowie, Biblii, mogą jednak uwzględniać te prośby dzieci, które nie kolidują z zasadami biblijnymi.

15, 16. Czego rodzice mogą się nauczyć z przykładu zawartego w Księdze Izajasza 28:24, 25?

¹⁵ W zakres przejawiania rozsądku wchodzi również przygotowanie serca dziecka na przyjęcie rady. Przyrównując Jehowę do rolnika, Izajasz powiedział: „Czyż oracz przez cały dzień orze pod zasiew, spulchnia i bronuje glebę? Czy po wyrównaniu jej powierzchni nie rozrzuca czarnuszki i nie rozsypuje kminu, i czy w wyznaczone miejsce nie rzuca pszenicy, prosa i jęczmienia, a także orkiszu jako swej granicy?” (Izajasza 28:24, 25).

¹⁶ Jehowa „orze pod zasiew” oraz „spulchnia i bronuje glebę”. W ten sposób przygotowuje serca swych sług, zanim udzieli im skarcenia. A jak rodzice mogą podczas korygowania swych pociech symbolicznie „orać” ich serce? Pewien ojciec naśladował Jehowę przy karceniu swego czteroletniego synka. Kiedy maluch uderzył dziecko z sąsiedztwa, ojciec najpierw cierpliwie wysłuchał jego wymówek. Potem niejako „orząc” serce syna, opowiedział mu o chłopczyku, który wiele wycierpiał od okrutnego człowieka. Poruszony tą historyjką, synek stwierdził, że tego złego człowieka koniecznie trzeba ukarać. Takie „oranie” przygotowało serce malca i pomogło mu dostrzec, iż bicie kolegi było czymś okrutnym i niewłaściwym (2 Samuela 12:1-14).

17. Czego na temat karcenia uczy rodziców Księga Izajasza 28:26-29?

¹⁷ Izajasz w kolejnych wersetach przyrównuje karcenie od Jehowy do innej pracy rolniczej — do młocki. Rolnik posługuje się różnymi narzędziami, zależnie od twardości plew oddzielanych od ziarna. Delikatną czarnuszkę młóci kijem, a kmin laską, natomiast ziarna mające twardsze plewy — saniami lub wozem młockarskim. Ale nawet kiedy młóci twardsze ziarna, stara się ich nie rozgnieść. Podobnie Jehowa, gdy chce oczyścić swój lud z czegoś niepożądanego, stosuje różne metody, uwzględniając potrzeby i okoliczności. Nigdy nie czyni tego w sposób arbitralny ani despotyczny (Izajasza 28:26-29). Niektórym dzieciom wystarcza samo spojrzenie rodziców. Inne potrzebują wielokrotnych przypomnień, a jeszcze inne może nawet bardziej stanowczej perswazji. Rozsądni rodzice będą stosować karcenie odpowiadające potrzebom danego dziecka.

Uprzyjemniaj rozmowy w gronie rodzinnym

18. Jak rodzice mogą znaleźć czas na regularne rodzinne studium Biblii?

¹⁸ Jednym z najlepszych sposobów pouczania dzieci jest regularne rodzinne studium Biblii oraz codzienne omawianie fragmentu Pisma Świętego. Studium rodzinne przynosi najwięcej korzyści wtedy, gdy się odbywa systematycznie. Jeżeli decyduje o nim przypadek lub chwilowy zapał, to w najlepszym razie będzie prowadzone rzadko. Rodzice muszą zatem ‛wykupywać czas’ na studium (Efezjan 5:15-17). Wybranie określonego dnia i pory odpowiedniej dla wszystkich domowników może nie być łatwe. Pewien ojciec zauważył, że gdy dzieci podrosły, ich odmienne rozkłady zajęć utrudniały zgromadzenie całej rodziny. Ale w dni zebrań zborowych zawsze była ona w komplecie. Dlatego postanowił urządzać studium rodzinne w jeden z takich wieczorów. Przyniosło to efekty. Cała trójka dzieci należy już do ochrzczonych sług Jehowy.

19. Jak rodzice mogą naśladować Jehowę, gdy prowadzą studium rodzinne?

¹⁹ Jednakże na takim studium nie wystarczy po prostu omówić jakieś myśli biblijne. Jehowa pouczał odrodzony naród izraelski za pośrednictwem kapłanów, którzy ‛objaśniali Prawo oraz wykładali jego sens, podając, jak rozumieć to, co czytano’ (Nehemiasza 8:8). Pewien ojciec, który dopomógł siedmiorgu swych dzieci pokochać Jehowę, przed każdym studium rodzinnym przygotowywał się w swoim pokoju, dostosowując materiał do ich potrzeb. Dbał o to, by sprawiało ono dzieciom radość. „Studium zawsze było czymś miłym” — wspomina jeden z dorosłych synów. „Gdy graliśmy na podwórku w piłkę i wołano nas na studium rodzinne, natychmiast na nie biegliśmy. Był to jeden z najprzyjemniejszych wieczorów w tygodniu”.

20. Jaki problem może się jeszcze wyłonić przy wychowywaniu dzieci?

²⁰ Psalmista oświadczył: „Oto synowie są dziedzictwem od Jehowy; owoc łona jest nagrodą” (Psalm 127:3). Szkolenie dzieci wymaga czasu i wysiłku, ale czynienie tego we właściwy sposób może oznaczać dla nich życie wieczne. Jakże piękna byłaby to nagroda! Obyśmy więc przy wychowywaniu swych pociech gorliwie naśladowali Jehowę. Ale chociaż rodzice mają obowiązek ‛wychowywać dzieci, karcąc je i ukierunkowując ich umysły zgodnie z myślami Jehowy’, nie gwarantuje to powodzenia (Efezjan 6:4). Nawet gdy dziecku zapewnia się jak najlepszą troskę, może się ono zbuntować i przestać służyć Jehowie. Jak postąpić w takiej sytuacji? Zagadnienie to zostanie omówione w następnym artykule.

[Przypis]

Jak byś odpowiedział?

• Jak rodzice mogą naśladować miłość Jehowy opisaną w Księdze Powtórzonego Prawa 32:11, 12?

• Czego się nauczyłeś ze sposobu, w jaki Jehowa komunikował się z Izraelitami?

• Czego uczy nas okoliczność, że Jehowa wysłuchał prośby Lota?

• Jaką naukę dotyczącą karcenia dzieci wyciągnąłeś z Księgi Izajasza 28:24-29?

[Ilustracja na stronach 8, 9]

Szkolenie zapewniane przez Jehowę Jego ludowi Mojżesz przyrównał do sposobu, w jaki orzeł obchodzi się ze swymi młodymi

[Ilustracje na stronie 10]

Rodzice muszą poświęcać czas dzieciom

[Ilustracja na stronie 12]

„Był to jeden z najprzyjemniejszych wieczorów w tygodniu”