KEDAR

(od rdzenia oznaczającego: „być ciemnym”).

1. Jeden z 12 synów Ismaela (Rdz 25:13-15; 1Kn 1:29-31).

2. Plemię arabskie wywodzące się od Kedara, syna Ismaela, zaliczone do „synów Wschodu”. Kedarem jest nazywany również ich kraj (Jer 2:10; 49:28, 29). Kedaryci byli ludem koczowniczym i pasterskim, posiadającym stada owiec, kóz i wielbłądów (Iz 60:7; Jer 49:28, 29), i prawdopodobnie zamieszkiwali pustynne tereny na wsch. od Palestyny, w pn.-zach. Arabii. Wzmianka o „osadach zamieszkiwanych przez Kedar” (Iz 42:11) może się odnosić do tymczasowych obozowisk, ale też wskazywać, że część tego ludu prowadziła bardziej osiadły tryb życia. Przypuszczalnie ze względu na znaczącą rolę Kedarytów wśród plemion arabskich nazwą Kedar zaczęto później określać ogół ludów żyjących na pustyni. W targumach i literaturze rabinicznej Kedarem nazywa się niekiedy Arabię.

Szulamitka z Pieśni nad Pieśniami przyrównała swą śniadą cerę do „namiotów Kedaru” (PnP 1:5, 6; por. Ps 120:5), które prawdopodobnie wykonywano ze skór czarnych kóz, tak samo jak namioty wielu współczesnych beduinów. Proroctwo Ezechiela wspomina o „naczelnikach Kedaru” i Arabach, którzy handlowali „barankami, baranami i kozłami” na rzecz kupieckiego Tyru (Eze 27:21).

Kiedy na Bliskim Wschodzie dominowała Asyria, prorok Izajasz zapowiedział nagły kres chwały Kedaru — z jego silnych łuczników miała pozostać jedynie garstka (Iz 21:16, 17). Określenia Kidri i Kadri występujące w asyryjskich kronikach wojen odnoszą się najwyraźniej właśnie do Kedarytów. W opisie pewnej wyprawy asyryjski król Asurbanipal wymienił ich obok Arabów (Aribi) i Nebajota (por. Iz 60:7) i chwalił się, że jako łup uprowadził ich osły, wielbłądy i owce.

W późniejszym czasie Kedar został pokonany przez Nebukadneccara (Nebukadreccara), króla Babilonu (Jer 49:28, 29). O tym, że ów monarcha podbił pn. Arabię, wspomina babiloński historyk Berossos, cytowany przez Flawiusza (Przeciw Apionowi, I, 19 [129, 133]).

W Tall al-Maschuta w Egipcie znaleziono srebrną czaszę (datowaną na V w. p.n.e.) z aramejskim napisem: „Kajnu bar Gesem [syn Geszema], król Kedaru”. Być może wspomniany tu Geszem to „Arab Geszem”, który w czasach Nehemiasza sprzeciwiał się odbudowie murów Jerozolimy (Neh 2:19; 6:1, 2, 6).

Z asyryjskich dokumentów wynika, że w sanktuarium Hazaila, króla Kedaru, były wizerunki takich bóstw, jak: Atarsamajin (Asyryjczycy utożsamiali ją z Isztar Dilbat), Dai, Nachaj, Ruldaju, Atarkuruma i Abirillu. Symbolem bogini Atarsamajin była złota gwiazda wysadzana kosztownymi kamieniami. Według Talmudu Babilońskiego (Taanit 5b) mieszkańcy Kedaru czcili też wodę.