BENIAMIN

(„syn prawicy”).

1. Dwunasty syn Jakuba i rodzony brat Józefa. Najwyraźniej tylko on urodził się Jakubowi w ziemi Kanaan, a pozostali synowie — w Paddan-Aram (Rdz 29:31 do 30:25; 31:18). Rachela urodziła Beniamina, swego drugiego syna, w drodze z Betel do Efratu (Betlejem). Miała ciężki poród, podczas którego zmarła. Przed śmiercią nazwała chłopca Ben-Oni, co znaczy „syn mojej żałoby”, ale jej mąż zmienił mu imię na Beniamin, „syn prawicy” (Rdz 35:16-19; 48:7).

Od narodzin nie ma o Beniaminie żadnych wzmianek aż do czasu sprzedania Józefa i jego pobytu w Egipcie w charakterze niewolnika. Ponieważ Beniamin był najmłodszym synem Jakuba, urodzonym przez jego ukochaną żonę, Rachelę (Rdz 44:20), ojciec darzył go szczególnym uczuciem, zwłaszcza odkąd uwierzył, że Józef nie żyje. Dlatego nie chciał go puścić z pozostałymi synami do Egiptu; zgodził się na to dopiero po długich namowach (Rdz 42:36-38; 43:8-14). Chociaż Juda nazwał wtedy Beniamina „chłopcem”, był on młodym mężczyzną. Z Rodzaju 46:8, 21 wynika, że w czasie osiedlenia się Jakuba w Egipcie Beniamin miał już dzieci. Mimo to sam dalej był ukochanym ‛dzieckiem starości’ Jakuba i na różne sposoby wspierał swego sędziwego ojca (Rdz 44:20-22, 29-34). Również Józef żywił głębokie uczucie do swego młodszego brata (Rdz 43:29-31, 34).

Potomków Beniamina wymieniono w kilku miejscach, lecz jak się wydaje, niektóre z tych wykazów są bardziej kompletne od innych. W Rodzaju 46:21 „synami Beniamina” nazwano dziesięciu mężczyzn. Jednak gdzie indziej części z nich brakuje, toteż istnieje pogląd, że kilku synów zmarło w młodym wieku lub nie miało potomków, którzy by dali początek własnym rodom. W poszczególnych relacjach występują różnice w pisowni imion (por. Achiram, Achrach, Echi), a poza tym niektórzy wyszczególnieni w Rodzaju 46:21 mogli być dalszymi potomkami Beniamina (Lb 26:38-40; 1Kn 7:6; 8:1). Niekiedy kwestionuje się to, czy Beniamin mógł mieć już wtedy tylu synów, a tym bardziej, czy doczekał się wnuków, ale warto pamiętać, że zaliczenie ich do „dusz, które przybyły do Jakuba do Egiptu”, nie musi oznaczać, iż wszyscy przyszli na świat przed jego sprowadzeniem się do tego kraju. Mogli ‛przybyć do Egiptu’ w tym sensie, że urodzili się podczas 17 lat, gdy Jakub tam mieszkał, tak jak to było z dwoma synami Józefa — także wspomnianymi wśród „dusz z domu Jakuba, które przybyły do Egiptu” (Rdz 46:26, 27). Kiedy Jakub zmarł, Beniamin najwyraźniej miał już ponad 40 lat, czyli wystarczająco dużo, by być dziadkiem.

Błogosławieństwo udzielone Beniaminowi jako głowie jednego z 12 plemion izraelskich omówiono poniżej (Rdz 49:27, 28).

2. Określenie Beniamin odnosi się również do plemienia wywodzącego się od tego syna Jakuba. Po wyjściu Izraelitów z Egiptu było ono na przedostatnim miejscu pod względem liczby mężczyzn (przed plemieniem Manassesa) (Lb 1:36, 37). Później, jak wykazał spis ludności przeprowadzony na równinach moabskich, przesunęło się na siódmą pozycję (Lb 26:41). Gdy Izraelici obozowali na pustkowiu, Beniamin zajmował teren po zach. stronie przybytku, razem z plemionami pochodzącymi od synów Józefa: Manassesa i Efraima. Podczas wymarszu ten trójplemienny oddział wyruszał jako trzeci (Lb 2:18-24).

W Kanaanie terytorium przydzielone plemieniu Beniamina leżało między Efraimem i Judą, a od zach. graniczyło z dziedzictwem Dana. Jego pn. granica biegła od Jordanu nieopodal Jerycha, przecinała górzysty region w okolicy Betel i wiodła na zach. do miejsca niedaleko Bet-Choron Dolnego; stamtąd kierowała się na pd. do Kiriat-Jearim, po czym skręcała na wsch. i przebiegała obok Jerozolimy przez Dolinę Hinnoma, a następnie przez suche, jałowe zbocza dochodziła do Jordanu blisko pn. krańca Morza Martwego. Wschodnią granicę terytorium Beniamina wyznaczał Jordan (Joz 18:11-20; por. pn. granicę terytorium Judy w Joz 15:5-9 i pd. granicę ziemi „synów Józefa” w Joz 16:1-3). Obszar ten miał z pn. na pd. ok. 19 km, a ze wsch. na zach. ok. 45 km. Z wyjątkiem części doliny Jordanu wokół oazy Jerycha były to głównie skaliste wzgórza, choć na zach. stokach zdarzały się też żyźniejsze tereny. Dotarcie w ten górzysty region umożliwiały doliny potoków biegnące na zach., w kierunku Równiny Filistyńskiej, i na wsch., w stronę Jordanu; korzystano z nich zarówno w celach handlowych, jak i wojskowych. W początkowym okresie panowania Saula rejony te najeżdżali Filistyni; wyruszali oni ze swego obozu w Michmasz, niedaleko na pn. od Gibei, rodzinnej miejscowości Saula, i grabili Izraela aż do czasu, gdy wyczyn Jonatana w Michmasz doprowadził do ich pogromu i wycofania się na nadbrzeżne równiny (1Sm 13:16-18; 14:11-16, 23, 31, 46).

Do większych miast przydzielonych plemieniu Beniamina można zaliczyć Jerycho, Betel, Gibeon, Gibeę i Jerozolimę. Podboju Betel dokonali jednak potomkowie Józefa. Później stało się ono ważnym miastem sąsiedniego Efraima i ośrodkiem bałwochwalczego kultu cielca (Sdz 1:22; 1Kl 12:28, 29; zob. BETEL 1). Jerozolima należała do terytorium Beniamina, choć znajdowała się na granicy z Judą; to właśnie członkowie tego plemienia wcześniej ją zdobyli i spalili (Sdz 1:8). Jednak ani Judzie, ani Beniaminowi nie udało się wypędzić Jebusytów zajmujących twierdzę na terenie Jerozolimy (Joz 15:63; Sdz 1:21); całkowitą kontrolę nad miastem przejęto dopiero za panowania króla Dawida, kiedy to uczyniono je stolicą Izraela (2Sm 5:6-9).

W okresie sędziów plemię Beniamina krnąbrnie odmówiło wydania sprawców pewnego nikczemnego czynu popełnionego w Gibei. Ponieważ inne plemiona nie chciały puścić tego występku płazem, wywołało to wojnę domową, co omal nie doprowadziło do całkowitego wytępienia Beniaminitów (Sdz 19-21). Pozostałe plemiona nie dopuściły jednak do tego i z 600 ocalałych mężczyzn liczba wojowników wzrosła niemal do 60 000 w czasach króla Dawida (1Kn 7:6-12).

W proroctwie wypowiedzianym na łożu śmierci Jakub wskazał, że potomkowie jego ukochanego syna Beniamina będą dzielni w boju. Oznajmił: „Beniamin będzie rozszarpywał jak wilk. Rano zje upolowane zwierzę, a wieczorem rozdzieli łup” (Rdz 49:27). Wojownicy z tego plemienia słynęli z umiejętności używania procy zarówno prawą, jak i lewą ręką oraz z tego, że nie chybiali „ani o włos” (Sdz 20:16; 1Kn 12:2). Beniaminitą był leworęczny sędzia Ehud; zabił on króla Eglona, który ciemiężył Izraelitów (Sdz 3:15-21). Można też powiedzieć, że „rano” (we wczesnej historii królestwa izraelskiego) plemię Beniamina, „najmniejsze wśród plemion Izraela”, wydało pierwszego króla tego narodu, Saula, syna Kisza, który mężnie walczył z Filistynami (1Sm 9:15-17, 21), a „wieczorem” (w późniejszych dziejach narodu) — królową Esterę i wysokiego urzędnika Mardocheusza, którzy zapobiegli wytępieniu Żydów w czasach imperium perskiego (Est 2:5-7).

Chociaż pewni członkowie tego plemienia wspierali ściganego Dawida (1Kn 12:1-7, 16-18), po śmierci Saula większość Beniaminitów początkowo poparła jego syna Isz-Boszeta (2Sm 2:8-10, 12-16). Później jednak uznali władzę królewską Dawida i poza nielicznymi wyjątkami byli lojalni wobec królestwa Judy. Poszczególne jednostki, np. Szimej czy Szeba, przejawiały buntownicze nastawienie (2Sm 16:5; 20:1-22), ale gdy doszło do rozpadu państwa i powstało północne królestwo, w którym czołową rolę zaczęło odgrywać sąsiednie plemię Efraima (wywodzące się od bratanka Beniamina), Beniaminici pozostali wierni Judzie, podporządkowując się rozporządzeniu Jehowy (Rdz 49:8-10; 1Kl 11:31, 32; 12:21; 2Kn 11:1).

Po niewoli babilońskiej wśród Izraelitów, którzy znowu zamieszkali w Palestynie, największe znaczenie miały właśnie plemiona Beniamina i Judy (Ezd 4:1; 10:9). Lojalność Beniamina wobec Judy i Jerozolimy niewątpliwie przyczyniła się do tego, że w wizji Ezechiela opisującej podział kraju w obiecanym królestwie plemię Beniamina otrzymało dział po pd. stronie „świętej daniny”, a plemię Judy po jej pn. stronie (Eze 48:8, 21-23).

Beniaminitą był apostoł Paweł, jeden z lojalnych naśladowców Jezusa, ‛Lwa z plemienia Judy’. Okazał się mężnym wojownikiem w duchowej walce z fałszywymi naukami i praktykami (Obj 5:5; Rz 11:1; Flp 3:5). Plemię Beniamina słusznie ukazano wśród plemion duchowego Izraela (Obj 7:8).

Starożytne listy znalezione w Mari nad Eufratem, pochodzące prawdopodobnie z XVIII w. p.n.e., wspominają o wojowniczym plemieniu koczowników zwanym Binu-jamina. W dziele The Illustrated Bible Dictionary (red. J. D. Douglas, 1980, t. 1, s. 185) powiedziano, że niektórzy uczeni „widzą w nich przodków plemienia znanego z Biblii; jednak ze względu na różnice w czasie i pochodzeniu jest to bardzo wątpliwe”.

3. Beniaminita, potomek Jediaela poprzez Bilhana (1Kn 7:6, 10).

4. Jeden z „synów Charima”, którzy w czasach Ezdrasza odesłali swe cudzoziemskie żony (Ezd 10:31, 32, 44). Być może tożsamy z Beniaminem wymienionym w Nehemiasza 3:23 i 12:34, ale nie ma co do tego pewności.