PIECZĘĆ

Przedmiot służący do odciskania (zwykle w glinie lub wosku) znaku poświadczającego prawo własności, autentyczność czegoś bądź zawartą umowę. Starożytne pieczęcie wykonywano z kawałka twardego materiału (kamienia, kości słoniowej albo drewna), w którym ryto lustrzane odbicie liter lub wzorów. Nadawano im różne kształty, np. stożka, kostki, walca, skarabeusza bądź głowy zwierzęcia. (Sygnety, czyli pierścienie używane do pieczętowania, omówiono pod hasłem PIERŚCIEŃ). Pieczęcie cylindryczne miały zwykle długość od 2 do 4 cm. Ponieważ na ich bocznej powierzchni były wyrzeźbione wzory, więc gdy przetaczano je po wilgotnej glinie, pozostawiały podłużny, wypukły odcisk. Często bywały przewiercone, by można je było zawiesić na sznurku.

Na pieczęciach egipskich i mezopotamskich widnieją symbole religijne, a także rośliny, zwierzęta i proste sceny. Babilońska „Pieczęć pokuszenia” (z Muzeum Brytyjskiego) przedstawia drzewo, po którego jednej stronie siedzi mężczyzna, po drugiej kobieta, a za nią unosi się wąż. Pieczęcie zawierały często imię i stanowisko właściciela. Na przykład na jednej z pieczęci znalezionych w Palestynie napisano: „Własność Szema, sługi Jeroboama” (Archeologia Palestyny, red. L. W. Stefaniak, Poznań 1973, ss. 984, 1066).

Odciski pieczęci mogły być dowodem własności lub autentyczności, mogły też zapobiegać fałszowaniu dokumentów czy otwieraniu innych opieczętowanych rzeczy, takich jak woreczki, drzwi i grobowce (Hi 14:17; Dn 6:17; Mt 27:66). Kiedy prorok Jeremiasz nabył pole, jeden egzemplarz aktu kupna, potwierdzony podpisami świadków, opieczętowano, a drugi pozostał otwarty. Pieczętowany dokument zapewne składano, przewiązywano sznurkiem, na który nanoszono grudkę wosku lub innej miękkiej substancji, po czym odciskano pieczęć. Gdyby w przyszłości została zakwestionowana dokładność niezabezpieczonego dokumentu, można było go porównać z tym, który opieczętowano w obecności świadków (Jer 32:10-14, 44). Ktoś, komu powierzono pieczęć królewską, mógł wydawać urzędowe rozporządzenia, których autentyczność potwierdzał właśnie jej odcisk (1Kl 21:8; Est 3:10, 12; 8:2, 8, 10). Przyłożenie pieczęci do dokumentu mogło też oznaczać akceptację zawartych w nim warunków (Neh 9:38; 10:1). Znaleziono liczne ucha dzbanów z odciskami pieczęci. Na niektórych widnieje imię właściciela i zawartość dzbanów, na innych informacje o ilości lub jakości przechowywanych w nich produktów.

Znaczenie przenośne. Do realnego zastosowania pieczęci nawiązuje szereg symboli biblijnych. O Mesjaszu przepowiedziano, że ‛opatrzy pieczęcią wizję oraz proroka’. Znaczyło to, że spełniając proroctwa, niejako przyłoży na nich pieczęć poświadczającą, iż są autentyczne i natchnione przez Boga (Dn 9:24; por. Jn 3:33). Ponieważ odcisk pieczęci był znakiem własności, czyli posiadania, więc obrzezanie stało się dla Abrahama „pieczęcią” jego prawości (Rz 4:11). Apostoł Paweł pomógł uwierzyć wielu chrześcijanom z Koryntu, toteż byli oni pieczęcią potwierdzającą prawdziwość jego apostolstwa (1Ko 9:1, 2). O chrześcijanach z I w. powiedziano, że zostali „opieczętowani” duchem świętym, będącym zadatkiem ich niebiańskiego dziedzictwa (Ef 1:13, 14; 4:30). Pieczęć ta zaświadcza, że są własnością Boga (2Ko 1:21, 22) i że naprawdę mają widoki na życie w niebie. Jak wynika z Księgi Objawienia, liczba opieczętowanych ma ostatecznie wynosić 144 000 (Obj 7:2-4; 9:4).

Opieczętowanie wyobraża w Biblii zamknięcie czegoś, ukrycie, objęcie tajemnicą. Prorocze orędzia były ‛zapieczętowane’ wtedy, gdy ich nie rozumiano (Dn 12:4, 9; Obj 5:1; 22:10; por. Iz 8:16; 29:11). A okoliczność, iż Jehowa „wokół gwiazd kładzie pieczęć”, najwyraźniej oznacza, że potrafi je ukryć przed ludzkim wzrokiem za zasłoną chmur (Hi 9:7).

[Ilustracja na stronie 351]

Starożytna pieczęć cylindryczna oraz jej odcisk w glinie; przedstawia czcicieli obok drzewa, a poniżej ptactwo wodne