Czym jest duch święty?

Duch święty to moc Boga w działaniu, Jego czynna siła (Micheasza 3:8; Łukasza 1:35). Gdy Bóg ‛posyła swego ducha’, oznacza to, że kieruje swoją energię w określone miejsce, by zrealizować jakieś zamierzenie (Psalm 104:30; 139:7).

Występujący w Biblii wyraz „duch” jest tłumaczeniem hebrajskiego rúach i greckiego pneúma. Najczęściej słowa te odnoszą się do czynnej siły Bożej, czyli ducha świętego (Rodzaju 1:2). Czasami jednak są używane również w innych znaczeniach, takich jak:

• tchnienie, dech (Habakuka 2:19; Objawienie 13:15)

• wiatr (Rodzaju 8:1; Jana 3:8)

• siła ożywiająca ludzi i zwierzęta (Rodzaju 6:17)

• skłonności lub nastawienie człowieka (Liczb 14:24)

• istoty duchowe, w tym Bóg i aniołowie (1 Królów 22:21; Jana 4:24).

Wszystkie te znaczenia dotyczą czegoś, co jest dla ludzi niewidzialne, ale wywołuje widoczne skutki. Podobnie ma się rzecz z duchem Bożym, który jest „jak wiatr — jest niewidzialny, niematerialny i potężny” ​(W. E. Vine, An Expository Dictionary of New Testament Words).

W Biblii duch święty bywa nazywany „rękami” albo „palcami” Boga (Psalm 8:3; 19:1; Łukasza 11:20; porównaj Mateusza 12:28). Tak jak rzemieślnik używa rąk i palców do wykonania jakiejś pracy, tak Bóg posługuje się swoim duchem, by dokonywać różnych dzieł. Oto niektóre rezultaty działania tego ducha:

• wszechświat (Psalm 33:6; Izajasza 66:1, 2)

• Biblia (2 Piotra 1:20, 21)

• cuda dokonywane przez starożytnych sług Bożych oraz ich gorliwa działalność kaznodziejska (Łukasza 4:18; Dzieje 1:8; 1 Koryntian 12:4-11)

• piękne przymioty przejawiane przez ludzi posłusznych Bogu (Galatów 5:22, 23).

Duch święty nie jest osobą

Fakt, że w Biblii ducha Bożego nazwano „rękami”, „palcami” czy „tchnieniem”, wyraźnie świadczy, iż nie jest on osobą (Wyjścia 15:8, 10). Ręce rzemieślnika nie mogą pracować niezależnie od jego umysłu i ciała. Również święty duch Boga działa wyłącznie tak, jak On nim pokieruje (Łukasza 11:13). Co więcej, w Biblii przyrównano tego ducha do wody i powiązano na przykład z wiarą i poznaniem. Wszystkie te porównania wskazują na nieosobową naturę ducha świętego (Izajasza 44:3; Dzieje 6:5; 2 Koryntian 6:6).

Biblia wyjawia imię Jehowy Boga i Jego Syna, Jezusa Chrystusa, ale nigdzie w niej nie znajdziemy imienia ducha świętego (Izajasza 42:8; Łukasza 1:31). Poza tym gdy chrześcijański męczennik Szczepan otrzymał cudowną wizję nieba, zobaczył tylko dwie osoby, a nie trzy. Biblia tak to relacjonuje: „On zaś, będąc pełen ducha świętego, wpatrzył się w niebo i ujrzał chwałę Bożą oraz Jezusa stojącego po prawicy Boga” ​(Dzieje 7:55). A jaką rolę odegrał duch święty? Umożliwił Szczepanowi ujrzenie tej wizji. Była to moc Boża w działaniu.

Błędny pogląd: „Duch Święty” jest osobą i częścią Trójcy, co wynika z Listu 1 Jana 5:7, 8 według niektórych przekładów, takich jak Biblia gdańska.

Prawda: W przekładzie Biblii gdańskiej w 1 Jana 5:7, 8 czytamy: „Na niebie: Ojciec, Słowo, i Duch Święty, a ci trzej jedno są. A trzej są, którzy świadczą na ziemi”. Jednak uczeni doszli do wniosku, że fragment ten nie został napisany przez apostoła Jana i nie należy do tekstu Pisma Świętego. Biblista Bruce M. Metzger stwierdził: „Nie ulega wątpliwości, że słowa te są nieautentyczne i nie mają prawa znajdować się w Nowym Testamencie” ​(A Textual Commentary on the Greek New Testament).

Błędny pogląd: Biblia personifikuje ducha świętego, co dowodzi, że jest on osobą.

Prawda: Rzeczywiście Biblia czasami przypisuje duchowi świętemu cechy osobowe, ale to wcale nie znaczy, że jest on osobą. W Biblii spotykamy też personifikacje mądrości, śmierci czy grzechu (Przysłów 1:20; Rzymian 5:17, 21). Czytamy na przykład o „dziełach” i „dzieciach” mądrości albo o tym, że grzech bałamuci, zabija i wzbudza pożądanie (Mateusza 11:19; Łukasza 7:35; Rzymian 7:8, 11).

Taką właśnie personifikację zastosował Jezus, gdy nazwał ducha świętego „wspomożycielem”, który daje dowód, wprowadza, mówi, słyszy, oznajmia, otrzymuje i otacza chwałą. Utrwalając słowa Jezusa o tym „wspomożycielu”, apostoł Jan użył zaimków osobowych rodzaju męskiego (Jana 16:7-15). Ale zrobił tak ze względów czysto gramatycznych. Ponieważ greckie słowo tłumaczone na „wspomożyciel” ​(parákletos) jest rzeczownikiem rodzaju męskiego, Jan musiał dostosować do niego rodzaj zaimków. A kiedy pisał o duchu, posługując się rzeczownikiem pneúma, który ma rodzaj nijaki, używał zaimka rodzaju nijakiego (Jana 14:16, 17).

Błędny pogląd: Chrzest w imię ducha świętego potwierdza, że jest on osobą.

Prawda: W Biblii słowo „imię” nie zawsze oznacza imię własne jakiejś osoby — czasami odnosi się do czyjejś władzy, mocy lub czyjegoś autorytetu (Powtórzonego Prawa 18:5, 19-22; Estery 8:10). Podobne znaczenie ma w polskich wyrażeniach „w imię wolności” czy „w imieniu prawa”, które rzecz jasna nie sugerują, że wolność albo prawo to osoby noszące jakieś imię. Ktoś, kto zostaje ochrzczony „w imię” ducha świętego, poświadcza w ten sposób, że uznaje jego moc i rolę w urzeczywistnianiu woli Jehowy (Mateusza 28:19).

Błędny pogląd: Apostołowie i inni uczniowie Jezusa wierzyli, że duch święty jest osobą.

Prawda: Taki pogląd nie ma potwierdzenia w Biblii. Jak podaje Encyclopædia Britannica, „nauka o Duchu Świętym jako odrębnej Osobie boskiej (...) została sformułowana na Soborze Konstantynopolitańskim w roku 381 n.e.”. Było to przeszło 250 lat po śmierci ostatniego z apostołów.