TANIEC
Rytmiczne ruchy ciała wykonywane w różnym tempie, od wolnego do szaleńczego, na ogół przy akompaniamencie muzyki. Taniec to sposób wyrażania uczuć i nastroju, zwykle radości i zachwytu, rzadziej nienawiści i chęci zemsty (np. tańce wojenne). Emocje uzewnętrzniane tańcem są podkreślone przez odpowiednio dobrane kolorowe stroje i przedmioty o znaczeniu symbolicznym.
Sztuka tańca znana jest od starożytności i od najdawniejszych czasów przedstawiciele niemal wszystkich ludów wyrażali nią swe emocje, zwłaszcza w ramach kultu religijnego. W Pismach Hebrajskich występuje kilka określeń tłumaczonych na „taniec”, „kręgi taneczne”, „pląsanie” i „podskakiwanie”. Odpowiednikiem słowa „tańczyć” jest hebrajski czasownik chul, którego podstawowe znaczenie to „wirować; obracać” (Sdz 21:21; por. Jer 30:23). Od tego czasownika pochodzą dwa rzeczowniki tłumaczone na „taniec; krąg taneczny”: machòl (Ps 150:4; Jer 31:4) i mecholáh (Sdz 21:21; PnP 6:13).
Tańce z okazji zwycięstw i świąt. Kiedy Izraelici na własne oczy ujrzeli, jak Jehowa zgładził Egipcjan, dając w ten sposób krzepiący wiarę przejaw swej mocy, w pochwalnym tańcu wyrazili Mu szczerą wdzięczność. Mężczyźni razem z Mojżeszem śpiewali pieśń zwycięstwa, a Miriam i wszystkie kobiety tańczyły przy akompaniamencie tamburynów (Wj 15:1, 20, 21). Inny taniec zwycięstwa był wyrazem głębokich uczuć religijnych córki Jeftego, która wyszła naprzeciw ojca, by wychwalać Jehowę za to, że wydał w jego rękę Ammonitów (Sdz 11:34). Kiedy Saul i Dawid wracali po zwycięstwie odniesionym dzięki Jehowie nad Filistynami, kobiety izraelskie witały ich tańcem przy wtórze lutni i tamburynów (1Sm 18:6, 7; 21:11; 29:5). Taniec towarzyszył również corocznym świętom ku czci Jehowy (Sdz 21:19-21, 23). O tym, że w ten sposób można wychwalać Jehowę i przysparzać Mu czci, wspomniano w Psalmach. „Wysławiajcie Jah! (...) Niech imię jego wysławiają tańcem. Niech mu grają na tamburynie i harfie”. „Wysławiajcie go tamburynem i tańcem w krąg” (Ps 149:1, 3; 150:4).
Sprowadzenie Arki Przymierza do Jerozolimy było wielkim wydarzeniem, zwłaszcza dla króla Dawida, który wyraził swe uczucia w żywiołowym tańcu. ‛I Dawid ze wszystkich sił pląsał przed Jehową, skakał i pląsał przed Jehową’ (2Sm 6:14-17). W równoległym sprawozdaniu powiedziano o Dawidzie, że ‛podskakiwał’ (1Kn 15:29).
Taniec był elementem kultu również dla ludów pogańskich. Procesje urządzane przez starożytnych Babilończyków i inne narody miały na ogół charakter religijny i często obejmowały rytualne tańce. W Grecji zazwyczaj odgrywano jakąś legendę o bogach, a ich samych często przedstawiano na malowidłach właśnie w tańcu. Tańce płodności miały rozbudzać namiętność zarówno uczestników, jak i obserwatorów. Ku czci reproduktywnych sił przyrody Kananejczycy tańczyli wokół swych bożków i świętych pali. Kult Baala wiązał się z dzikimi, wyuzdanymi tańcami. W czasach Eliasza kapłani Baala w demonicznym tańcu ranili się nożami, „utykając” wokół ołtarza (1Kl 18:26-29). Inne przekłady mówią, że „zaczęli więc tańczyć [przyklękając]” (BT), „wykonywali przy tym taniec kultowy” (Bw) albo „taniec rytualny” (Bp; zob. też przyp.). Kiedy Izraelici uczynili sobie złotego cielca, również urządzili przed nim jakieś pogańskie tańce, czym ściągnęli na siebie gniew Jehowy (Wj 32:6, 17-19).
Inne biblijne wzmianki o tańcu. W Izraelu na ogół tańczono w grupie, a czyniły to zwłaszcza kobiety. Mężczyźni najwyraźniej tańczyli osobno. Tancerze szli do przodu lub zataczali kręgi (Sdz 21:21; 2Sm 6:14-16), ale ich ruchy nie przypominały pogańskich tańców. Przy porównywaniu różnych stylów tańca i ustalaniu między nimi podobieństw warto zwrócić uwagę na jego powody, cel i przesłanie, na ruchy ciała oraz na to, jaki wpływ wywiera on na obserwatorów.
W Chrześcijańskich Pismach Greckich odpowiednikiem wyrazu „tańczyć” jest słowo orchéomai. Według W. E. Vine’a „prawdopodobnie początkowo oznaczało ono podnieść, np. stopy; stąd: miarowo skakać” (An Expository Dictionary of New Testament Words, 1962, t. 1, s. 266). Herodowi tak się podobał taniec Salome na jego przyjęciu urodzinowym, że zgodził się spełnić jej prośbę i kazał ściąć Jana Chrzciciela (Mt 14:6-11; Mk 6:21-28; zob. SALOME 2). Jezus Chrystus przyrównał współczesne mu pokolenie do małych dzieci bawiących się i tańczących na rynkach (Mt 11:16-19; Łk 7:31-35). W przykładzie o synu marnotrawnym użyto jednak innego greckiego słowa, choròs, od którego wywodzi się polski wyraz „chór”. To greckie określenie odnosi się do grupy tancerzy najwyraźniej wynajmowanych dla zapewnienia rozrywki przy takich szczególnych okazjach (Łk 15:25).