Raj

Czy „Nowy Testament” mówi o przyszłym raju na ziemi, czy raczej wspomina o nim tylko „Stary Testament”?

Dzielenie Pisma Świętego na dwie części oraz ocenianie wartości zawartych w nim wypowiedzi zależnie od tego, czy pochodzą ze „starej”, czy z „nowej” części, jest niebiblijne. W 2 Tymoteusza 3:16 czytamy: „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne do nauczania, do upominania, do prostowania”. Nawiązując do natchnionych pism przedchrześcijańskich, w Rzymian 15:4 powiedziano: „Wszystko, co niegdyś napisano, napisano dla naszego pouczenia”. Jeżeli więc chcemy rozsądnie odpowiedzieć na to pytanie, musimy wziąć pod uwagę całą Biblię.

W Rodzaju 2:8 napisano: „Jehowa Bóg zasadził ogród [„sad”, Bg; „raj”, Wujek 1962; parádeison, Septuaginta] w Edenie, od wschodu, i tam umieścił człowieka [Adama], którego ukształtował”. Było tam mnóstwo różnych fascynujących roślin i zwierząt. Jehowa pobłogosławił pierwszą parę ludzką i rzekł do niej: „Bądźcie płodni i stańcie się liczni oraz napełnijcie ziemię i opanujcie ją, a także podporządkujcie sobie ryby morskie i latające stworzenia niebios, i wszelkie żywe stworzenie, które się porusza po ziemi” (Rodz. 1:28). Pierwotne zamierzenie Boga, żeby cała ziemia była rajem zamieszkanym przez ludzi, którzy z wdzięcznością przestrzegają Jego praw, na pewno się spełni (Izaj. 45:18; 55:10, 11). Dlatego Jezus oświadczył: „Szczęśliwi łagodnie usposobieni, gdyż oni odziedziczą ziemię”. Z tego też powodu kazał swym uczniom się modlić: „Nasz Ojcze w niebiosach, niech będzie uświęcone twoje imię. Niech przyjdzie twoje królestwo. Niech się dzieje twoja wola, jak w niebie, tak i na ziemi” (Mat. 5:5; 6:9, 10). Zgodnie z tym w Efezjan 1:9-11 czytamy, że Bóg zamierzył, aby „znowu zebrać wszystko razem w Chrystusie — to, co w niebiosach, i to, co na ziemi”. W Hebrajczyków 2:5 powiedziano o „przyszłej zamieszkanej ziemi”. W Objawieniu 5:10 wspomniano o tych, którzy jako współdziedzice Chrystusa mają z nim „królować nad ziemią”. A w Objawieniu 21:1-5 i 22:1, 2 podano zachwycający opis warunków, które zapanują na „nowej ziemi”, przywodząc na myśl rajski ogród Eden, gdzie rosło drzewo życia (Rodz. 2:9).

Ponadto Jezus użył greckiego wyrazu parádeisos do określenia przyszłego ziemskiego raju. „On rzekł do niego [wiszącego obok na palu złoczyńcy, który okazał wiarę w jego przyszłe królowanie]: ‚Zaprawdę mówię ci dzisiaj: Będziesz ze mną w Raju’” (Łuk. 23:43).

Skąd można mieć pewność, co Jezus miał na myśli, gdy według Łukasza 23:43 mówił do złoczyńcy o raju?

Czyżby to była tymczasowa siedziba „dusz ludzi sprawiedliwych”, część Hadesu?

Skąd się wziął taki pogląd? W The New International Dictionary of New Testament Theology znajdujemy następującą wypowiedź: „W miarę infiltracji gr[eckiej] nauki o nieśmiertelności duszy raj staje się miejscem pobytu sprawiedliwych podczas stanu przejściowego” (Grand Rapids, Michigan 1976, red. Colin Brown, t. 2, s. 761). Czy ten niebiblijny pogląd był rozpowszechniony wśród Żydów w czasie pobytu Jezusa na ziemi? Według Dictionary of the Bible Hastingsa jest to bardzo wątpliwe (Edynburg 1905, t. 3, ss. 669, 670).

Nawet gdyby ten pogląd był popularny wśród Żydów w I wieku, czy Jezus poparłby go, gdy składał obietnicę skruszonemu złoczyńcy? Jezus zdecydowanie potępił żydowskich faryzeuszy i uczonych w piśmie za nauczanie tradycji sprzecznych ze Słowem Bożym (Mat. 15:3-9; zob. też artykuł „Dusza”).

Jak czytamy w Dziejach 2:30, 31, Jezus po śmierci poszedł do Hadesu. (Apostoł Piotr, który przytacza w tym miejscu Psalm 16:10, używa słowa Hades jako odpowiednika Szeolu). Jednakże Biblia nigdzie nie mówi, żeby Szeol bądź Hades lub jakakolwiek jego część była zachwycającym rajem. Z Kaznodziei 9:5, 10 wynika natomiast, że przebywający tam „nie są świadomi niczego”.

Czy rajem wspomnianym w Łukasza 23:43 jest niebo lub jakaś jego część?

Biblia nie popiera poglądu, jakoby Jezus ze złoczyńcą poszli do nieba tego samego dnia, w którym rozmawiali ze sobą. Jezus zapowiedział, że po śmierci zostanie wskrzeszony dopiero trzeciego dnia (Łuk. 9:22). W ciągu tych trzech dni nie przebywał w niebie, ponieważ po zmartwychwstaniu powiedział do Marii Magdaleny: „Jeszcze (...) nie wstąpiłem do Ojca” (Jana 20:17). Dopiero 40 dni po zmartwychwstaniu Jezusa jego uczniowie widzieli, jak został uniesiony z ziemi i zniknął im z oczu, wstępując do nieba (Dzieje 1:3, 6-11).

Złoczyńca ten nie spełniał wymagań, żeby nawet w jakiś czas potem mógł pójść do nieba. Nie „narodził się ponownie”, ponieważ nie został ochrzczony w wodzie ani zrodzony z ducha Bożego. Duch święty był wylany na uczniów Jezusa dopiero ponad 50 dni po śmierci tego złoczyńcy (Jana 3:3, 5; Dzieje 2:1-4). W dniu swojej śmierci Jezus zawarł przymierze co do Królestwa niebiańskiego z tymi, którzy ‛wytrwali przy nim w jego doświadczeniach’. Złoczyńca nie mógł się wykazać taką wiernością i dlatego nie został objęty tym przymierzem (Łuk. 22:28-30).

Co dowodzi, że chodzi tu o raj ziemski?

Pisma Hebrajskie nigdy nie dawały Żydom nadziei na życie w niebie. Wskazywały raczej na przywrócenie raju tu, na ziemi. W proroctwie Daniela 7:13, 14 przepowiedziano, że gdy Mesjaszowi zostanie powierzone „panowanie i dostojeństwo oraz królestwo”, będą „jemu służyły wszystkie ludy, grupy narodowościowe i języki”. Poddani tego Królestwa mieli żyć tu, na ziemi. Słowa złoczyńcy były najwidoczniej wyrazem nadziei, że Jezus go sobie przypomni, gdy ten czas nastanie.

Jak w takim razie Jezus będzie wtedy ze złoczyńcą? Wskrzesi go z martwych i zaspokoi jego potrzeby fizyczne oraz da mu sposobność poznania wymagań Jehowy dotyczących życia wiecznego i zastosowania się do nich (Jana 5:28, 29). Skrucha i szacunek widoczne w postawie złoczyńcy pozwoliły Jezusowi zaliczyć go do miliardów ludzi, którzy będą wskrzeszeni do życia na ziemi i otrzymają sposobność wykazania, czy są godni żyć wiecznie w raju.

Kiedy złoczyńca będzie w raju?

Na zrozumienie wypowiedzi z Łukasza 23:43 ma wpływ interpunkcja zastosowana przez tłumacza. W pierwotnych manuskryptach biblijnych w języku greckim w ogóle nie ma znaków interpunkcyjnych. Jak pisze duchowny katolicki Czesław Jakubiec, „ze względu na oszczędność materiału piśmienniczego, tak w tekście hebrajskim, jak i greckim nie oddzielano poszczególnych wyrazów. To tak zwane ‚pismo ciągłe’ (scripto continua) spotykamy w rękopisach greckich jeszcze w w. IV po Chr., a nawet i później” (Wstęp ogólny do Pisma Świętego, Poznań 1955, s. 105). Znaków interpunkcyjnych, czyli przestankowych, nie używano aż do IX wieku n.e. Czy w takim razie Łukasza 23:43 należy czytać: „Zaprawdę powiadam ci, dziś będziesz ze mną w raju” (Bw), czy też: ‛Zaprawdę powiadam ci dziś, będziesz ze mną w raju’? Decydują o tym nauki Chrystusa oraz reszta Biblii, a nie miejsce umieszczenia w tekście przecinka setki lat po wypowiedzeniu tych słów przez Jezusa.

Przekład Josepha B. Rotherhama The Emphasised Bible jest pod względem interpunkcji zgodny z Przekładem Nowego Świata. W przypisie do Łukasza 23:43 niemiecki tłumacz Biblii Ludwig Reinhardt mówi: „Przestankowanie stosowane obecnie [przez większość tłumaczy] w tym wersecie jest niewątpliwie błędne i sprzeczne z tokiem myśli Chrystusa oraz złoczyńcy. (...) [Chrystus] z pewnością nie uważał raju za część krainy umarłych, ale raczej miał na myśli raj przywrócony na ziemi”.

Kiedy Jezus miał ‛znaleźć się w swoim królestwie’ i spełnić zamierzenie swego Ojca, by ustanowić na ziemi raj? Z Objawienia, napisanego 63 lata po wypowiedzi z Łukasza 23:42, 43, wynika, że wydarzenia te należą jeszcze do przyszłości (zob. „Daty [chronologia]”, strony 70-73, oraz „Dni ostatnie”).