FILIP

(„lubiący konie; miłośnik koni”).

1. Jeden z najwcześniejszych uczniów Jezusa Chrystusa zaliczonych do grona 12 apostołów. W Ewangeliach Mateusza, Marka i Łukasza jest wymieniony jedynie w spisach apostołów (Mt 10:3; Mk 3:18; Łk 6:14). Szczegółowe informacje o Filipie podaje tylko Jan.

Filip pochodził z tej samej miejscowości, co Piotr i Andrzej, tzn. z Betsaidy, leżącej na pn. brzegu Morza Galilejskiego. Kiedy usłyszał od Jezusa zaproszenie: „Bądź moim naśladowcą”, zrobił mniej więcej to samo, co poprzedniego dnia Andrzej, który odszukał swego brata Szymona (Piotra) i przyprowadził go do Jezusa. Filip z kolei poszedł do Natanaela i powiedział mu: „Znaleźliśmy tego, o którym napisał Mojżesz w Prawie, a także Prorocy — Jezusa, syna Józefa, z Nazaretu. (...) Chodź i zobacz” (Jn 1:40, 41, 43-49). Ponieważ podał imię Jezusa, jego ród i miasto, można przypuszczać, że już wcześniej się znali, na co wskazuje też informacja, iż Jezus ‛znalazł Filipa’. Nie wiadomo, czy Filipa i Natanaela (Bartłomieja) łączyły oprócz przyjaźni inne więzy, lecz w biblijnych spisach apostołów wymieniani są zwykle razem (z wyjątkiem Dz 1:13).

Po tryumfalnym wjeździe Jezusa do Jerozolimy na pięć dni przed Paschą 33 r. n.e. (Mk 11:7-11) pewni Grecy (przypuszczalnie prozelici) chcieli zobaczyć Jezusa i poprosili Filipa, żeby im to umożliwił. Być może wybrali go ze względu na jego greckie imię lub po prostu dlatego, że akurat się na niego natknęli. Tak czy inaczej, Filip najwyraźniej nie czuł się upoważniony do spełnienia ich prośby. Najpierw naradził się z Andrzejem, z którym wymieniono go także w innym miejscu (Jn 6:7, 8), a który mógł pozostawać w bardziej zażyłych stosunkach z Jezusem (por. Mk 13:3). Wspólnie przedstawili Jezusowi prośbę tych Greków (choć ich samych nie przyprowadzili) (Jn 12:20-22). Taka powściągliwość i ostrożność widoczna jest też w odpowiedzi Filipa na pytanie Jezusa w sprawie nakarmienia tłumu czy też w prośbie, z którą wystąpił po dość bezceremonialnych pytaniach Piotra i Tomasza: „Panie, pokaż nam Ojca i to nam wystarczy” (Jn 6:5-7; 13:36, 37; 14:5-9). Jego taktowna postawa wyraźnie kontrastowała z bezpośrednim zachowaniem Piotra. Te skąpe wzmianki o Filipie dużo mówią o tym, jak różnymi osobowościami odznaczali się apostołowie wybrani przez Jezusa.

Ze względu na bliskie stosunki z Natanaelem oraz synami Zebedeusza można przypuszczać, że to Filip był jednym z dwóch niewymienionych z imienia uczniów, którzy znajdowali się nad Morzem Galilejskim, gdy ukazał się im zmartwychwstały Jezus (Jn 21:2).

2. Ewangelizator i misjonarz z I wieku. Razem ze Szczepanem został zaliczony do siedmiu mężczyzn „mających dobre świadectwo, pełnych ducha i mądrości”, wybranych do codziennego rozdzielania żywności między chrześcijańskie wdowy w Jerozolimie, mówiące po grecku i po hebrajsku (Dz 6:1-6). Relacja z późniejszej działalności Filipa (i Szczepana) potwierdza, że mężczyźni, którym powierzono ten specjalny przydział służby związany z zarządzaniem, naprawdę odznaczali się usposobieniem duchowym. Sam Filip wykonywał dzieło podobne do tego, które potem na większą skalę przeprowadzał Paweł.

Kiedy wskutek prześladowań wszyscy uczniowie się rozproszyli (z wyjątkiem apostołów, którzy pozostali w Jerozolimie), Filip udał się do Samarii, gdzie oznajmiał dobrą nowinę o Królestwie, a prócz tego dzięki cudownej mocy ducha świętego wypędzał demony i uzdrawiał sparaliżowanych i kulawych. Uradowani ludzie tłumnie przyjmowali dobrą nowinę i dawali się ochrzcić; był wśród nich niejaki Szymon, który uprawiał sztuki magiczne (Dz 8:4-13). Gdy więc apostołowie „usłyszeli, że Samaria przyjęła słowo Boże, wysłali do nich Piotra i Jana”, by owi ochrzczeni uczniowie mogli otrzymać dar ducha świętego (Dz 8:14-17).

Potem duch Jehowy zaprowadził Filipa na drogę do Gazy na spotkanie z Etiopczykiem, eunuchem. Ów „dostojnik królowej etiopskiej, kandaki”, szybko uwierzył w Jezusa i zapragnął zostać ochrzczony (Dz 8:26-38). Stamtąd Filip udał się do Aszdodu i do Cezarei, a po drodze „oznajmiał dobrą nowinę wszystkim miastom” (Dz 8:39, 40). Te krótkie relacje ilustrują, na czym polegała działalność „ewangelizatora” (Dz 21:8).

Jakieś 20 lat później Filip wciąż działał w Cezarei, leżącej u zbiegu międzynarodowych szlaków handlowych. Dalej był znany jako „jeden z siedmiu” mężczyzn zamianowanych przez apostołów. Łukasz donosi, że gdy razem z Pawłem zatrzymał się na jakiś czas w domu Filipa (ok. r. 56), „miał on cztery córki, dziewice, które prorokowały” (Dz 21:8-10). Skoro ich wiek pozwalał na udział w prorokowaniu, można przypuszczać, że w trakcie swej wcześniejszej służby Filip był już człowiekiem żonatym.

3. Mąż Herodiady i ojciec Salome. Kiedy przebywał w Rzymie, żona zdradziła go i zawarła cudzołożny związek z Herodem Antypasem, jego przyrodnim bratem (Mt 14:3, 4; Mk 6:17, 18; Łk 3:19, 20). Filip był synem Heroda Wielkiego i jego trzeciej żony, Mariamne II, córki arcykapłana Szymona, a zatem pół Żydem, pół Idumejczykiem (zob. HEROD 5).

4. Władca okręgu Iturei i Trachonu „w piętnastym roku panowania Tyberiusza Cezara”, czyli w 29 r. n.e., gdy Jan Chrzciciel rozpoczął swą służbę (Łk 3:1-3). Filip był synem Heroda Wielkiego i Kleopatry z Jerozolimy, a tym samym przyrodnim bratem Heroda Antypasa, Archelausa i wspomnianego powyżej Filipa (poz. 3) (zob. HEROD 6).