KANA

(„trzcina; tatarak”).

1. Dolina potoku stanowiąca część granicy między Efraimem i Manassesem (Joz 16:8; 17:9). Obecnie kojarzy się ją na ogół z Wadi Kana (Nachal Kana), niewielkim strumieniem, który wypływa ze wzgórz kilka kilometrów na pd. zach. od Nabulusu, a później jako Wadi Iszkar biegnie w kierunku pd.-zach., po czym łączy się z Wadi Jarkon (Nachal Jarkon) wpadającym do Morza Śródziemnego na pn. od Tel Awiwu-Jaffy. Niektórzy uczeni sądzą jednak, że w czasach Jozuego dolny odcinek Wadi Kana docierał bezpośrednio do Morza Śródziemnego w miejscu odległym o jakieś 10 km na pn.

2. Graniczne miasto Aszera (Joz 19:24, 28). Na ogół utożsamia się je ze współczesnym miastem Kana, leżącym ok. 12 km na wsch. pd. wsch. od Tyru.

3. Rodzinne miasto Natanaela (Jn 21:2). Najwyraźniej już trzeciego dnia po tym, jak Natanael poznał Jezusa i został jego uczniem, w Kanie odbyła się uczta weselna, na której był Jezus wraz z matką i braćmi. Jezus dokonał tu swego pierwszego cudu: zamienił wodę w znakomite wino. Stamtąd ze swą rodziną i uczniami odszedł do Kafarnaum (Jn 1:43-49; 2:1-12). Później, gdy znowu był w Kanie, przybył do niego pewien sługa królewski i błagał, żeby przyszedł do Kafarnaum i uzdrowił jego umierającego syna. Jezus dokonał tego uzdrowienia na odległość (Jn 4:46-54).

Miasto to zawsze jest nazywane „Kaną Galilejską”, zapewne dla odróżnienia od Kany na terytorium Aszera (Joz 19:28). Tradycyjnie utożsamia się je z miasteczkiem Kafr Kanna, leżącym 6,5 km na pn. wsch. od Nazaretu. Są tam źródła, które dostarczają dużo wody. Językoznawcy uważają jednak, że jest mało prawdopodobne, by w nazwie „Kana” z czasem nastąpiło podwojenie spółgłoski „n” i przekształciła się ona w postać „Kanna”. Istnieją podstawy, by sądzić, iż Kafr Kanna uznano za Kanę głównie dlatego, że było łatwo dostępne dla pielgrzymów z Nazaretu i z tego powodu zostało zaakceptowane przez tradycję kościelną.

Więcej dowodów przemawia za Chirbat Kana, leżącym ok. 13 km na pn. od Nazaretu. Tamtejsze ruiny starożytnej osady znajdują się na wzgórzu położonym na skraju równiny Asochis, zwanej dziś Sahel al-Battof (Bikʽat Bet Netofa). Na pobliskiej podmokłej równinie rośnie mnóstwo trzcin, co pasuje do znaczenia nazwy Kana. Po arabsku miejsce to wciąż nosi nazwę Kana al-Dżalil, czyli Kana Galilejska. Józef Flawiusz, żydowski historyk z I w. n.e., pisze, że przebywał „we wsi galilejskiej, która nosi nazwę Kana”, a potem wspomina o „wielkiej równinie zwanej Asochis”, gdzie miał swą kwaterę (Autobiografia, 16 [86]; 41 [207]). Wzmianki te również wskazywałyby na lokalizację Kany Galilejskiej w Chirbat Kana, a nie w Kafr Kanna. Chociaż w Chirbat Kana nie ma źródeł wody, wśród tamtejszych ruin odkryto pozostałości starożytnych cystern; podobno znaleziono tam też monety pochodzące z I w. n.e. i ostraki (fragmenty naczyń glinianych) (ILUSTRACJA, t. 2, s. 738).

W starożytności obok Chirbat Kana przechodziła droga prowadząca nad Jezioro Galilejskie, która potem biegła jego brzegiem do Kafarnaum, położonego ok. 206 m p.p.m. Dlatego w niektórych przekładach użyto słowa „zstąpić” do Kafarnaum (Jn 4:47, Bg). Odległość liczona wzdłuż tej drogi wynosiła ok. 40 km.