Wystrzegaj się szkodliwego plotkowania!

„Gdzie dużo słów, tam nie brak występku; lecz kto opanowuje swój język, jest roztropny” (PRZYPOWIEŚCI [PRZYSŁÓW] 10:19, Biblia warszawska).

 1. Jak szkodliwa może być złośliwa plotka lub oszczerstwo?

NIC nie zmieni śmiercionośnego jadu w ożywczy napój. Złośliwą plotkę lub oszczerstwo słusznie przyrównano do trucizny, która w dodatku potrafi obrabować z dobrego imienia. Poeta rzymski Juwenalis nazwał je „najjadowitszą trucizną”. A dramaturg angielski William Szekspir powiedział ustami jednego ze swych bohaterów: „Kto kradnie mi dobre imię, wcale się nie wzbogaca, a mnie czyni prawdziwym nędzarzem”.

 2. Jakie pytania warto rozważyć?

² Ale co to jest plotka? Czym może się różnić od oszczerstwa? Dlaczego trzeba się jej wystrzegać? I jak to robić?

Czym się różnią?

 3. Czym się różni plotka od oszczerstwa?

³ Plotkowanie to „czcza rozmowa o drugich ludziach i ich sprawach, której treść nie zawsze pokrywa się z prawdą”. Plotkę określa się też jako ‛nie sprawdzoną wiadomość powtarzaną z ust do ust’. Wszyscy interesujemy się ludźmi, więc niekiedy mówimy też o nich pozytywnie i budująco. Natomiast zgoła czymś innym jest oszczerstwo. Definiuje się je jako „niezgodną z prawdą, złośliwą obmowę”, której celem najczęściej bywa ‛poniżenie obmawianego’ w oczach innych. Takie posługiwanie się językiem jest niechrześcijańskie i zazwyczaj złośliwe.

 4. Jak według pewnego pisarza może dojść do oszczerstwa i z czego ono wynika?

⁴ Nieszkodliwa rozmowa na czyjś temat może się przerodzić w zawistne oczernianie. Arthur Mee pisze w związku z tym: „Oszczerstwo, które krzywdzi, a niekiedy doprowadza do ruiny, powstaje najczęściej z plotki, zrodzonej przez zwykłą bezczynność. Pociąga za sobą niewyobrażalne zło, ale z reguły wynika z bezmyślności. Spotyka się je przeważnie wśród tych, którzy nie mają zbyt wielu zajęć ani konkretnego celu w życiu”.

 5. Na co wskazuje rada Pawła z Listu 1 do Tymoteusza 5:11-15?

⁵ Ponieważ czcze rozmowy mogą prowadzić do spotwarzania, apostoł Paweł zganił pewne plotkarki. Najpierw wspomniał o wdowach zasługujących na pomoc zboru, a potem dodał: „Młodsze wdowy pomijaj, bo gdy zmysłowe podniety odsuną je od Chrystusa, (...) uczą się (...) pozostawać bez zajęcia, włócząc się po domach; co więcej, nie tylko są bez zajęcia, ale jeszcze plotkują i wtrącają się do cudzych spraw, rozmawiając o tym, o czym nie powinny. Dlatego pragnę, aby młodsze wdowy wychodziły za mąż, rodziły dzieci, prowadziły dom, nie dawały przeciwnikowi żadnej okazji do rzucania obelg. Niektóre faktycznie już dały się odwrócić, aby iść za Szatanem” (1 Tymoteusza 5:11-15).

 6. Co należałoby zrobić, żeby przezwyciężyć skłonność do rozmów mogących doprowadzić do oszczerstwa?

⁶ Paweł pisał w natchnieniu od Boga, więc nie skrzywdził wspomnianych kobiet tą wypowiedzią. Warto ją bardzo głęboko przemyśleć. Żadna chrześcijanka nie chciałaby się „odwrócić, aby iść za Szatanem”. Ale co ma zrobić, gdyby zauważyła u siebie skłonność do prowadzenia rozmów mogących ją uczynić winną oszczerstwa? Musiałaby pokornie usłuchać rady Pawła: „Niewiasty (...) powinny być poważne, nie oczerniać”. Apostoł napisał także: „Starsze niewiasty niech się zachowują czcigodnie, nie dopuszczają się oszczerstw” (1 Tymoteusza 3:11; Tytusa 2:3). Bracia też powinni okazywać rozwagę i kierować się tą mądrą radą.

 7. Dlaczego według Biblii wszyscy powinniśmy zważać na to, co mówimy?

⁷ Oczywiście wszyscy nieraz rozmawiamy o drugich — o ich przeżyciach w służbie kaznodziejskiej i tym podobnych sprawach. Oby się nam jednak nigdy nie zdarzyło ‛siedzieć i mówić przeciw bratu’ (Psalm 50:19, 20). Mądrze jest w ogóle nie być gadatliwym, bo ‛gdzie dużo słów, tam nie brak występku; lecz kto opanowuje swój język, jest roztropny’ (Przypowieści [Przysłów] 10:19, Bw). Powinniśmy zatem wystrzegać się plotkowania, nawet gdyby zdawało się nieszkodliwe. Wcale nie musimy ciągle rozmawiać o drugich, bo jeśli zwracamy uwagę na to, co sprawiedliwe, czyste moralnie, miłe, szlachetne i godne pochwały, mamy pod dostatkiem innych tematów (Filipian 4:8).

Jak plotka przeradza się w oszczerstwo

 8. Dlaczego rozmowa na temat współchrześcijan wcale nie musi być niestosowna?

⁸ Nie ma nic złego w tym, że opowiadamy o służbie polowej naszych współwyznawców lub o innych ich uczynkach nacechowanych pobożnością, jeśli nie przeinaczamy faktów, a nasza mowa nikomu nie szkodzi. Takie pozytywne uwagi mogą nawet być zachętą dla drugich (por. Dzieje Apostolskie 15:30-33). Niektórzy chrześcijanie opowiadali o wiernym starszym imieniem Gajus, do którego apostoł Jan napisał: „Umiłowany, wiernie pracujesz w tym, cokolwiek czynisz dla braci, i to obcych, którzy dali przed zborem świadectwo o twej miłości” (3 Jana 5, 6). Tak więc rozmowa na temat współchrześcijan nie zawsze jest niestosowna.

 9. (a) W jaki sposób nieszkodliwa rozmowa może się przerodzić w szkalowanie sprawiedliwych? (b) Jakie pytania warto sobie stawiać?

⁹ Niemniej jednak swobodna rozmowa może się przerodzić w szkalowanie, jeśli zaczniemy wnikać w sprawy prywatne danej osoby, kwestionować jej pobudki lub rzucać podejrzenie na jej poczynania. Dobrze więc nabrać pożytecznego zwyczaju stawiania sobie pewnych pytań, na przykład: Czy to, co o kimś mówię, nie zaszkodzi jego opinii? Czy jest zgodne z prawdą? (Objawienie 21:8). Czy powtórzyłbym to w jego obecności? Czy to nie posieje niezgody w zborze? Czy moje wypowiedzi nie doprowadzą do pozbawienia go przywilejów służby? Czy nie kieruję się zazdrością? (Galatów 5:25, 26; Tytusa 3:3). Czy moje uwagi wydadzą dobre, czy złe owoce? (Mateusza 7:17-20). Czy powiedziałbym coś takiego o apostołach? (2 Koryntian 10:10-12; 3 Jana 9, 10). Czy taka mowa jest stosowna w ustach kogoś, kto czci Jehowę?

10, 11. Co według Psalmu 15:1, 3 będziemy czynić, jeśli chcemy być gośćmi u Boga?

¹⁰ Odnośnie do tych, którzy czczą Boga, w Psalmie 15:1 zadano pytanie: „Jehowo, kto będzie gościem w Twoim namiocie? Kto będzie przebywał na Twej świętej górze?” Odpowiadając Dawid mówi o takim człowieku: „Nie oczernia swym językiem. Nie czyni nic złego współtowarzyszowi i nie podnosi zarzutów przeciw bliskiemu znajomemu” (Psalm 15:3). Słowo „oczernia” wywodzi się od czasownika hebrajskiego, który znaczy „iść, wędrować”, a więc „krążyć”. Izraelitom nakazano: „Nie będziesz krążył wśród swego ludu, aby szerzyć oszczerstwa” (Kapłańska 19:16). Nikt, kto ‛krąży, aby szerzyć oszczerstwa’, nie może być gościem ani przyjacielem Boga.

¹¹ Przyjaciele Boga nie czynią swym współtowarzyszom nic złego ani nie dają wiary żadnym niekorzystnym wieściom o swych bliskich znajomych, którzy zachowują prawość. Zamiast rozpuszczać o nich fałszywe pogłoski i pomnażać zarzuty, z którymi i tak występują przeciw nim bezbożni, powinno się mówić o nich dobrze. Nie chcemy narażać naszych wiernych braci i sióstr na dodatkowe przykrości przez krytyczne wypowiedzi.

Gdy powstają trudności

12. Jak może nam pomóc sprawozdanie z Dziejów Apostolskich 15:36-41, gdyby brała nas chęć poplotkować o kimś, z kim mieliśmy jakieś nieporozumienie?

¹² Ponieważ jesteśmy niedoskonali, może brać nas chęć niekorzystnego wypowiadania się o kimś, z kim mieliśmy jakieś poważne nieporozumienie. Zastanów się jednak, co miało miejsce, gdy apostoł Paweł wybierał się w drugą podróż misyjną. Barnaba postanowił wziąć również Marka, ale Paweł nie chciał się na to zgodzić, „mając na uwadze, że [Marek] odszedł od nich w Pamfilii i nie wyruszył z nimi do pracy”. W rezultacie „doszło do gwałtownego wybuchu gniewu” i rozdzielili się. Barnaba zabrał Marka na Cypr, a Paweł z Sylasem udali się w drogę przez Syrię i Cylicję (Dzieje Apostolskie 15:36-41). Później Paweł, Barnaba i Marek najwyraźniej się pogodzili. Marek przebywał z Pawłem w Rzymie i apostoł wydał o nim dobrą opinię (Kolosan 4:10). Chociaż między tymi chrześcijanami wynikł spór, nic nie wskazuje na to, by krążyli wśród współwyznawców i nawzajem się obmawiali.

13. W jakiej sytuacji dotyczącej Piotra apostoł Paweł nie uległ pokusie do posłużenia się oszczerstwem, choć mógł ją odczuwać?

¹³ Paweł mógł też odczuć pokusę do posłużenia się szkodliwą plotką, gdy upominał Kefasa (Piotra), który wstydził się jeść i obcować z wierzącymi pochodzenia pogańskiego w obecności niektórych Żydów z Jeruzalem, też będących chrześcijanami. Paweł nie obmawiał go za plecami, lecz ‛przeciwstawił się mu w twarz’, zwracając się do niego „wobec nich wszystkich” (Galatów 2:11-14). Piotr zaś nie plotkował o tym, który mu udzielił nagany. Później napisał o nim jako o „umiłowanym naszym bracie Pawle” (2 Piotra 3:15). Tak więc nawet potrzeba zganienia współwyznawcy nie upoważnia do obmawiania go. Istnieją ważkie powody, by tego unikać oraz strzec się pokusy do rozsiewania szkodliwych plotek.

Dlaczego się tego wystrzegać?

14. Głównie dlaczego nie powinniśmy słuchać ani szerzyć szkodliwych plotek?

¹⁴ Zasadnicza przyczyna, dla której nie powinniśmy słuchać ani szerzyć szkodliwych plotek, tkwi w tym, że chcemy się podobać Jehowie, który potępia spotwarzanie. Niedwuznacznie dał temu wyraz, nakazując Izraelitom: „Nie będziesz krążył wśród swego ludu, aby szerzyć oszczerstwa. Nie będziesz nastawał na krew swego bliźniego. Ja jestem Jehowa” (Kapłańska 19:16). Jeżeli pragniemy się cieszyć łaską Bożą, to nie wolno nam szkalować nikogo, o kim wspominamy w swoich rozmowach.

15. Kto jest największym oszczercą i jak szkodliwe plotkowanie mogłoby się odbić na naszej więzi z Bogiem?

¹⁵ Następny powód, który wstrzymuje nas od szkodliwego plotkowania, polega na tym, że mogłoby się to skończyć pójściem w ślady Szatana, głównego oszczercy występującego przeciw Jehowie. Ten arcywróg Boży słusznie ma na imię Diabeł (po grecku di·aʹbo·los), co znaczy „potwarca”. Kiedy Ewa nadstawiła ucha na jego oszczercze wypowiedzi skierowane przeciw Bogu i poddała się im, pierwsza para ludzka straciła swego najlepszego Przyjaciela (Rodzaju 3:1-24). Obyśmy nigdy nie dali się zwieść intrygom Szatana i uwikłać w szkodliwe obmawianie drugich, bo w ten sposób ściągnęlibyśmy na siebie niezadowolenie Boże, a w ślad za tym moglibyśmy stracić więź z najlepszym Przyjacielem, Jehową Bogiem.

16. Jak oszczerca ‛skłóca przyjaciół’?

¹⁶ Nie powinniśmy też słuchać złośliwego plotkowania, ponieważ rozłącza to przyjaciół. Potwarcy często przesadzają, przedstawiają fakty w fałszywym świetle, kłamią i judzą. Zamiast porozmawiać z daną osobą w cztery oczy, oczerniają ją za plecami. Nierzadko prowadzi to do bezpodstawnych podejrzeń. W ten sposób „oszczerca skłóca ze sobą przyjaciół” (Przypowieści [Przysłów] 16:28, Bw).

17. Dlaczego powinniśmy unikać zbytniego angażowania się nawet w zwykłe rozmowy na temat osób trzecich?

¹⁷ Powinniśmy unikać zbytniego angażowania się nawet w zwykłe rozmowy na temat osób trzecich. Dlaczego? Ponieważ coś powiedzianego bez złych zamiarów może komuś wyrządzić krzywdę, gdy zostanie powtórzone. Drudzy mogą upiększyć lub przekręcić pierwotną wersję i w rezultacie zmieni się ona do tego stopnia, że zacznie szkodzić opinii osoby prawdziwie pobożnej i może ją ograbić z dobrego imienia. Gdyby do tego doszło, to jak byś się czuł na myśl, że miałeś udział w przekazywaniu tej wiadomości albo nawet sam puściłeś ją w obieg? Inni mogliby dojść do wniosku, że postępujesz nieodpowiedzialnie, i przestać się z tobą zadawać (por. Przysłów 20:19).

18. Jak przez plotkowanie można się stać kłamcą?

¹⁸ Kolejny powód to okoliczność, iż opowiadając krzywdzące plotki możesz stać się kłamcą. „Słowa potwarcy są jak łakocie; spływają gładko w głąb ciała” (Przypowieści [Przysłów] 26:22, Bw). Do czego dochodzi, gdy chłoniesz kłamstwa, a potem je powtarzasz? Rozsiewając je kłamiesz, choćbyś nawet myślał, że mówisz prawdę. A gdy ich fałsz wyjdzie na jaw, może przylgnąć do ciebie miano kłamcy. Czy chcesz tego? Czyż Bóg nie pociągnie do odpowiedzialności fałszywych nauczycieli, którzy szerzą kłamstwa religijne? Uczyni to, i podobnie dokona rozrachunku z kłamliwymi oszczercami. Jezus ostrzegł: ‛Z każdego nieużytecznego słowa, które ludzie wyrzekną, zdadzą sprawę w dzień sądu. Albowiem na podstawie słów twoich będziesz usprawiedliwiony i na podstawie słów twoich będziesz potępiony’ (Mateusza 12:36, 37, Bw). Skoro „każdy z nas za samego siebie zda sprawę Bogu”, to czy chciałbyś zostać przez Niego potępiony jako kłamca i potwarca? (Rzymian 14:12, Bw).

19. Dlaczego można powiedzieć, że szkodliwa plotka oddziałuje śmiercionośnie?

¹⁹ Jeszcze jeden powód, by nie rozpowiadać szkodliwych plotek, to ich śmiercionośne oddziaływanie. Potrafią zepsuć dobrą opinię człowiekowi niewinnemu. Niektóre języki są niczym ‛naostrzone miecze’, a przykre słowa — jak strzały wypuszczane z zasadzki. Dawid modlił się do Jehowy: „Ukryj mnie przed zgrają złych, przed zgiełkiem złoczyńców, którzy naostrzyli język swój jak miecz, jak strzałę wyostrzyli słowa jadowite, aby ugodzić skrycie niewinnego” (Psalm 64:3-5, Bw [64:2-4, NW]). Czy chciałbyś do tego stopnia zawinić mówieniem źle o bliźnim, żeby poczuł się zmuszony szukać pomocy Boga w modlitwie, jak to robił psalmista? Czy chciałbyś popełnić czyn równoznaczny z morderstwem?

20. (a) Co może spotkać nie okazującego skruchy oszczercę ze strony zboru Bożego? (b) Na co powinni zważać starsi, jeśli chodzi o plotkę i oszczerstwo?

²⁰ Oszczerstwo potrafi doprowadzić do usunięcia z organizacji Bożej; kto się go dopuszcza, może na przykład zostać wykluczony jako zatwardziały kłamca. Nie podejmuje się jednak takich kroków wobec kogoś, kto zawinił zwykłą obmową. Starsi powinni rozważać tego rodzaju sprawy z modlitwą i wyraźnie odróżniać zwyczajną plotkę od nienawistnego spotwarzania. Na wyłączenie ze społeczności zasługuje osoba będąca złośliwym i nie okazującym skruchy potwarcą. Starsi nie są upoważnieni do wykluczenia kogoś, kto mówi na czyjś temat, gdyż interesuje się ludźmi, nie zamierza jednak nikomu szkodzić ani nie rozpowiada fałszywych wieści. Spraw nie należy do przesady wyolbrzymiać, a podejrzenie o oszczerstwo musi być potwierdzone wyraźnym zeznaniem świadków (1 Tymoteusza 5:19). Wyklucza się przede wszystkim nie okazujących skruchy oszczerców, aby położyć kres złośliwemu plotkowaniu i uchronić zbór przed zakwasem grzechu (1 Koryntian 5:6-8, 13). Nie może się zdarzyć, by starsi pochopnie usunęli kogoś ze społeczności, nie mając po temu podstaw biblijnych. Dzięki radom i modlitwie najczęściej zdołają pomóc danej osobie, by okazała skruchę, zdobyła się na przeprosiny lub w jakiś inny sposób naprawiła swój błąd oraz by coraz skuteczniej panowała nad językiem.

Czy to jest oszczerstwo?

21. Co należy zrobić zamiast roznosić plotki o grzeszniku?

²¹ Mądre przysłowie mówi: „Kto chodzi tu i tam jako oszczerca, ten wyjawia poufną rozmowę, ale kto jest wiernego ducha, zakrywa sprawę” (Przysłów 11:13). Czy to znaczy, że dopuściłbyś się oszczerstwa, gdybyś wyjawił, iż ktoś skrycie popełnił rażący grzech? Nie. Oczywiście nie można tego rozpowiadać. Należałoby raczej porozmawiać z daną osobą i zachęcić ją, by szukała pomocy starszych (Jakuba 5:13-18). Jeśli w rozsądnym terminie tego nie zrobi, to w trosce o czystość zboru powinieneś sam ich o tym powiadomić (Kapłańska 5:1).

22. Dlaczego można powiedzieć, że słowa z Listu 1 do Koryntian 1:11 nie upoważniają do rozsiewania plotek?

²² Następstwem takiego powiadomienia może być skarcenie grzesznika, co nie zawsze jest przyjemne. Niemniej zbiera on potem owoc sprawiedliwości (Hebrajczyków 12:11). O karygodnym postępowaniu trzeba dać znać chrześcijanom wyznaczonym do zajmowania się takimi sprawami, a nie plotkarzom, którzy to rozpowiedzą. Paweł napisał do współwyznawców w Koryncie: „Wiadomo mi o was, bracia moi, od domowników Chloi, że wynikły spory wśród was” (1 Koryntian 1:11, Bw). Czy domownicy Chloi plotkowali o swoich duchowych braciach? Nie, powiadomili odpowiedzialnego starszego, który mógł poczynić odpowiednie kroki i udzielić potrzebującym pomocy, aby powrócili na ścieżkę życia.

23. Jaka kwestia pozostaje do rozważenia?

²³ Pomaganiem komuś, by się nie uwikłał w szkodliwe plotkarstwo, działamy dla jego dobra. Natchnione przysłowie mówi: „Kto ust swych strzeże — ten strzeże życia, kto usta rozwiera — zgubi sam siebie” (Przysłów 13:3, BT). A zatem nie ulega kwestii, że musimy się wystrzegać szkodliwego plotkowania i nikczemnego rzucania oszczerstw. Jak jednak ukrócić szkodliwe plotkowanie? Wyjaśni to następny artykuł.

Jak odpowiesz?

◻ Czym zwykła plotka różni się od oszczerstwa?

◻ Jak plotka może się przerodzić w oszczerstwo?

◻ Z jakich powodów trzeba się wystrzegać szkodliwego plotkowania?

◻ Dlaczego powiadomienie o cudzym poważnym grzechu nie jest oszczerstwem?

[Ilustracja na stronie 14]

Strzeż się, aby przypadkiem nie zawinić strzelaniem komuś w plecy przez plotkowanie