TESALONIKA
Główny port morski Macedonii; ok. r. 50 n.e. Paweł utworzył tam zbór chrześcijański. Obecnie miasto nosi nazwę Saloniki (ILUSTRACJA, t. 2, s. 749). Tesalonikę założył Kasander w r. 316 lub 315 p.n.e.; wcześniej zburzył on ok. 26 miast, w tym pobliskie Therme, co znaczy „gorące źródło”. Nowe miasto nazwał od imienia swej żony, siostry Aleksandra Wielkiego. Wybudował je w zach. części Półwyspu Chalcydyckiego, nad Zatoką Termajską (obecnie Zatoka Salonicka), na skrzyżowaniu szlaku wiodącego na pn. do Dunaju z główną drogą (brukowana Droga Egnatyjska [Via Egnatia] wybudowana przez Rzymian), która biegła setki kilometrów przez Macedonię i dochodziła aż do Adriatyku.
Mniej więcej w połowie II w. p.n.e. Macedonia była podzielona na cztery okręgi, a stolicą drugiego była Tesalonika. Jakiś czas później Macedonię uczyniono prowincją rzymską i Tesalonika została ośrodkiem jej administracji. Gdy więc dotarli tam Paweł z Sylasem, było to tętniące życiem, ważne miasto, położone ok. 120 km na zach. od Filippi.
Paweł przez trzy sabaty nauczał w tamtejszej synagodze. Niektórzy Żydzi, a z nimi wielkie mnóstwo greckich prozelitów, uwierzyli i przyłączyli się do Pawła i Sylasa; było wśród nich „niemało przedniejszych niewiast” (Dz 17:1-4). Nie podano, jak długo apostoł się tam zatrzymał, ale był to wystarczająco długi okres, żeby wraz ze swym towarzyszem znalazł pracę zapewniającą im utrzymanie. Chociaż Paweł jako apostoł miał prawo korzystać z pomocy materialnej osób, którym usługiwał pod względem duchowym, dawał przykład, ‛jedząc pokarm, na który sam zarobił’ (1Ko 9:4-18; 1Ts 2:9; 2Ts 3:7-12). Być może postępował tak dlatego, że niektórzy mieli tam skłonność do lenistwa. W czasie pobytu w Tesalonice Paweł dwukrotnie otrzymał od braci w Filippi dary na zaspokojenie swych potrzeb (Flp 4:16).
Po jakimś czasie miejscowi Żydzi, którzy odrzucili orędzie Pawła, zwołali próżniaków z rynku i tłumnie napadli na dom Jazona, gdzie zatrzymał się apostoł. Gdy się zorientowali, że go tam nie ma, zawlekli Jazona i innych uczniów przed władców miasta, czyli dosłownie z greckiego „politarchów” (Dz 17:5-9; BT). Co ciekawe, w samej Tesalonice i jej okolicach odnaleziono inskrypcje z tamtego okresu, które w odniesieniu do pewnych miejscowych urzędników używają określenia „politarchowie”.
Ze względów bezpieczeństwa bracia z Tesaloniki odesłali w nocy Pawła i Sylasa do Berei. Paweł stwierdził, że Berejczycy ‛byli szlachetniej usposobieni niż tamci w Tesalonice, gdyż nie tylko przyjęli słowo z największą gotowością umysłu, ale też każdego dnia starannie badali Pisma, czy tak się rzeczy mają’. Wkrótce jednak przybyli przeciwni Żydzi z Tesaloniki i podburzyli tłum, wskutek czego Paweł musiał potajemnie opuścić Bereę (Dz 17:10-15).
W niecały rok po opuszczeniu Tesaloniki Paweł napisał z Koryntu swój pierwszy list do chrześcijan w tym mieście. Wcześniej posłał Tymoteusza, by ich pocieszył i pokrzepił, a potem otrzymał od niego pomyślne wieści. W liście pochwalił ich za to, że są pięknym wzorem „dla wszystkich wierzących w Macedonii i w Achai”, oraz zachęcił, by nie zrażali się prześladowaniami (1Ts 1:1-8; 3:1-13; 4:1). Był to prawdopodobnie pierwszy z natchnionych listów Pawła i oprócz Ewangelii według Mateusza pierwsza spisana księga Chrześcijańskich Pism Greckich. Wkrótce apostoł napisał drugi list do Tesaloniczan, w którym przestrzegł ich przed fałszywymi nauczycielami (2Ts 1:1; 2:1-3).
W następnych latach Paweł niewątpliwie ponownie odwiedzał Tesalonikę, gdy podczas swych podróży przechodził przez Macedonię (Dz 20:1-3; 1Tm 1:3). Niektórych Tesaloniczan wymieniono z imienia jako towarzyszy podróży Pawła, np. Arystarcha i Sekundusa (Dz 20:4; 27:2). Tesalonika mogła być rodzinnym miastem Demasa, który udał się tam, gdy opuścił Pawła w Rzymie (2Tm 4:10).