5. W jakich warunkach Paweł wygłosił swoje przemówienie do Ateńczyków? (Poproś o odczytanie Dziejów Apostolskich 17:16-31).

⁵ Przemówienie Pawła jest naprawdę dobitne i zasługuje na staranne rozpatrzenie. Otoczeni tyloma przejawami rażącej niesprawiedliwości, możemy się z niego dużo nauczyć. Przede wszystkim zwróćmy uwagę na tło całego wydarzenia, nakreślone w Dziejach Apostolskich 17:16-21. Ateńczycy byli dumni z tego, że mieszkają w słynnym ośrodku nauki, w którym działali między innymi Sokrates, Platon i Arystoteles. Ateny były ponadto miastem bardzo religijnym. Paweł wszędzie widział posągi — boga wojny Aresa, czyli Marsa, następnie Zeusa, boga medycyny Eskulapa, porywczego boga mórz Posejdona, Dionizosa, Ateny, Erosa i innych.

Krytyczni słuchacze

8. (a) Jakie poglądy i wierzenia wyróżniały epikurejczyków? (b) W co wierzyli stoicy?

⁸ Niektórzy Żydzi i Grecy słuchali z zainteresowaniem, ale jak zareagują wpływowi filozofowie epikurejscy i stoiccy? Jak się okazuje, poglądy ich były pod niejednym względem podobne do przekonań rozpowszechnionych w dobie obecnej, również tych, które się wpaja młodzieży w szkole. Epikurejczycy kładli nacisk na prowadzenie życia umożliwiającego doznawanie jak najwięcej przyjemności, zwłaszcza rozkoszy intelektualnych. Przyjęta przez nich dewiza: ‛Jedzmy i pijmy, bo jutro pomrzemy’, świadczy o lekceważeniu wszelkich zasad i cnót (1 Koryntian 15:32). Nie wierzyli, iżby wszechświat został stworzony przez bogów, tylko że życie powstało przez przypadek w czysto mechanicznym kosmosie. Prócz tego ich zdaniem bogowie nie interesowali się ludźmi. Stoicy natomiast podkreślali znaczenie logiki i głosili, że podstawowymi elementami wszechświata są materia i siła. Wyobrażali sobie, że istnieje jakieś bezosobowe bóstwo, nie wierzyli jednak w Boga będącego Osobą. Według nich sprawami ludzkimi rządzi przeznaczenie.

9. Dlaczego w sytuacji Pawła wystąpienie z orędziem stanowiło nie lada zadanie?

⁹ Jak ci myśliciele zareagowali na publiczne wystąpienie Pawła? Typową cechą Ateńczyków była ciekawość połączona z wyniosłością umysłu, toteż owi filozofowie zaczęli się z nim spierać. W końcu zabrali go na Areopag. Powyżej ateńskiego rynku, niżej jednak od majestatycznie się wznoszącego Akropolu, znajdował się skalisty pagórek nazwany Wzgórzem Marsa lub Areopagiem, od imienia boga wojny Marsa, nazywanego też Aresem. W starożytności odbywały się w tym miejscu posiedzenia trybunału, to znaczy rady ateńskiej. Możliwe zatem, że Pawła po prostu zaprowadzono do sądu, który się tam zbierał na tle imponującego Akropolu z jego słynnym Partenonem oraz innymi świątyniami i posągami. Niektórzy są zdania, iż Pawłowi groziło niebezpieczeństwo, ponieważ prawo rzymskie zabraniało wprowadzania kultu nowych bogów. Ale nawet jeśli zabrano go na Areopag tylko po to, aby wyjaśnił swoje wierzenia albo żeby dowiódł, czy jest wykwalifikowanym mówcą, i tak stanął przed trudnym audytorium. Czy zdoła przedstawić swoje niezwykle ważne orędzie bez zrażenia słuchaczy?

„¹⁶ Paweł, czekając na nich w Atenach, był do głębi oburzony na widok miasta oddanego bałwochwalstwu.  ¹⁷ W synagodze dyskutował z Żydami i ‛bojącymi się Boga’, a na rynku codziennie z tymi, których tam spotkał.  ¹⁸ Dochodziło też do wymiany słów między nim, a niektórymi filozofami epikurejskimi i stoickimi. Jedni mówili: ‛Co ten gaduła chce nam powiedzieć?’ Drudzy zaś: ‛Może on jest wysłannikiem obcych bogów?’ Głosił im bowiem dobrą nowinę o Jezusie i zmartwychwstaniu.  ¹⁹ Zabrali go więc ze sobą na areopag i zapytali: ‛Czy możemy się dowiedzieć, na czym polega ta nowa nauka, którą głosisz?  ²⁰ Niezwykłe bowiem rzeczy docierają do naszych uszu, chcemy więc wiedzieć, co to właśnie znaczy’.  ²¹ Ogół bowiem Ateńczyków i mieszkających tam cudzoziemców na nic innego nie poświęcał tyle czasu, co właśnie na słuchanie i opowiadanie ostatnich wiadomości.