SAMOS

(„wyżyna”).

Wyspa na Morzu Egejskim niedaleko zach. wybrzeża Azji Mniejszej. Paweł zatrzymał się tam na krótko, gdy wracał ze swej trzeciej podróży misjonarskiej (Dz 20:15).

Samos leży na pd. zach. od Efezu i pn. zach. od Miletu i jest oddzielona od azjatyckiego cypla Samsun Daği cieśniną o szerokości ok. 1,5 km. Ta górzysta wyspa ma ok. 43 km długości i 23 km szerokości. W okresie podróży misjonarskich Pawła była wolnym państwem. Główne tamtejsze miasto, będące zarazem portem, również nosiło nazwę Samos. Wyspa słynęła z kultu Hery (odpowiedniczka rzymskiej bogini Junony, patronki małżeństwa i macierzyństwa), której świątynia pod względem wspaniałości rywalizowała ze świątynią Artemidy Efeskiej.

Według relacji biblijnej statek, którym Paweł wracał do Jerozolimy, zatrzymał się naprzeciw Chios, po czym popłynął jakieś 100 km dalej na pd. wzdłuż wybrzeża Azji Mniejszej i ‛zawinął do Samos, kolejnego zaś dnia przybył do Miletu’ (Dz 20:15). W niektórych manuskryptach fragment ten poszerzono o dodatkową informację: „Zawinęliśmy do Samos i po postoju w Trogylion następnego dnia dotarliśmy do Miletu” (JB; por. Bg). Miałoby to oznaczać, że statek nie został w porcie w Samos, ale przepłynął na drugą stronę cieśniny i tam rzucił kotwicę, korzystając z osłony wysokiego cypla. Jednakże nazwa Trogylion nie występuje w najstarszych i najbardziej wiarogodnych manuskryptach, toteż odrzucili ją w swych wydaniach krytycznych Westcott i Hort oraz Nestle i Aland. Statek Pawła najwyraźniej zatrzymał się na krótko w Samos, po czym popłynął dalej do Miletu.