TEATR
Budowla (określana gr. słowem théatron), gdzie organizowano różnego rodzaju widowiska i przedstawienia sceniczne — tragedie, komedie, występy taneczne i muzyczne. W teatrach często wystawiano spektakle o niemoralnej treści, od których wierni chrześcijanie stronili (Ef 5:3-5). Czasami teatr służył też jako miejsce publicznych zgromadzeń zwoływanych w innych celach.
Gdy w Efezie człowiek imieniem Demetriusz, rzemieślnik kujący w srebrze, wywołał rozruchy skierowane przeciw chrześcijanom towarzyszącym w podróży Pawłowi, zabrano ich właśnie do teatru. Paweł był gotów przemówić do zebranych tam ludzi, ale uczniowie i przyjaźnie nastawieni członkowie komisji do spraw świąt i igrzysk powstrzymali go od tego (Dz 19:23-31).
Teatry zaczęto wznosić w Grecji ok. V w. p.n.e. i z czasem wybudowano je w wielu dużych miastach. Miały na ogół kształt półkolisty i powstawały na zboczu jakiegoś wzgórza. Widownię wykonywano z drewna lub kamienia. Sektory były oddzielone przejściami, a siedzenia tworzyły rzędy opadające ku dołowi. Centralne miejsce zajmowała orchéstra (przeznaczona dla chóru i tancerzy), za którą znajdowała się podwyższona scena, a za nią skené, czyli tło.
Pozostałości teatrów można oglądać m.in. w Efezie, Atenach i Koryncie. Duży teatr odkopany w Efezie miał na widowni 66 rzędów i mógł pomieścić ok. 25 000 osób. Dzięki jego znakomitej akustyce nawet cichy głos ze sceny dobrze słychać w najwyższych rzędach.
Teatry rzymskie często były samodzielnymi budynkami i nie musiały się znajdować na naturalnym wzniesieniu terenu. Czasami miały zadaszoną scenę i część widowni. Rzymianie wznosili też amfiteatry, odkryte budowle na planie koła lub elipsy, w których dużą centralną arenę otaczała schodkowa widownia. Znanym amfiteatrem jest częściowo zachowane rzymskie Koloseum, ukończone w 80 r. n.e. Herod Wielki wznosił teatry w różnych miastach, m.in. w Damaszku i Cezarei. Józef Flawiusz napisał, że Herod „zbudował teatr w Jerozolimie, a następnie na równinie potężny amfiteatr” (Dawne dzieje Izraela, XV, VIII, 1).
Greckie słowo théatron może oznaczać miejsce, gdzie ogląda się przedstawienie, lub samo „widowisko teatralne”. Paweł napisał: „Gdyż wydaje mi się, że nas, apostołów, Bóg wystawił ostatnich na pokaz jako ludzi skazanych na śmierć, ponieważ staliśmy się widowiskiem teatralnym [théatron] światu i aniołom, i ludziom” (1Ko 4:9). Paweł nawiązał tu do zwyczajowego zakończenia walk gladiatorów, kiedy na arenę amfiteatru przyprowadzano nagich, bezbronnych ludzi, których czekała rzeź i pewna śmierć.
Grecy i Rzymianie często prowadzili przez teatr przestępców skazanych na śmierć, by ich wydać na pośmiewisko zebranym tam tłumom. Paweł zapewne nawiązał do tego zwyczaju, pisząc do hebrajskich współwyznawców. Chociaż nie ma dowodów na to, by potraktowano ich w ten sposób, doznali podobnych udręk. Apostoł zachęcił ich: „Wciąż jednak pamiętajcie o dawniejszych dniach, w których po otrzymaniu oświecenia przetrwaliście wielkie zmagania wśród cierpień, czy to wtedy, gdy byliście niby w teatrze wystawiani na obelgi i uciski, czy też wtedy, gdy stawaliście się współuczestnikami tych, którzy czegoś takiego doświadczali” (Heb 10:32, 33).