Pisarz: apostoł Jan

Miejsce spisania: Efez lub okolice

Spisywanie ukończono: ok. 98 n.e.

 1. (a) Jaki przymiot dominuje w tekstach Jana, co jednak dowodzi, że nie był on sentymentalny? (b) Dlaczego trzy listy Jana powstały w samą porę?

JAN, ukochany apostoł Jezusa Chrystusa, gorąco miłował prawość. Dzięki temu dobrze rozumiał myśli i uczucia Jezusa. Nie jesteśmy więc zaskoczeni, że głównym tematem swych pism uczynił miłość. Nie był jednak sentymentalny, gdyż Jezus mówił o nim jako o jednym z „Synów Gromu [Boanerges]” (Marka 3:17). Swoje trzy listy napisał w obronie prawdy i prawości, pojawiło się bowiem odstępstwo przepowiedziane przez apostoła Pawła. Powstały one w samą porę, ponieważ wzmacniały pierwszych chrześcijan w walce z zakusami „niegodziwca” (2 Tes. 2:3, 4; 1 Jana 2:13, 14; 5:18, 19).

 2. (a) Co wskazuje, że listy Jana powstały znacznie później niż Ewangelie według Mateusza i Marka oraz listy misjonarskie? (b) Kiedy i gdzie przypuszczalnie zostały napisane te listy?

² Sądząc po treści, listy te pochodzą z okresu znacznie późniejszego niż Ewangelie według Mateusza i Marka, a nawet misjonarskie listy Piotra i Pawła. Czasy się zmieniły. Nie ma już wzmianek o judaizmie, który tak bardzo zagrażał zborom w początkowym okresie ich istnienia, ani żadnego bezpośredniego cytatu z Pism Hebrajskich. Jan mówi natomiast o „ostatniej godzinie” i o pojawieniu się „wielu antychrystów” (1 Jana 2:18). Zwracając się do swych czytelników, używa wyrażeń w rodzaju „dziateczki moje”, a siebie nazywa „starszym” (1 Jana 2:1, 12, 13, 18, 28; 3:7, 18; 4:4; 5:21; 2 Jana 1; 3 Jana 1). Wszystko to wskazuje, iż jego trzy listy powstały dość późno. Ponadto jak można wnioskować z Listu 1 Jana 1:3, 4, mniej więcej w tym samym czasie została napisana Ewangelia według Jana. Na ogół uważa się, że apostoł ukończył swoje trzy listy około roku 98, krótko przed śmiercią, i że pisał je w pobliżu Efezu.

 3. (a) Jakie istnieją świadectwa dotyczące osoby pisarza i autentyczności Listu 1 Jana? (b) Jakie słowa dodano później i co dowodzi, że są one nieautentyczne?

³ To, iż List 1 Jana naprawdę został napisany przez apostoła o tym imieniu, wynika z dużego podobieństwa tego pisma do czwartej Ewangelii, która z całą pewnością wyszła spod pióra apostoła Jana. Na przykład na początku listu wyjaśnia on, że na własne oczy widział „słowo życia (...) życia wiecznego, które było u Ojca i się nam ujawniło” — a zwroty te są uderzająco podobne do wstępnych słów Ewangelii według Jana. Autentyczność tego listu potwierdza Fragment Muratoriego i pisarze wczesnochrześcijańscy z II wieku, tacy jak Ireneusz, Polikarp i Papiasz.a Według Euzebiusza (ok. 260-ok. 340) autentyczności Listu 1 Jana nigdy nie kwestionowano.b Należy jednak zauważyć, że w niektórych starszych przekładach w rozdziale 5 dodano następujące słowa kończące werset 7 i rozpoczynające 8: „Na niebie: Ojciec, Słowo, i Duch Święty, a ci trzéj jedno są. A trzéj są, którzy świadczą na ziemi” (Biblia gdańska). Tymczasem wypowiedź ta nie występuje w żadnym wczesnym manuskrypcie greckim — niewątpliwie została dodana w celu poparcia nauki o Trójcy. Większość nowożytnych przekładów, zarówno katolickich, jak i protestanckich, nie zawiera tych słów w tekście głównym (1 Jana 1:1, 2).c

 4. Przed kim Jan stara się uchronić współchrześcijan i jakie błędne nauki obala?

⁴ Jan pisze, aby uchronić swych „umiłowanych”, swe „dziecięta”, przed fałszywymi naukami „wielu antychrystów”, którzy wyszli spośród nich i próbowali odwieść ich od prawdy (2:7, 18). Ci odstępczy antychryści mogli pozostawać pod wpływem filozofii greckiej, między innymi wczesnego gnostycyzmu, którego zwolennicy przypisywali sobie posiadanie szczególnej wiedzy tajemnej, pochodzącej od Boga.d Zdecydowanie przeciwstawiając się odstępstwu, Jan szeroko rozwija trzy tematy: pisze o grzechu, miłości i antychryście. Jego wypowiedzi dotyczące grzechu i argumenty co do Jezusowej ofiary za grzechy wskazują, że antychryści zarozumiale twierdzili, iż są bezgrzeszni i nie potrzebują ofiary okupu złożonej przez Jezusa. Pod wpływem swej egocentrycznej „wiedzy” stali się wyzutymi z miłości egoistami. Jan demaskuje ten stan rzeczy, podkreślając wartość prawdziwej miłości chrześcijańskiej. Ponadto najwyraźniej przeciwstawia się ich fałszywej nauce, gdy objaśnia, że Jezus jest Chrystusem, że miał przedludzki byt i że przyszedł w ciele jako Syn Boży, aby zapewnić wybawienie wierzącym (1:7-10; 2:1, 2; 4:16-21; 2:22; 1:1, 2; 4:2, 3, 14, 15). Otwarcie nazywa tych fałszywych nauczycieli „antychrystami” i podaje wiele sposobów rozpoznawania dzieci Bożych i dzieci Diabła (2:18, 22; 4:3).

 5. Co przemawia za tym, że List 1 Jana był przeznaczony dla całej społeczności chrześcijańskiej?

⁵ Ponieważ list ten nie został skierowany do żadnego określonego zboru, najwyraźniej był przeznaczony dla całej społeczności chrześcijańskiej. Zdaje się to potwierdzać również brak słów powitalnych na początku i pozdrowień na końcu. Zdaniem niektórych list ten ma raczej charakter rozprawy. Liczba mnoga w całym tekście wskazuje, że pisarz kierował swe słowa do grupy, a nie do pojedynczej osoby.

TREŚĆ LISTU 1 JANA

 6. Jak Jan ukazuje różnicę między chodzącymi w świetle a chodzącymi w ciemności?

⁶ Chodzenie w świetle, a nie w ciemności (1:1 do 2:29). „Piszemy to”, oświadcza Jan, „by nasza radość była zupełna”. Ponieważ „Bóg jest światłem”, tylko ‛chodzących w świetle’ ‛łączy wspólnota z nim’ i ze sobą nawzajem. Osoby takie są oczyszczone z grzechu dzięki „krwi Jezusa, jego Syna”. Natomiast ci, którzy ‛chodzą w ciemności’ i twierdzą: „Nie mamy grzechu”, sami siebie wprowadzają w błąd i nie ma w nich prawdy. Jeżeli wyznają swe grzechy, Bóg okaże się wierny i przebaczy im (1:4-8).

 7. (a) Jak człowiek dowodzi, że zna i miłuje Boga? (b) Po czym można rozpoznać antychrysta?

⁷ Jezus Chrystus zostaje nazwany „ofiarą przebłagalną” za grzechy, „wspomożycielem u Ojca”. Jeżeli ktoś twierdzi, że zna Boga, a nie przestrzega Jego przykazań, jest kłamcą. Kto miłuje swego brata, ten pozostaje w świetle, ale kto go nienawidzi, ten chodzi w ciemności. Jan stanowczo radzi, żeby nie miłować świata ani tego, co na świecie, bo — jak mówi — „jeżeli ktoś miłuje świat, nie ma w nim miłości do Ojca”. Wystąpiło wielu antychrystów, o których Jan wyjaśnia: „Wyszli z nas, ale nie byli naszego pokroju”. Antychrystem jest ten, kto zaprzecza, że Jezus jest Chrystusem. Taki zapiera się Ojca i Syna. Niech „dziateczki” pozostaną przy tym, czego się dowiedziały na początku, aby „trwać w jedności z Synem i w jedności z Ojcem” stosownie do prawdziwego namaszczenia, które od Niego otrzymali (2:1, 2, 15, 18, 19, 24).

 8. (a) Czym różnią się dzieci Boże od dzieci Diabła? (b) Jak „dziateczki” poznały miłość i jak muszą stale sprawdzać swe serca?

⁸ Dzieci Boże nie trwają w grzechu (3:1-24). Ze względu na miłość Ojca zostali nazwani „dziećmi Bożymi”, a gdy Bóg się ujawni, będą do Niego podobni i ‛ujrzą go właśnie takim, jakim jest’. Grzech to bezprawie, a ci, którzy pozostają w jedności z Chrystusem, nie trwają w grzechu. Kto w nim trwa, pochodzi od Diabła, którego dzieła zniweczy Syn Boży. Dzieci Boże i dzieci Diabła uwidaczniają się w ten sposób: pochodzący od Boga miłują się wzajemnie, a pochodzący od niegodziwca są jak Kain, który nienawidził i zabił swego brata. Jan mówi „dziateczkom”, że po tym poznali miłość, iż Chrystus ‛wydał za nich swą duszę’ i wzywa, by nie ‛zamykali drzwi swego tkliwego współczucia’ przed braćmi. Niech ‛nie miłują słowem ani językiem, lecz uczynkiem i prawdą’. Chcąc ustalić, czy ‛pochodzą z prawdy’, muszą się upewniać, co jest w ich sercach i czy rzeczywiście ‛czynią to, co znajduje upodobanie w oczach Bożych’. Muszą przestrzegać Jego przykazania, by ‛wierzyć w imię jego Syna, Jezusa Chrystusa, i miłować się wzajemnie’. Będą wtedy wiedzieć, że pozostają z Nim w jedności, a On dzięki duchowi pozostaje w jedności z nimi (3:1, 2, 16-19, 22, 23).

 9. (a) Jak należy sprawdzać natchnione wypowiedzi? (b) Jak położono nacisk na obowiązek okazywania sobie wzajemnie miłości?

⁹ Wzajemna miłość w jedności z Bogiem (4:1 do 5:21). Natchnione wypowiedzi należy sprawdzać. Te wypowiedzi, które zaprzeczają, iż Chrystus przyszedł w ciele, ‛nie pochodzą od Boga’, lecz od antychrysta. Pochodzą ze świata i są w jedności z nim, natomiast natchniona wypowiedź prawdy jest od Boga. Jan mówi: „Bóg jest miłością”, a „miłość nie w tym się przejawia, że my umiłowaliśmy Boga, lecz że on nas umiłował i posłał swego Syna jako ofiarę przebłagalną za nasze grzechy”. Jakże ważny to zatem obowiązek, by się wzajemnie miłować! Bóg pozostaje w jedności z tymi, którzy okazują drugim miłość, toteż jest ona wydoskonalona, żeby „mieli swobodę mowy” i odrzucili bojaźń. „My zaś miłujemy”, oświadcza Jan, „ponieważ on pierwszy nas umiłował”. „Kto miłuje Boga, powinien miłować również swego brata” (4:3, 8, 10, 17, 19, 21).

10. (a) Jak dzieci Boże mogą zwyciężyć świat i jaką żywią ufność? (b) Jak należy się odnosić do grzechu i bałwochwalstwa?

¹⁰ Dzieci Boga okazujące miłość przestrzegają Jego przykazań, a to prowadzi do odniesienia nad światem zwycięstwa dzięki wierze. O wierzących w Jego Syna Bóg składa świadectwo, że dał im „życie wieczne, a życie to jest w jego Synu”. Mogą więc żywić ufność, iż wysłuchuje ich, o cokolwiek proszą zgodnie z Jego wolą. Wszelka nieprawość jest grzechem, lecz istnieje grzech, który nie sprowadza śmierci. Nikt, kto się narodził z Boga, nie trwa w grzechu. Chociaż „cały świat podlega mocy niegodziwca (...) Syn Boży przyszedł” i obdarzył swych uczniów „zdolnością umysłu” potrzebną do poznania prawdziwego Boga, z którym teraz są w jedności „poprzez jego Syna, Jezusa Chrystusa”. Należy też strzec się bożków! (5:11, 19, 20).

DLACZEGO POŻYTECZNY

11. Jak dzisiejsi chrześcijanie mogą walczyć z antychrystami i światowymi pragnieniami?

¹¹ Tak jak w ostatnich latach I wieku n.e. dziś również jest „wielu antychrystów”, przed którymi trzeba ostrzegać prawdziwych chrześcijan. Ci ostatni muszą mocno trzymać się ‛wieści, którą słyszeli od początku, że powinni jedni drugich miłować’, i pozostawać w jedności z Bogiem oraz prawdziwą nauką, trwając w prawości ze swobodą mowy (2:18; 3:11; 2:27-29). Niezmiernie ważna jest również przestroga przed „pragnieniem ciała i pragnieniem oczu, i popisywaniem się swymi środkami do życia” — świeckim, materialistycznym złym wpływem, któremu uległa większość nominalnych chrześcijan. Prawdziwi chrześcijanie stronią od świata i jego pragnień, bo wiedzą, że „kto wykonuje wolę Boga, ten pozostaje na wieki”. Jakże więc pożyteczne jest w tej dobie światowych pragnień, sekciarstwa i nienawiści poznawanie z natchnionych Pism woli Bożej i jej spełnianie! (2:15-17).

12. Jakie różnice ukazuje dla naszego pożytku List 1 Jana i jak możemy zwyciężyć świat?

¹² Dla naszego pożytku List 1 Jana wyraźnie ukazuje różnicę między światłem pochodzącym od Ojca a godzącą w prawdę ciemnością od niegodziwca, między życiodajnymi naukami Bożymi a kłamstwami oszukańczego antychrysta, między miłością panującą w całym zborze osób zjednoczonych z Ojcem i Synem a zbrodniczą nienawiścią żywioną wzorem Kaina przez tych, którzy „wyszli z nas, (...) aby się okazało, że nie wszyscy są naszego pokroju” (2:19; 1:5-7; 2:8-11, 22-25; 3:23, 24, 11, 12). Skoro o tym wiemy, powinniśmy gorąco pragnąć ‛zwyciężyć świat’. W jaki sposób? Żywiąc silną wiarę i „miłość do Boga”, która polega na przestrzeganiu Jego przykazań (5:3, 4).

13. (a) Jak ukazano praktyczną wartość miłości do Boga? (b) Jaką miłością powinni się odznaczać chrześcijanie i jaka jedność z tego wynika?

¹³ W całym liście znakomicie ukazano, jaką wielką siłą pobudzającą do czynu jest „miłość do Boga”. W rozdziale 2 uwydatniono ogromną różnicę między miłością do świata a miłością do Ojca. Nieco później zwrócono uwagę na to, iż „Bóg jest miłością” (4:8, 16). Miłość ta wspaniale uzewnętrznia się w działaniu. Ojciec dał jej wyraz, gdy posłał „Syna jako Wybawcę świata” (4:14). Powinno to wzniecić w naszych sercach nieustraszoną miłość wypływającą z wdzięczności — zgodnie ze słowami apostoła: „My zaś miłujemy, ponieważ on pierwszy nas umiłował” (4:19). Nasza miłość musi być taka sama jak miłość Ojca i Syna — widoczna w praktyce i ofiarna. Jak Jezus oddał za nas swą duszę, tak i „my mamy obowiązek wydać swe dusze za naszych braci” — otworzyć drzwi swego tkliwego współczucia, by ich miłować nie tylko słowem, lecz także „uczynkiem i prawdą” (3:16-18). Z listu Jana wyraźnie wynika, że właśnie taka miłość wraz z prawdziwym poznaniem Boga zespala tych, którzy z Nim chodzą, pozostając w nierozerwalnej jedności z Ojcem i Synem (2:5, 6). Do dziedziców Królestwa połączonych tą błogosławioną więzią miłości Jan mówi: „I jesteśmy w jedności z tym prawdziwym poprzez jego Syna, Jezusa Chrystusa. To jest prawdziwy Bóg i życie wieczne” (5:20).

[Przypisy]