UDO
Część kończyny dolnej między biodrem a kolanem. Hebrajskie słowo tłumaczone na „udo” może się też odnosić do boku kogoś lub czegoś, np. do jakiejś „strony” przybytku czy ołtarza (Wj 40:24; 2Kl 16:14).
U boku, przy udzie, noszono miecz (Wj 32:27; Sdz 3:16, 21; PnP 3:8; Ps 45:3). W Objawieniu 19:11-21 przedstawiono Chrystusa Jezusa jako jeźdźca na białym rumaku, ruszającego do walki z „bestią” i królami ziemi oraz ich wojskami. Jego tytuł „Król królów i Pan panów” jest wyraźnie widoczny — wypisany na wierzchniej szacie na udzie, gdzie zwykle wisi miecz.
Kapłani w Izraelu musieli nosić bieliznę dolną „od bioder po uda” — tzn. po miejsce, w którym uda się kończą — by dobrze okrywała ich nagość, gdy usługiwali w sanktuarium i przy ołtarzu Jehowy. W przeciwnym razie ponieśliby śmierć (Wj 28:42, 43).
Niekiedy stosowano się do zwyczaju nakazującego włożyć rękę pod udo osoby, której składało się przysięgę (Rdz 24:2-4, 9; 47:29-31). Znaczenie tego gestu omówiono pod hasłem GESTY I POZYCJA CIAŁA (Przysięga). Uderzenie się w udo było wyrazem żalu, smutku lub wyrzutów sumienia (Jer 31:19; Eze 21:12).
Narządy rozrodcze. Ponieważ w pobliżu ud znajdują się narządy rozrodcze, w hebrajskim tekście Biblii nieraz mówi się o czyimś potomstwie, że „wyszło z górnej części jego ud” (zwrot ten jest tłumaczony na ‛wyszło z jego bioder’) (Rdz 46:26; Wj 1:5; Sdz 8:30). Pozwala to zrozumieć, na czym polegała kara wymierzana kobiecie uznanej za winną skrytego cudzołóstwa.
Gdy mąż podejrzewał żonę o niewierność, miał ją przyprowadzić do kapłana. Ten ‛stawiał kobietę przed Jehową’, brał świętą wodę (zapewne świeżą, czystą wodę), wsypywał do niej trochę prochu z podłogi przybytku i ‛spłukiwał do niej’ spisane wcześniej przekleństwa. Kiedy kobieta przysięgła, że nie zrobiła nic złego, musiała wypić ten płyn. Jeżeli kłamała, ‛jej udo marniało’, a brzuch puchł. Jeśli rzeczywiście była niewinna, nie doznawała żadnej szkody (Lb 5:12-31).
Co oznaczała zapowiedź, że cudzołożnej kobiecie ‛zmarnieje udo’?
W omawianym fragmencie udo to najwyraźniej eufemistyczne określenie narządów płciowych (por. Rdz 46:26, gdzie słowo „biodra” jest tłumaczeniem wyrażenia „górna część ud”). Logicznie rzecz biorąc, kara dotykała te organy, które uczestniczyły w występku (por. Mk 9:43-47). Słowo „zmarnieć”, inaczej: „zwiędnąć” (Bp), „zwiotczeć” (BT, Bw), „zapaść się” (KUL), może wskazywać na zanik narządów płciowych i utratę płodności. Okoliczność, że niewinna żona miała stać się brzemienna ze swym mężem, nasuwa wniosek, iż kobieta cudzołożna traciła zdolność wydawania na świat dzieci (Lb 5:28). Jej brzuch puchł nie w wyniku zajścia w ciążę, lecz z powodu przekleństwa.
Nie były to jednak bynajmniej tzw. sądy boże (inaczej ordalia) — z rodzaju tych, które przeprowadzano w średniowieczu i które tylko cudem udawało się czasami przeżyć. We wspomnianej wodzie nie było nic, co mogłoby spowodować chorobę. Niemniej była to święta woda, zawierająca święty proch oraz ‛zapisane i spłukane do niej przekleństwa’. Miała więc znaczenie symboliczne, a ponadto kobieta piła ją przed Jehową, przed którym też składała przysięgę. Dlatego wynik próby nie budził wątpliwości. Jeżeli dana niewiasta była winna, Jehowa sprawiał, że wypita przez nią woda nabierała cudownej mocy i wywoływała zapowiedziane skutki. Normalnie za cudzołóstwo karano śmiercią, ale w tej sytuacji nie było niezbędnych dwóch świadków (Lb 35:30; Pwt 19:15). Poza tym w takim wypadku zwykle nie wychodziła na jaw tożsamość winnego mężczyzny, który także zasługiwał na śmierć.