Czy o tym wiedziałeś?

„Miałem ci wiele do napisania, ale nie chcę dalej do ciebie pisać atramentem i piórem” — oświadczył apostoł Jan na zakończenie ostatniego z trzech swoich listów, które weszły w skład Biblii. Według Grecko-polskiego Nowego Testamentu Jan wspomniał dosłownie o „atramencie i trzcinie” (3 Jana 13).

W tamtych czasach narzędziem pisarskim był kawałek twardej trzciny. Przycinano go skośnie z jednego końca, a następnie lekko nacinano czubek. Piszący mógł go ponownie zaostrzyć za pomocą pumeksu. Tak przygotowana trzcina przypominała trochę dzisiejsze pióro wyposażone w stalówkę.

Atrament na ogół składał się z sadzy oraz gumy arabskiej, która służyła jako spoiwo. Sprzedawany był w postaci suchej. Przed użyciem rozpuszczano go w wodzie i uzyskiwano właściwą konsystencję. Ówczesny atrament nie wsiąkał w papirus czy pergamin, dzięki czemu można było bez trudu poprawić ewentualne błędy. Zmywano je mokrą gąbką, którą każdy piszący zwykle miał pod ręką. Znajomość tego szczegółu pozwala zrozumieć, co mogli mieć na myśli pisarze biblijni, gdy wspominali o wymazaniu czyjegoś imienia z Bożej księgi pamięci (Wyjścia 32:32, 33; Objawienie 3:5).

Z Dziejów Apostolskich 18:3 dowiadujemy się, że Paweł był z zawodu wytwórcą namiotów. W czasach biblijnych tacy rzemieślnicy najpierw własnoręcznie wyrabiali pasy materiału z wielbłądziej lub koziej sierści, a potem łączyli je, szyjąc namioty dla podróżnych. Wiele namiotów wykonywano z samych skór. Jeszcze inne robiono z lnianej tkaniny pochodzącej z Tarsu, rodzinnego miasta apostoła. Paweł mógł używać wszystkich wymienionych materiałów albo tylko któregoś z nich. Niewykluczone jednak, że w okresie współpracy z Akwilasem szył lniane zadaszenia, które rozpinano nad wewnętrznymi dziedzińcami domów dla ochrony przed słońcem.

Potrzebne umiejętności Paweł zapewne zdobył za młodu. W Egipcie w okresie rzymskim — jak wynika ze znalezionych tam papirusów — chłopcy rozpoczynali terminowanie w zawodzie mniej więcej w wieku 13 lat. Jeśli tak było w wypadku apostoła Pawła, to gdy miał jakieś 15—16 lat, zapewne umiał już przycinać materiał do odpowiedniego rozmiaru i kształtu, a także zszywać go, posługując się różnymi szydłami i technikami wykonywania szwów. „Na zakończenie praktyki Paweł być może otrzymał własny zestaw narzędzi” — podaje Ronald F. Hock w książce The Social Context of Paul’s Ministry (Służba Pawła w kontekście społecznym). „Ponieważ wyrabianie namiotów wymagało jedynie takich przyborów, jak noże i szydła, rzemieślnik mógł bez trudu przenosić się z miejsca na miejsce”. Dla apostoła — który w służbie misjonarskiej musiał niekiedy na siebie zarabiać — było to bardzo praktyczne zajęcie.